"De Tweede Kamer onderzoekt het falen van de bureaucratie. De menselijke maat is zoekgeraakt in het contact tussen de bestuurlijke molochs en de burger", vindt de Tweede Kamer. Het begint een onderzoek naar de problemen bij de uitvoeringsorganisaties van de overheid. Binnenkort wordt een speciale commissie van Kamerleden benoemd. In maart 2021 moet er een rapport liggen, zodat de nieuwgekozen Kamer en het dan aantredende kabinet ermee aan de slag kunnen.” Aldus wil men de Doomloop aanpakken. Bron: Volkskrant, 11-02-20.
Goed bedoeld maar wel een voorbeeld van een overheid die met de zoveelste commissie de bureaucratie blijft versterken. Dezelfde overheid die onbekommerd nieuwe regels, stelselwijzigingen en toezichthouders aandraagt. En pas als er grote problemen ontstaan, zich over de uitvoering bekommert. En hup, nog een commissie erbij. Net of we nog niet weten wat de problemen zijn. En waarom in maart 2021 aan de slag? "Ja, dan is het rapport klaar." Kan het bureaucratischer! Hier word je toch misselijk van.
Wat is het probleem?
Om meteen maar het probleem bij de uitvoering te benoemen: Belastingdienst, UWV, leerkrachten, artsen, zorgverleners, politiemensen, IND, RDW en talloze andere diensten klagen al tijden over de wildgroei aan regelgeving en systeemdwang. De uitvoerende professionals komen door de stapeling aan maatregelen en administratieve lasten niet meer aan hun werk toe, raken ontmoedigd, maken er een bende van en zoeken een andere baan. De cliënt is de dupe, raakt verdwaald in de regelgeving, rompslomp, wachtlijsten en betrokken instanties. De systeem-dwang in de uitvoering om mensen als een nummer te zien, je aan de regels te houden en iedereen gelijk te behandelen leidt tot onrecht en meedogenloosheid. Voor het professionele oordeel dat recht doet aan de intentie en bedoeling van de regelgeving is geen ruimte.
Inderdaad, de menselijke maat raakt zoek.
De ‘DOOMLOOP’
Eerder in dit magazine noemden we dit verschijnsel de DOOMLOOP van dolgedraaide systeem-dwang en gekmakende regelzucht. “Er is een complex probleem dat men met regelgeving oplost, de complexiteit neemt toe in plaats van af, het probleem wordt groter. Men bedenkt nog enige regels; de complexiteit neemt verder toe. De druk blijft toenemen. IJverig worden nieuwe richtlijnen en systemen bedacht….”
Ziekenhuizen raken meer en meer in de greep van vercommercialiseerde inspectie- en kwaliteitseisen. Hierdoor ontstaan er organisaties-binnen-organisaties. Denk aan de auditafdelingen, inspectieteams en kwaliteitsmedewerkers. Onnodig en vaak met een verhuld commercieel oogmerk.”
En zo gaat het maar door. “Procedures volgen is Big Business.”
Wilt u weten hoe zoiets afloopt, lees deze reportage van Frederiek Weeda en Lorette Harbers in NRC 13-12-19. Het is te gek voor woorden. U gelooft het niet.
Elke dag lezen of horen we via de media meer over dit soort narigheid in tal van onderdelen in de publieke sector. Kunnen we de DOOMLOOP doorbreken? We zullen wel moeten als we willen dat onze uitvoerende diensten goed presteren.
Hoe de DOOMLOOP doorbreken?
Diverse bijdragen van onze auteurs verschaffen inzichten en tips. Hier volgt een samenvatting.
Vijf manieren om de doomloop aan te pakken
1. Weet waar je aan begint!
De DOOMLOOP wordt VANZELF de baas.
Bij een project in een publieke dienst merk ik dat de dienst met een stelsel nieuwe regels wordt geconfronteerd. Dit leidt tot wrevels en stagnatie bij de uitvoerders. Ik vraag: 'Hoe is deze regelgeving tot stand gekomen?'. De reactie: “Tja, het ministerie met een zware taskforce en een landelijke werkgroep met deelname van mensen uit de diensten, ook een collega directeur in de stuurgroep, voorbereiding van 3 jaar, de beste externe specialisten, ….”
