Wat zijn verschillen in bezwaar- en beroepsmogelijkheden?

Tot de invoering van de Wet normalisatie rechtpositie ambtenaren geldt het volgende. Voor ambtenaren met een aanstelling geldt het bestuursrecht. Op grond daarvan kunnen zij bezwaar maken tegen rechtspositionele besluiten en feitelijke handelingen. Na gehele of gedeeltelijke afwijzing rest beroep bij de rechtbank en hoger beroep bij de Centrale Raad van Beroep.
Onder de nieuwe wet gaat het volgende gelden.

1. Voor werknemers met een arbeidsovereenkomst geldt het privaatrecht. Het private procesrecht kent geen bezwaarprocedures. Een werknemer met een arbeidsovereenkomst kan een procedure tegen zijn werkgever bij de kantonrechter aanspannen als hij een geschil met hem heeft. Anders dan in het bestuursrecht gelden er geen wettelijke termijnen waarbinnen een procedure bij de kantonrechter moet worden aangespannen.
2. Daarna kan hij in hoger beroep gaan bij het Gerechtshof en vervolgens kan hij nog in cassatie gaan bij de Hoge Raad. Cassatie betekent een verzoek aan de Hoge Raad om een uitspraak van het Gerechtshof (soms een rechtbank) te vernietigen. Cassatie verschilt wezenlijk van hoger beroep. In hoger beroep wordt een zaak geheel opnieuw beoordeeld en kan dus ook een geheel nieuw onderzoek naar de feiten plaatsvinden. In cassatie kunnen alleen rechtsvragen aan de orde komen. De Hoge Raad gaat uit van de feiten die de lagere rechter heeft vastgesteld en toetst alleen of het recht, inclusief de procesregels, juist zijn geïnterpreteerd en toegepast en of de betreffende uitspraak voldoende en begrijpelijk is gemotiveerd. De mogelijkheden om in een cassatieprocedure een eerdere rechterlijke beslissing te vernietigen zijn daarom beperkt.

Hoewel het privaatrecht geen bezwaarprocedures kent, hebben ook werknemers in het bedrijfsleven soms een soort recht van bezwaar. Dit recht is dan bij cao overeengekomen. Veel marktsectoren kennen bijvoorbeeld speciaal voor reorganisaties interne beklagprocedures, binnen het kader van een sociaal plan, opdat reorganisaties zorgvuldig verlopen. Deze zijn vergelijkbaar met bezwaarprocedures in het bestuursrecht. Het is dus afhankelijk van de nog af te sluiten cao’s welke 'bezwaar'-mogelijkheden ambtenaren straks precies hebben. Die mogelijkheden kunnen dus per (sector van) overheidswerkgever(s) gaan verschillen.