Nederland bevindt zich in een grijze zone tussen oorlog en vrede. Naast de oorlog in Oekraïne ziet Nederland zich geconfronteerd met cyberaanvallen, economische oorlogsvoering, spionage en sabotage. Dit vraagt om een versterking van onze krijgsmacht én de defensie-industrie.

Nederland telt zo’n duizend bedrijven in de defensie- en veiligheidsindustrie. Deze innovatieve bedrijven dragen bij aan een veiliger Nederland en een veiliger Europa. De totale defensie- en veiligheid gerelateerde omzet van die bedrijven is sterk gestegen: van € 4,7 miljard in 2021 naar € 7,7 miljard in 2023, een stijging van 62%.

Sterk, slim en samen

De strategie van defensie richt zich op drie pijlers: sterk, slim en samen.

• Sterk: Investeren in een robuuste krijgsmacht en defensie-industrie. De focus ligt op vijf Nederlandse speerpunten (de 5 NLD-gebieden): slimme materialen, ruimtevaarttechnologie, quantumtechnologie, intelligente systemen en sensoren.

• Slim: Innovatie versnellen via betere inkoop, investeringen en het benutten van bestaande sterktes, zoals de maritieme industrie. Ook wordt samengewerkt met Oekraïne en internationale partners aan coproductie en standaardisatie.

• Samen: Versterking van publiek-private samenwerking via Defport, regionale ecosystemen en nauwe samenwerking met kennisinstellingen, ondernemers en financiële partijen. De overheid stimuleert innovatie en schaalvergroting door bundeling van vraag en gezamenlijke inkoop.

Jaarlijks volgt een Strategische Actieagenda (STRAIIK-D) met concrete doelen en acties.
Het doel is om niet alleen de Nederlandse veiligheid te garanderen, maar ook bij te dragen aan de strategische autonomie van Europa en de NAVO. De tijd vraagt om durf, innovatie en samenwerking op een manier die verder gaat dan ooit, zegt de minister van Defensie.

Internationaal zet Nederland in op vraagbundeling met andere landen voor grotere contracten en op een betere positionering van Nederlandse bedrijven bij internationale aanbestedingen.

Logistiek ecosysteem

Defensie bereidt zich voor op een oorlogssituatie. Als die zich onverhoopt voordoet, is effectieve en grootschalige logistiek van cruciaal belang. Om voldoende capaciteit te garanderen, is een goede samenwerking tussen de krijgsmacht en het bedrijfsleven noodzakelijk. Een goede samenwerking dient onze samenleving, samen zorgen we voor een veilig Europa. De basis voor zo’n samenwerking wordt nu gelegd. Voor logistiek zijn thema's: smart and predictive maintenance, supply chain management, transport en Life Cycle Support Analysis.

Defensie start met samenwerking bij verplaatsingsgerelateerd wegtransport, overslag, opslag en facilitaire diensten. Op termijn breiden ze het ecosysteem uit naar een multimodale wijze van logistieke ondersteuning. Met als doel dat de gevechtskracht van de militaire eenheden verbetert.

Het ministerie van Defensie streeft naar een forse uitbreiding van het aantal reservisten binnen de Nederlandse krijgsmacht; bijvoorbeeld monteurs, chauffeurs en logistici. Binnen vijf jaar moet een derde van het totale personeelsbestand bestaan uit deeltijdmilitairen. Momenteel telt Nederland ongeveer achtduizend reservisten, maar dit aantal moet tegen 2030 groeien naar twintigduizend.

Bedrijven zoals defensiebedrijf Thales en logistiek dienstverlener Jan de Rijk Logistics leveren al reservisten die tegen kostprijs voor Defensie werken. Dit model, waarbij de private sector actief bijdraagt aan militaire paraatheid, wordt internationaal steeds vaker toegepast. Landen zoals Duitsland en het Verenigd Koninkrijk hebben vergelijkbare initiatieven, die zorgen voor een sterke verbinding tussen civiele en militaire inzet.

Aanbesteding logistiek

Binnenkort start een aanbesteding van Defensie voor bedrijven die mee willen doen in het zogenoemde ‘Ecosysteem Logistiek’. Voor deze bedrijven biedt deze samenwerking een interessant werkaanbod in de dagdagelijkse Defensie logistiek en bij oefeningen van eenheden.

Voor transportbedrijven liggen er volop kansen in samenwerking met Defensie. In vredestijd leveren logistieke bedrijven de komende zeven jaar ondersteuning aan Defensie, onder meer tijdens grote oefeningen en operaties. In ruil daarvoor garanderen zij dat Defensie in crisistijd kan rekenen op een vaste logistieke capaciteit. Dit vraagt wel om bereidheid tot internationaal vervoer – over weg, water en spoor.

De samenwerking begint met wegtransport, overslag, opslag en facilitaire diensten rondom verplaatsingen. Op termijn wordt dit uitgebreid naar een breder, multimodaal ecosysteem van logistieke ondersteuning, met als doel de gevechtskracht van militaire eenheden te versterken.

Maar deze samenwerking vraagt om meer dan alleen capaciteit. Bedrijven moeten flexibel zijn, snel kunnen opschalen, en een interne cultuur hebben die past bij die van Defensie. Medewerkers moeten bereid zijn om mee te doen aan opleidingen en oefeningen, en zich comfortabel voelen bij mogelijk risicovolle omstandigheden. Dit is geen standaard opdracht: het vraagt een fundamentele aanpassing van bedrijfsvoering en mentaliteit.

En, je moet ook samen oefenen: ‘Het is essentieel dat de logistieke keten optimaal functioneert. In tijden van spanning is geen ruimte voor fouten. Elke schakel moet naadloos op elkaar aansluiten. Dat kan alleen als ze goed op elkaar zijn ingespeeld. Daarvoor moet je constant oefenen – train as you fight – en dat geldt ook voor het Logistiek Ecosysteem. Het is een proces van jaarlijks samen optrekken, oefenen en zorgen dat de samenwerking steeds efficiënter en beter wordt.’

Brigadegeneraal Henny Bouman (via TLN) benadrukt: “Kijk goed naar jezelf en bepaal of je kunt voldoen aan de behoeften van Defensie. Er komt veel werk beschikbaar over een periode van zeven jaar. Verdiep je in wat Defensie vraagt en maak duidelijk wat je als bedrijf kunt leveren. Het gaat om volume én kwaliteit. Gespecialiseerde bedrijven, bijvoorbeeld in het vervoer van gevaarlijke stoffen, kunnen van grote waarde zijn vanwege hun expertise.”

Walther Ploos van Amstel.

Lees ook: Hoe is het met de militaire weerbaarheid van de logistieke sector?