Heel indrukwekkend! Maar de ellende begint daarmee. Dan weet je al dat je de mist ingaat. Hoe breder opgetuigd, hoe meer taskforces, projectgroepen en specialisten hoe groter het risico van toenemende bureaucratie. De doomloop krijgt een zichzelf versterkende eigen kracht. Iedereen heeft immers wel wat ‘verstandigs’ te melden, waar het systeem rekening mee moet houden. Men doet niet voor niets mee!
Transparantie en eenvoud verdwijnen. Kafka komt ervoor in de plaats.
Iedereen die in commissies, werk- of projectgroepen heeft gefunctioneerd weet dit al lang. Waarom start men dan nog zo vaak met dit soort onzin? Is dit dommigheid, lamlendigheid, gebrek aan bestuurlijke kracht, commercieel gewin of bestuurlijke onnozelheid? En het blijft maar doorgaan. Vaak genoeg zie ik ook dat vakbroeders uit de adviesbranche in dit soort clubs een stevige rol krijgen toebedeeld. Hen treft nog meer blaam. Ze moeten beter weten.
Kies voor eenvoud en professionele verantwoordelijkheid. We weten wat eraan schort. Stop met het foute gedoe. Ruim de rommel op.
2. Ruim de rommel op
Het staat er zo simpel ‘Kies voor eenvoud en professionele verantwoordelijkheid’. Maar hoe doe je dat? Stoppen en de troep opruimnen is het devies.
- Begin met het opruimen van de troep. Dit staat bekend als de Marie Kondo methode: Voordat je met iets nieuws komt, eerst de oude rommel opruimen. Dus: weg met de betreffende regeldwang. Begin opnieuw en bedenk een slim alternatief.
Maar nu komt het. Zodra je op deze manier gaat werken komen er mensen met ‘Dit kan niet want het is zo complex’. Wees blij met dit geluid want nu weet je meteen welke lieden je niet kunt gebruiken bij dit karwei. Haal ze weg uit de besluitvorming want ze blijven de voortgang blokkeren. BELANGRIJK! Want dit zijn aandrijvers van de DOOMLOOP. Vaak doen ze zich voor als hoogwaardige experts. Dat zijn ze niet want een echte hoogwaardige expert kijkt dwars door de complexiteit heen, ziet de essentie, gelooft in eenvoud en komt met een slim idee. Zie: Het is zo complex… Ammehoela.
De aanbeveling 'Trap niet in het gezemel over complexiteit', is van toepassing op alle volgende inzichten en tips.
Soms is er een baas die eenvoud en professionele verantwoordelijkheid stimuleert. Paul Verburgt nodigde, als directeur van ArboNed, iedere medewerker uit om regels die men overbodig vond aan te kaarten bij de baas. Een berg aan regels kon zo het raam uit. Dat ruimt op! Verburgt startte ook meteen met anders organiseren en managen, het zogenoemde Minimal Management. Waardevolle ervaringen en goede voorbeelden! Iedereen die beweert dat de route naar meer eenvoud en autonomie ingewikkeld is, wordt met dit boek te kijk gezet.
Meer van dit soort voorbeelden in Slimmer werken? Laat de eenvoud regeren! 'Back to Basics'.
Hoe de doomloop doorbreken? Meer inzichten en tips
Hier volgen meer mogelijkheden om de regelzucht en bureaucratisering terug te dringen. Met 1 en 2 is de basishouding geschetst. De volgorde in 3, 4 of 5 is willekeurig. Elke situatie is anders. Kies voor de aanpak die het beste bij uw situatie past. Gebruik de links voor meer informatie over de tips die u aanspreken.
3. Van regels naar principes
Doorbreek de DOOMLOOP van de tsunami aan regels door enkele basisprincipes of uitgangspunten. Breek de regels als nieuwe regel, Ruimte voor eigen verantwoordelijkheid, vier praktische tips.
