Wat is specifiek aan Corporate Governance voor ZBO’s?

Voor de governance van ZBO is het leerstuk van Corporate Governance uit het vennootschapsrecht als voorbeeld genomen. Dit is in die zin ongelukkig dat een ZBO in weerwil van de naam niet zelfstandig is: het is een bestuursorgaan van de staat, met een via een wet opgelegd taak en een budget dat door de Staten-Generaal wordt vastgesteld, evenmin heeft een ZBO rechtspersoonlijkheid, het is onderdeel van de staat. In essentie is hier niet sprake van Corporate Governance maar van internal governance, zij het dat de minister niet de bevoegdheid heeft taken op te leggen aan een ZBO. Het toezicht op een ZBO heeft betrekking op:

• Een rechtmatige uitvoering van de ter uitvoering opgedragen wetten, inclusief de toepassing van de beginselen van behoorlijk bestuur;
• Een efficiënte werkwijze en een efficiënte en rechtmatige aanwending van middelen;
• De kwaliteit van de dienstverlening aan burgers en bedrijfsleven;
• De vereiste samenwerking met andere overheidsorganen;
• Een goed rentmeesterschap op toevertrouwde middelen.

In veel gevallen is niet goed geregeld dat de minister de bevoegdheid of de middelen heeft om corrigerende acties op te leggen in het geval het ZBO-bestuur afwijkt van budget en of doelstelling, in die zin is er niet sprake van toezicht, enkel van toekijken (Werkgroep Verzelfstandigde Organisaties op Rijksniveau, 2005).