TVoH: een plaag van gekookte kikkers met ingrijpende gevolgen.

'Ja maar Willem veel van de kandidaten weten zich dan ook uitdagend te kleden.' Deze reactie van de student verraste me gisteren op het moment dat ik tijdens de Master Class de TVoH casus besprak. Het verraste me omdat het een vrouwelijke student, met ruime werk- en levenservaring, was die dit opmerkte. Ik verwachtte dit eerder van één van de aanwezige mannen, ook de meeste van hen leidinggevenden. Blijkbaar ben ik zelf ook een 'gekookte kikker'....

Samen met mijn partner zag ik veel, zo niet alle, uitzendingen van The Voice of Holland. Mijn muzieksmaak is divers maar ik keek er ook naar, zoals ik naar veel 'zaken' kijk vanuit een professioneel interesse en ik constateerde een normvervaging. Zo zoomde de laatste jaren de regisseur bij vrouwelijke kandidaten op weg naar het podium steeds vaker in op hun vrouwelijke vormen. Deze beelden waren vaak fracties van een seconde te zien, maar toch legde ik het steeds aan mijn partner Doreen voor 'Zag jij dit ook en wat voegen deze beelden toe aan het format van dit programma?'

Dat presentatoren en coryfeeën als Wendy van Dijk, Martijn Krabbé en Chantal Janzen zich niets kunnen herinneren van ontoelaatbaar gedrag binnen het team waarvan zijn deel uitmaakten, is mogelijk verrassend voor je, toch is er daarvoor 'iets' te zeggen: veranderingen in normen en waarden binnen een team zijn vaak zo subtiel dat je dat als onderdeel van 'het systeem' niet eens in de gaten hebt. 'Je gaat het pas zien als je het doorhebt', om Johan Cruyff te parafraseren.

Het is ook zeker niet nieuw het machtsmisbruik dat plaatsvond bij TVoH. Tot de 'rotte appels' behoren de laatste jaren o.m. NZa, ProDemos, Openbaar Ministerie, UvA, .... en het einde is op dit thema, helaas, nog zeker niet in zicht. Van affaires rondom #MeToo zijn we nog niet 'verlost'. Steeds is de eerste reactie van betrokkenen: 'We hadden geen idee.'. Wat in feite betekent dat de slachtoffers van dit misbruik door niet alleen hun leidinggevenden maar ook door hun collega's in de steek zijn gelaten. Ook al hadden de slachtoffers zelf niet direct in de gaten dat er sprake was van misbruik: subtiele handelingen. Of 'zo doen we dat hier, wen er maar aan'. Er blijken weinig werkgevers te zijn die zichzelf ook een 'veilige werkgever' kunnen noemen.

Steeds lijkt het er op dat het hier bij de verantwoordelijken gaat om het feit dat niet hun competentie als leidinggevende maar hun incompetentie wordt beloond, vooral als het gaat om mannen en zeker als je dan ook nog eens tot de familie e/o 'incrowd' behoort. Uitermate pijnlijk voor potentiële slachtoffers is daarbij dat een, hen onbekende, dader opnieuw 'zijn jachtveld' wordt ingestuurd; maar zelfs dat is hier niet uniek.

Het is nu nog wachten op de BNNVARA BOOS uitzending maar diverse coryfeeën nemen hierop al een voorsprong en vallen over elkaar heen, beschuldigen elkaar, en dat allemaal om het persoonlijke straatje schoon te vegen, RTL stopt met de uitzendingen, de Britse producent ITV stelde direct een onderzoek in. Ook deze praktijken zijn synoniem aan dat wat er gebeurt in vergelijkbare situaties; mensen zijn voorspelbaar.

Intussen kunnen kandidaten maar ook medewerkers die zichzelf slachtoffer voelen van het misbruik zich melden en volledig in lijn daarmee hebben zich diverse celebrity advocaten beschikbaar gesteld de slachtoffers juridisch te ondersteunen onder, waarschijnlijk, het motto 'hier valt wat te halen'. Mogelijk dat het voor de slachtoffers voor hun verwerking goed is om te weten dat ons collectief geheugen beperkt is: wie herinnert zich nog de cases die ik hiervoor aanhaal?

Velen vragen zich nu af waarom John de Mol nog niet reageerde. De reden is simpel: De Mol houdt het graag zakelijk en zijn familie er buiten. Zakelijk heeft zijn Talpa Media het The Voice of Holland format in 2015 voor £ 355 miljoen verkocht aan ITV. De Mol hoeft dan ook niet te reageren en zal dat ook niet doen i.v.m. te verwachten claims. Zakelijk lastig voor hem is dat zijn inmiddels v/m zwager dit weekeinde verklaarde dat 'eindverantwoordelijken' al voor deze overname bekend waren met zijn seksuele uitspattingen. Het bleef vervolgens blijkbaar bij een 'foei, niet meer doen!'. De betreffende leidinggevende, en wie weet hoeveel andere daders, waren vervolgens 'part of the deal'.