Geef daarmee uitdrukking aan de achterliggende bedoeling van het werk. Zie: Van rule-based naar principle-based, Principes werken beter dan regels. en Minder regels meer missie. Waartoe doen we het allemaal.
Kortom, vervang de regeltroep door enkele principes of uitgangspunten. Als een minimum aan regels soms nodig is, laat daarbij de uitvoerbaarheid voorop staan. Perfectionering wordt al gauw de vijand van elke verbetering!
Worden er dan geen fouten meer gemaakt. Zal het dan nooit meer mis gaan? Natuurlijk wel. Waar gewerkt wordt ……. etc, maar waar de bureaucratie regeert worden minstens zo veel fouten gemaakt, zo niet veel meer. En daar komt dan nog een boel menselijke ellende bij. De moraliteit en de menselijke maat raken zoek.
In 'Organiseren is niet waardevrij!' stelt Jaap Peters: 'in ons rechtssysteem gaat het niet alleen om executiekracht, maar ook om het toepassen van de regels naar redelijkheid, billijkheid en proportionaliteit. Deze vorm van zorgvuldigheid vraagt zonder twijfel vakmanschap en lef. In uitvoeringsorganisaties kun je niet zonder vakmanschap, verbinding & vertrouwen en een doorleefde missie.'
Professionaliteit en vakmanschap zijn nauw verbonden met de manier van organiseren. Teams van medewerkers verbonden met een bepaalde taak en doelgroep zijn daartoe een belangrijk vehikel. Maar ze moeten wel de kans krijgen.
4. Anders organiseren
Een leerkracht beschrijft de situatie als volgt: 'De kosten van bestuurslagen, besturenkoepels, management, organisatie, ICT, beheer en ‘kwaliteitsborging’, zijn ontploft. Slokken 70% van de bekostiging op. Het ‘primaire proces’ heeft het nakijken en de professional zit klem tussen eisen, werkdruk en afnemende bewegingsruimte'.
Een treurige situatie! Helpen de bestuurslagen, koepels en staven met het bedwingen van de regelzucht en systeemdwang? Knokken ze voor de menselijke maat, de autonomie & het vakmanschap van de professional. Vegen ze de vloer aan met de bureaucratisering. Welnee. ZIJ ZIJN de REGELZUCHT en BUREAUCRATISERING!
Onderwijsbestuurder Paul Zevenbergen meldt ‘Ons voornaamste doel: de bureaucratie aanpakken die leraren belemmert hun mooie vak uit te oefenen. Maandag wordt een commissie benoemd die daar dit jaar nog werk van gaat maken'. Bron Volkskrant, 17 februari 2020.
Daar hebben we het gedoe met commissies weer. Dat schiet lekker op. Weer een jaar in de luwte van nadere studie, overleg en rapporteren! Onderwijsbestuurders hadden toch al lang de nodige maatregelen kunnen nemen, inclusief een paar stevige voorstellen aan de politiek? Daar zijn ze toch bestuurder voor!
Om een meer constructieve dynamiek, zelforganisatie en professionele ruimte in de publieke sector te krijgen zijn andere manieren van organiseren nodig. Het weghalen van kostbare bestuurlijke lagen, die niet alleen overbodig zijn maar ook nog eens lokale initiatieven afremmen, is daar een onderdeel van.
Anders organiseren. Hoe dan?
- Zelfsturende teams in de zorg. De ervaringen met de opkomst van zelforganisatie in de zorg.
- De tijd voor zelfsturing is pas rijp als de docenten het echt willen. Casus over hoe docenten weer invloed krijgen op hun eigen werk.
Meer ervaringen en suggesties op de pagina's Zorg en Onderwijs.
De kern is dat de professional in de uitvoering deel uitmaakt van een team met een zekere autonomie en resultaat-verantwoordelijkheid. Zelfsturing en professionele ruimte voor de team-leden krijgen meer kans.
5. Professionele ongehoorzaamheid
Jaar in jaar uit over regelzucht en systeem-dwang klagen heeft geen zin. Men maakt elkaar lam en mismoedig. Wat kan men doen in eigen kring? Veel regels kunnen overboord. Het kan anders en sowieso eenvoudiger, uitgaande van eigen professionaliteit en vakmanschap.
