Is het gebruik van een overeenkomst tot opdracht verplicht?

Het gebruik van een beoordeelde (voorbeeld)overeenkomst is facultatief, er bestaat geen enkele verplichting hiertoe. De keuze of een voorbeeldovereenkomst en zo ja, welke overeenkomst, wordt gebruikt is aan opdrachtgever en opdrachtnemer. De Belastingdienst geeft wel een waarschuwing af: voor zowel opdrachtgever als -nemer geldt dat zij beiden actief bezig moeten zijn de arbeidsrelatie zodanig vorm te geven dat er geen sprake is van schijnzelfstandigheid, bijvoorbeeld door aantoonbaar met elkaar in gesprek te zijn over het gebruik van een modelovereenkomst en over eventuele aanpassingen in de werkwijze die daarvoor nodig zijn. Het is dus aan te raden om wel met de contracten te werken.
De doorlooptijd waarbinnen een beschikking door de Belastingdienst wordt afgegeven zal in de regel zo’n zes weken bedragen, maar kan ook langer duren als er veel overleg over plaats moet vinden. De goedkeuring zou vervolgens vijf jaar moeten gelden, maar kan door gewijzigde wetgeving of jurisprudentie eerder vervallen. Het blijft dus zaak daar op te letten. Bij een opdrachtgever die geen door de Belastingdienst beoordeelde (voorbeeld)overeenkomst gebruikt, geldt hetzelfde als nu bij een opdrachtgever die geen (vrijwarende) VAR in zijn administratie had. De Belastingdienst beoordeelt (achteraf) aan de hand van de feitelijke situatie of er al dan niet sprake was van een (fictieve) dienstbetrekking. Als de conclusie dan luidt dat er toch sprake is (geweest) van een (fictieve) dienstbetrekking, kan de Belastingdienst een correctieverplichting of een naheffingsaanslag loonheffingen opleggen aan de opdrachtgever.