Bij fusies en overnames noemen we dit een 'lijk in de kast', 'iets' wat de overname 'null and void' kan verklaren. M.a.w.: de verkoop wordt alsnog teruggedraaid. Anders dan Talpa Media (althans, ik heb dat niet zo snel kunnen ontdekken) beschikt ITV zowel over een Governance – ITV plc verklaring "Onze Ethische en Gedragscode toont onze toewijding aan ethisch zakelijk gedrag om ervoor te zorgen dat we de wet- en regelgeving naleven. Maar het toont ook onze waarden aan die ons helpen om op ons best te presteren en onze More than TV-strategie te realiseren. Het is hoe we samenwerken en waar we elke dag naar streven. Het doet het juiste, op de juiste manier. De ITV-manier.“ als over een verklaring over hun Social purpose – ITV plc ‘Our Social Purpose is shaping culture for good.’ Het kan dan ook (bijna) niet anders of ITV zal zich genoodzaakt zien bij iedere The Voice productie wereldwijd onderzoek te doen naar eventueel machts- maar ook seksueel misbruik, het format leent zich ervoor zo blijkt.

De financiële gevolgen voor Talpa Media i.c. De Mol kunnen dan ook aanzienlijk zijn, vandaar zijn stilzwijgen. Maar het zijn financieel sterke 'schouders die deze lasten kunnen dragen' en het is 'klein bier' v.w.b. de gevolgen voor de slachtoffers. Hoe dan ook levert deze TVoH affaire voorlopig vanuit diverse invalshoeken leerzame cases en, niet alleen studie-,stof op.

Overigens, mijn reactie gisteren aan de studente was, als vader van 3 jonge vrouwen: 'dat als een vrouw zich mooi, mogelijk zelfs in het oog van mannen én vrouwen uitdagend kleed, dat niet wil zeggen dat je vervolgens ook ongevraagd aan haar kan zitten'. Ze is het me eens, gelukkig.

Willem E.A.J. Scheepers docent, auteur en adviseur Organisatie Ontwikkeling, Organisatie Cultuur.

290323

Vandaag publiceert Van Doorne het rapport n.a.v. hun onderzoek naar 'ongepast gedrag met een seksueel element'.

Het blijkt dat de ervaringen van medewerkers sterk verschillen: waar de één grensoverschrijdend gedrag signaleerde zelfs ondervond, gold dat voor een ander (helemaal) niet. Ook dat zien we vaker bij cultuuronderzoek: verschillen in beleving en perceptie. Daarnaast blijkt, en da's ook niet uniek, dat de aanwezige 'Relevante Regels' (over samenwerking) onvoldoende concreet of te algemeen waren geformuleerd. Een vraag was bijvoorbeeld: golden deze ook voor de (relatief vele) freelancers? Laat staan voor de kandidaten.

Verder was onduidelijk of er een vertrouwenspersoon was, wie dat was en als dat al bekend was, of deze persoon voldoende onafhankelijk van (eind)verantwoordelijken kon handelen.

Ook dat dit betreft is TVoH (dus) een leerzame casus.

220622

"Castingdirecteuren, docenten en artistiek leiders zijn zich soms te weinig bewust van de ongelijke machtsverhoudingen." D.i. wellicht de meest pijnlijke conclusie in het zojuist bij de Raad voor Cultuur verschenen rapport 'Over de Grens. Incidenten grensoverschrijdend gedrag slechts topje van de ijsberg'. Het rapport is opgemaakt n.a.v. onderzoek dat volgde op de BOOS docu. Pijnlijk is ook dat de RvC constateert dat wat men tot nu toe vond aan toename in het aantal incidenten dat naar buiten komt "slechts een topje van de ijsberg" is. Er bestaan binnen de cultuursector nog teveel en te grote machtsverhoudingen: "Uit angst om hun werk te verliezen, zullen tijdelijke of freelance medewerkers minder weerstand bieden aan pesterijen van hun leidinggevenden."

200122

"Nogmaals de verantwoordelijkheid ligt altijd bij degene die over de grens gaat en niet bij degene die het overkomt. Is dat duidelijk genoeg?" .

De afsluitende constatering van Willy van Berlo van het Rutgers Expertisecentrum Seksualiteit in de docu 'BOOS: This is the Voice'.