Doen, omdat het je wat doet! Hier gaan de professionals op een vernieuwingstocht. Voorbeeld van een onderwijsinstelling.
Menige professional ziet mogelijkheden. Een mooi voorbeeld geeft de huisarts Joost Zaal. Hij beschrijft in zijn columns in de Volkskrant hoe regelgeving en bureauwerk steeds meer rompslomp en tijd vergen. En bovendien de menselijke maat in de omgang met de patiënten belemmeren. Althans als je je precies aan de regelgeving en protocollen wilt houden.
Wat een akelig woord is dat 'protocollen' toch. Een paar jaar geleden had niemand ervan gehoord. Nu gebruikt iedereen het. Het klinkt gewichtig. Da's ook de bedoeling. Tja, 'protocollen' héél belangrijk.
Alles is 'protocollen'. Boerenbedrog! Zou er nog iemand onder de indruk zijn?
In ‘Ik wil op zo’n dag niet de voorwaarden van de verzekeraar checken’ doet Zaal een suggestie. "Dat moet allemaal veel simpeler kunnen, dacht ik en mailde de baas van CZ. Als verzekeraars nu eens toestaan dat we op zo’n receptje naar onze eigen apotheken een code zetten en ons gewoon ons werk laten doen. Is morgen te regelen, kost minder en is iedereen tevreden. Hij was het met me eens en gaat erover nadenken. Ik heb liever dat hij er iets aan doet."
Ik ben benieuwd wat er inmiddels met de suggestie gebeurd is.
- Nog een mooi voorbeeld van Zaal: Doen, doen, doen of laten…. die e-health
Soms zal men in de een of andere vorm verzet gaan vertonen. We naderen hiermee de visie van Lenette Schuijt: Een pleidooi voor professionele ongehoorzaamheid. Buiten de lijntjes kleuren.
Of zoals Jaap Peters het stelt met: Je moet de revolutie maken voordat die uitbreekt! Zorgverleners, leerkrachten, politiemensen.... 'Kappen met die DDR-achtige bureaucratie!'
De toekomst, hoe verder?
De overheid moet veel meer letten op de uitvoerbaarheid van de wet- en regelgeving. Zo kan de Doomloop niet doorgaan. Direct met de betreffende diensten in overleg treden is geboden. Draagkracht, eenvoud, terugdringen van bureaucratie en meer vertrouwen in vakmanschap, vind ik goede uitgangspunten. Geen commissies maar meteen vanuit de verantwoordelijke ministeries aan de gang met de uitvoerende instanties. Zie: 'hoe de dynamiek van de DOOMLOOP doorbreken?'.
De uitvoerende organisaties zelf zijn ook aan zet. Veel geregel en systeemdwang hebben ze in eigen hand. Het aanpassen van hun organisaties en het blijven investeren in vakmanschap en professionele ruimte verdienen alle aandacht. Duidelijke suggesties aan de politiek zijn van belang.
Publieke organisaties zijn soms verbonden met commerciële partners zoals verzekeraars en ICT-firma's. Ook in die relaties passen de motto's 'Eenvoud, minder bureaucratie, gebruiksgemak en versterking professionele ruimte & betrokkenheid van de uitvoerders'.
Een apart aandachtspunt zijn de zo vaak falende ICT projecten. Daar wordt wel heel naïef mee omgegaan. 'Laat de muppets maar betalen.' De remedie is beschikbaar maar de bestuurlijke kracht ontbreekt. Zie ons Dossier ICT projecten bij de overheid.
De kamer-commissie
Zodra de kamer-commissie bekend is, mail ik de commissie dit artikel. Ik verwacht er niets van maar je weet maar nooit. Als deze commissie leidt tot weer een nieuwe commissies, autoriteiten en taskforces, vrees ik het ergste.
Noten
- De pagina’s Innovatief Organiseren, Sturen op Verantwoordelijkheid en Zelforganisatie & Zelfsturende Teams bieden meer ervaringen en inzichten.
- Dossier ICT-projecten bij de overheid.
