Wat is de toezichthoudende taak van de ILT ten opzichte van de koopvaardij, de binnenvaart, de visserij en het waterbeheer?

In het toezicht op de koopvaardij staat de inhoud van de Schepenwet centraal Het spreekt voor zich dat op het toezichtterrein ook Europese en Internationale regelgeving van toepassing is. De Schepenwet is van toepassing op alle zeeschepen die onder Nederlandse vlag varen en richt zich op de veiligheid van het schip en haar bemanning alsook de bedrijfsvoering en uiteraard de belading. De ILT houdt niet alleen toezicht op Nederlandse schepen, bemanningen, rederijen en classificatiebureaus maar ook op de buitenlandse. Het toezicht op onder buitenlandse vlag varende schepen gebeurt overigens op basis van het zogenoemde Paris-MOU. Per 1 juni 2006 zijn veel taken overgeheveld van de ILT naar zeven erkende klassenbureaus.
De ILT houdt verder toezicht op de ruim 9000 (vracht)vaartuigen in de binnenvaart, waaronder containerschepen. De ILT houdt toezicht op de naleving van de relevante wet- en regelgeving en richt zich daarbij op de binnenvaartonderneming, de erkende classificatie- en expertisebureaus, de bemanning van schepen en de bedrijven die betrokken zijn bij het vervoer van gevaarlijke stoffen (uit hoofde van onder meer de Wet vervoer gevaarlijke stoffen en het Accord Européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses de Navigtion pas Rhin). De ILT werkt samen met de Nationale Politie, de Rivierpolitie en Rijkswaterstaat.
Ook de Nederlandse visserijvloot staat onder toezicht van de ILT. De ILT beoogt verder in het algemeen het veiligheidsniveau voor de visserij op de zee te bevorderen. Zij houdt hiertoe toezicht op de naleving van de relevante wet- en regelgeving (waaronder het Vissersvaartuigenbesluit, de Zeevaartbemanningswet en de Wet voorkoming verontreiniging door schepen) aan boord van de schepen van de visserijvloot. De wet- en regelgeving is voor een belangrijk deel van Europeesrechtelijke of internationale oorsprong.
Ten slotte houdt de ILT toezicht op de uitvoering een integraal waterbeheer uit hoofde van de waterwet- en regelgeving. Het draait daarbij om vergunningverlening, handhaving, en toezicht daarop bij Rijkswaterstaat, de waterschappen en de provincies. Het gaat daarbij om een omvangrijk bolwerk aan relevante wet- en regelgeving: de Wet verontreiniging oppervlaktewateren, de Wet bodembescherming, de Wet milieubeheer, de Wet op de waterhuishouding, de Wet beheer Rijkswaterstaatwerken, de Wet verontreiniging zeewater, de Scheepvaartverkeerswet, de Wet vervoer gevaarlijke stoffen, de Wet voorkoming verontreiniging door schepen, de Wet droogmakerijen en indijkingen, de Wrakkenwet, de Ontgrondingenwet, de Wet op de waterkering en de zogeheten Waterstaatswet 1900.