- Engbersen, G.B.M., e.a., (2020) Het betere werk. De nieuwe maatschappelijke opdracht. Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.
Gerelateerde artikelen
De doomloop van regelgeving en systeemdwang ontmantelen
Willem Mastenbroek
Je moet de revolutie maken voordat die uitbreekt!
Jaap Peters
Zet het vakmanschap weer centraal!
Dirk-Jan de Bruijn
Waar vind ik toepasbare kennis en gedeelde ervaringen?
Probeer het Pro-abonnement een maand gratis
En krijg toegang tot de kennisbank. 110 onderwerpen, kritisch, wars van hypes, interactief en geselecteerd op wat wél werkt.
Word een PRO
Maar, een ding zien we misschien wel over het hoofd. Al die mensen die deze bureaucratisch Kafka bende veroorzaken hebben daar een groot belang bij.
Zonder deze commissies, adviesclubs, staforganen, auditorganen, management etc. waren de betrokken mensen brodeloos.
Zij laten zich hun goed belegde boterhammen niet afpakken en weten dat goed te verbergen achter termen als chaos, wetteloosheid, ongelijkheid in behandeling, dreiging van corruptie etc.
Is dat cynisch? Een beetje wel maar het is ook de root cause. Een cause waarvoor ik nog geen remedie ben tegengekomen :-(
Deze root cause in combinatie met bestuurders die openlijk (niet in de pers natuurlijk maar wel achter een biertje in vertrouwen) durven te zeggen "gelukkig heb ik van de inhoud geen verstand" . Dus moet er een commissie komen die ....
Als we voor deze root cause een remedie vinden maken we kans op een succesvolle verandering.
Heel sympathiek, zoals gebruikelijk. En ook vaak heel erg terecht. Vereenvoudigen van regels (voor uitkeringen, toeslagen, belastingen, zorgvergoedingen, etc.) is key.
Er is één grote maar. Je wilt niet dat de uitvoering van de resterende, eenvoudige, regels tot willekeur leiden. Dan komen we in een bananenrepubliek terecht. En je wilt ook niet dat professionals (zoals artsen) patiënten in de 2e lijn houden, terwijl het beter en goedkoper is om ze naar de 1e lijn terug te verwijzen; maar helaas kost dat omzet voor die 2e lijn…..
En dat gevaar is supergroot als je verder regelloos de “professional” alle vrijheid geeft. Sommige zaken zijn te complex om zonder regels te werken en volledig op de integriteit van de spelers te kunnen vertrouwen. Helaas.
Hoe los je dat op? Een integriteitsoffensief? Terugkeer van vroegere religieuze normen en waarden? Ik ben benieuwd…..
Wellicht kan dit artikel ook onder de aandacht van Rita Verdonk worden gebracht. Zij is tegenwoordig als speciaal adviseur belast met het terugdringen van de regeldruk.
Gelukkig zijn er ook al zorgverleners die de paarse krokodil een kopje kleiner proberen te maken:
https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/artikel/4591746/zorgverleners-voeren-actie-met-paarse-krokodillen-stempels-we-zijn
Hoe komt het toch zover, waarom blijft het zich zo hardnekkig manifesteren en wie zijn daar mede schuldig aan? Dat laten we niet vaststellen door een parlementaire enquête of adviescommissie. Dat is 'het bespreken van het kerstdiner met de kalkoen'. Overregulering en bureaucratisering worden allereerst veroorzaakt door de wetgevende macht: regering en parlement. Dat wordt terecht in het artikel gesteld. De regelgeving is dan veelal bedoeld om gebreken in de uitvoering van publieke diensten en calamiteiten te verhelpen. Men heeft vooral oog voor het vermijden van kritiek. Er is daarbij onvoldoende oog voor de uitvoeringsproblematiek en andere - wellicht betere - wijzen om tot kwalitatief goede dienstverlening te komen. Dan zijn er de vele adviesgroepen en specialisten die aanzetten tot regelgeving. Koos Overbeeke maakt in zijn reactie een terechte opmerking: 'anders zijn ze brodeloos'. Ieder vanuit zijn eigen specialisme doet voorstellen voor nieuwe regelgeving op het eigen werkterrein. Dat is te illustreren als: 'wij van WC-eend adviseren ...'. Het is ook opmerkelijk dat in de uitvoering van de adviezen deze specialisten altijd een wezenlijke rol [....] dienen te spelen. Het lijkt soms dat twee mannelijke ambtenaren in een ruimte tot staat zijn om zich te vermenigvuldigen. Al decennialang is de politiek voornemens om het ambtelijk apparaat in omvang te verminderen. Met onverminderd negatief resultaat; het blijft bij een voornemen.
Dan de managers. In het artikel wordt terecht gesteld dat men toch al lang de nodige maatregelen had kunnen treffen. Maar het gebeurt niet! Managers in de publieke sector voelen onvoldoende de zorg voor de cliënt en de medewerker. Men zit veel teveel in een ivoren toren van beleidsnota's, adviescommissies, jaarverslagen e.d. Men is vaak de voeling met het primaire proces kwijt en wil dat veelal ook niet [....]. Dat betekent alleen maar problemen en een kans op beschadiging van reputatie en loopbaanontwikkeling. En nu de medewerkers. Jaap Peters stelt terecht dat het gaat om het toepassen van de regels naar redelijkheid, billijkheid en proportionaliteit. 'Dat vraagt om vakmanschap en lef. Professionaliteit en vakmanschap zijn nauw verbonden met de manier van organiseren.' We moeten helaas constateren dat ook de professionaliteit van medewerkers soms te wensen over laat.
Om een voorbeeld te geven. Hoe kan het zijn dat in het onderwijs zoveel tijd besteed wordt aan bureaucratie, vergaderen en 'allerlei activiteiten' terwijl men klaagt over werkbelasting en dalende leerprestaties? De oplossing is hier kennelijk meer geld en meer leerkrachten. Neen, het is zich bezinnen op de kerntaak van onderwijs geven: 'wat draagt primair bij aan de ontwikkeling van een leerling/student?' Nu moet de onderwijsgevende allerlei - deels overbodige - taken uitvoeren die niet aansluiten bij zijn/haar professionaliteit. Dit is het vraagstuk waarvoor onderwijsmanagers en onderwijsgevenden zich geplaatst zien.
Om goede kwaliteit te leveren aan cliënten is een evenwichtige afstemming nodig tussen regels (procedures) en professionaliteit. Eenvoudig gezegd, betekent dat het volgende. Regels hanteren we alleen, wanneer overduidelijk is aangetoond dat we als professionele organisatie echt niet zonder kunnen. We gaan er primair vanuit dat een uitvoerende medewerker aantoonbaar een professional is door opleiding, periodieke bijscholing en evaluatie van werkzaamheden. De professionaliteit van de medewerker is het uitgangspunt van een kwalitatieve uitvoering. De hoogst noodzakelijk regelgeving is dan alleen bedoeld voor eisen van uniformering en procedurele afstemming van taken. De uitvoering moet voorop staan en niet het 'oerwoud' aan regels. Dat laatste is inderdaad een schijnzekerheid. Alle betrokkenen moeten zich dit realiseren en de eerste stappen zetten. De cliënt en de professionele medewerker staan voorop in de kwaliteit van de uitvoering. Trouwens: niet inzetten op professionele ongehoorzaamheid of een revolutie. Inzetten op gezamenlijk verbeteren en vereenvoudigen: politiek, ambtenarij, management en medewerkers. Allen. En dat maakt het niet gemakkelijk.
Neem nou als voorbeeld de Belastingdienst en met het "hardvochtig" terugvorderen van onterecht toegekende toeslagen.
De Tweede Kamer huilt krokodillentranen en beschuldigt met fermheid die BD.
Maar lees de stukken eens! De Raad van State (dus na bezwaar bij de BD en beroep bij de rechtbank) heeft tot oktober of november 2019 de BD gelast om die inning stevig ter hand te blijven nemen! Pas toen kwam er een draai in de hoogste rechtspraak. Kennelijk was de invordering:
• terecht en
• rechtmatig.
En voormalig vice-voorzitter Donner huilt krokodillentranen mee in zijn nieuwe functie van Commissie Voorzitter; want onder zijn verantwoordelijkheid zijn vele van deze RvS uitspraken gedaan. Hij mag het dan nu geïnstitutionaliseerde aberratie o.i.d. noemen, maar zijn eigen RvS was wel een cruciale pion bij dit terugvorderen!
Dus vertelt u mij maar: wat is nou het probleem?
• Ja, de TK, die onuitvoerbare wetten verzint, omdat
• burgers niet fatsoenlijk met te hoge voorschotten kunnen omgaan [die later volkomen terecht worden teruggevorderd].
• en omdat burgers (vaak zelfs bewust, maar net niet illegaal) met half louche constructies meegaan van zogenaamde zorgaanbieders om de lucratieve PGB's te innen.
• De zieligheidsmedia, die vervolgens die arme (maar ook slecht met geld om gaande) burgers als "slachtoffers van bureaucratie" framen.
Maar de BD? De "hardvochtige" BD managers? De interne regels?
Het probleem zit dan toch primair bij onze TK, die dit natuurlijk, niet wil horen, maar graag de BD en zijn Staatssecretaris af serveert in een politiek steekspel, om maar niet zelf in de spiegel te hoeven kijken. Want het lost natuurlijk niks op.
Het grondige betoog van Fred J. Rorink is inhoudelijk prima, maar ik vrees toch niet adequaat om de kern van het probleem op te lossen.
Is niet het probleem, dat het primaat van het Gezonde en Integere Verstand is ingeleverd voor regels? En dat laat zich uiteraard nooit door regels ondervangen. Niet door minder of eenvoudigere en al helemaal niet door verfijndere.
Hoe krijgen we dus het primaat van het Gezonde en Integere Verstand terug?
Maar de boodschap komt lang niet bij alle organisaties aan. Wellicht is de behoefte aan regels en nog meer regels ook besmettelijk geweest bij het management en bij organisatie-verandering?
Los daarvan zouden de gevolgen van regeldwang en bureaucratie ook merkbaar moeten zijn bij bedrijfsartsen en andere professionals in arbeidsomstandighedenland. Dat zijn ze ook (zie de NEA-en WEA-rapportages van TNO) maar daar is inmiddels de weg naar fysieke en mentale individualisering ingeslagen. Gezonder eten, waaronder met name rozijntjes (zie de "oplossing" bij de belastingdienst) en meer sport zou voldoende versterking van de mentale belastbaarheid moeten opleveren. Enig zicht op regeldruk en werkintensivering ontbreekt.
Het artikel van Mastenbroek is een uiterst nuttige wake-up call. En nog wel voorzien van strakke suggesties. Maar er hoort nog wel iets bij: hoe krijg je de aangesprokenen zo ver? Wellicht moeten ergens wat koppen bij elkaar gestoken worden...
De Doomloop is overal. Zo las ik vandaag dat de biologische landbouw niet van de grond komt omdat de boeren gek worden van de regelgeving. Bij de Belastingdienst ontaardde de Doomloop zelfs in Terreur. De schadevergoedingen voor de aardbevings-schade in Groningen worden hopeloos vertraagd door de bureaucratie. De mensen worden er gek van
Elke uitvoerende overheidsinstelling knalt er tegen aan. De jeugdzorg is erin vastgelopen. Alle gemeenten tobben ermee ; soms weet men de DOOMLOOP af te weren; bijvoorbeeld in Rhenen https://www.managementsite.nl/werken-vanuit-bedoeling En in Bodegraven-Reeuwijk https://www.managementsite.nl/vechtfusie-tot-vruchtbaar-experiment
Ik zie Omtzigt nog verkozen worden als leider van het CDA. Totaal onverwacht, maar de burger wil actie en Omtzigt toont actie.
Jan van de Zanden “Hoe krijgen we het primaat van het Gezonde en Integere Verstand terug? En in een tweede reactie: “Hoe los je dat op? Een integriteitsoffensief? Terugkeer van vroegere religieuze normen en waarden? Ik ben benieuwd…..”
Vincent Vrooland met “hoe krijg je de aangesprokenen zo ver?”
Menno Molendijk. “Managementloos experimenteren, de mensen in de uitvoering weten het. Meer focus op mensen, niet op functies. Zorg voor vrije ruimte door een handvol principes mee te geven, de rest is vrije ruimte! Maar werk ook aan eigen kwetsbaarheid, openheid en veiligheid.”
Fred Rorink met in de tweede helft van zijn uitgebreide reactie een oplossing. Ik citeer een stukje uit de tekst: “Regels hanteren we alleen, wanneer overduidelijk is aangetoond dat we als professionele organisatie echt niet zonder kunnen. We gaan er primair vanuit dat een uitvoerende medewerker aantoonbaar een professional is door opleiding, periodieke bijscholing en evaluatie van werkzaamheden”.
Goede punten en met waardevolle suggesties. Zelf zoek ik het vooral in professionele normen en waarden: Kennis van zaken. Benul van de intentie achter een maatregel en gevoel voor redelijkheid en proportionaliteit. Ik zie dat in meerdere reacties terug. We moeten meer investeren in professioneel handelen en vakmanschap.
Hoe ontwikkel je dat als het te wensen over laat? Laat men aan de gang gaan met lastige cases uit de praktijk. Investeer in coaching en intervisie. Doe dat In organisatie- en teamverband. Leer elkaar te bevragen en aan te spreken op professionaliteit. Faciliteer en monitor deze activiteiten in combinatie met meer verantwoordelijkheid en autonomie. Leidinggevenden, stafmedewerkers en toezichthouders moeten dit oppakken. Dus niet eerst het beleid willen vaststellen of pleiten voor nader onderzoek of een ‘taskforce’ . Dat klinkt daadkrachtig maar is in feite 'Op de rem trappen'.
We zijn er nog lang niet. Misschien kan Omtzigt straks de uitvoerende organisaties aanspreken en de TK mobiliseren. Laat de TK haast maken met het vereenvoudigen van de wet-en regelgeving in het bijzonder voor de Belastingdienst. Daar liggen al tijden lang de nodige voorstellen voor klaar
En wat komt er uit de werkvelden zelf? Er is grote onvrede maar zijn er ook concrete voorstellen tot verbetering opgesteld liefst met TK leden of met mensen uit het betreffende ministerie? En dan de aanhoudende klachten over falende digitalisering en automatisering. Is dat niet vaak aan de eigen directie te wijten? Zie hierover: https://www.managementsite.nl/dossiers/ict-projectmanagement-overheid-it-projecten
De nieuwe GGZ-wet is een bureaucratische ramp.
‘De mens verdwijnt uit beeld’
Aan de nieuwe wet die gedwongen behandeling voor mensen met een psychische stoornis moet regelen, werd twaalf jaar gewerkt. Maar in de praktijk blijkt de wet onuitvoerbaar. ‘Niemand heeft het zo bedoeld, en toch is het gebeurd.’
'De rechtbank, het OM, de GGZ – we lopen allemaal vast. Het is gevaarlijk. Prutswerk’
Lees het artikel in De Groene, Auteurs Emy Koopman en Catrien Spijkerman
d.d. 22 juli 2020 – verschenen in nr. 30
https://www.groene.nl/artikel/de-mens-verdwijnt-uit-beeld
'Er wordt niet genoeg gedaan met de 'praktische wijsheid' van de uitvoerende ambtenaar, aldus de geïnterviewden. Vooral bij complexe hulpvragen weten zij de situatie goed in te schatten en kunnen ze aangeven waar de prioriteiten moeten liggen, volgens Kruiter. En daarom zouden ambtenaren meer de ruimte moeten krijgen om hun eigen afwegingen te maken binnen de wettelijke kaders.'
Een goed punt! In lijn met de reacties hierboven en met de suggesties in mijn artikel onder 5.' Begin zelf op de werkplek', ' Het kan anders en sowieso eenvoudiger uitgaande van eigen professionaliteit en vakmanschap.'
Ben benieuwd hoe dit verder gaat.