Paul Polman of hoe Nederland zijn Helden eert.

Op het laatst van zijn imposante carrière was Michiel de Ruyter voor de regering van de Republiek een lastpak, zij waren hem liever kwijt dan rijk. De Ruyter werd dan ook op een vooraf kansloze missie gestuurd. Dat hij bij Syracuse sneuvelde in de strijd, was voor hen geen verrassing. Het overlijden van De Ruyter maakte meer los bij zijn tegenstanders dan bij zijn landgenoten. Zo kreeg het schip de Eendraght, met daarin het lichaam van de Ruyter, vanuit de Franse kust gedurende de hele zeereis uit respect saluutschoten afgevuurd. De Republiek kon vervolgens niet anders dan De Ruyter op 18 maart 1677 een passende uitvaart bieden.

Johan Cruyff heeft voor Nederland meer betekend dan alleen het 'zijn' van een wereldspeler op het voetbalveld. Terwijl zijn Catalaanse club FC Barcelona nog voor Cruyff's overlijden met het idee kwam voor het Estadi Johan Cruyff en kort na zijn overlijden zelfs de kleinste Spaanse dorpjes pleinen en straten gingen vernoemen naar Cruyff, was in ons land de persoonlijke druk van Eberhard van der Laan (nog zo'n held) nodig om op 25 april 2017, Cruyffs' 70e verjaardag, door diverse partijen een intentieverklaring te laten tekenen om binnen een half jaar te komen tot een officiële naamswijziging van de Amsterdam ArenA in "Johan Cruijff ArenA", en idd: op 25 oktober 2017 was het zover. Overigens en 'typisch Nederlands': op 19 oktober 2017 had er toch nog 'een kink in de kabel' kunnen komen...

Paul Polman is geen Johan Cruyff net zo min als Johan Cruyff Michiel de Ruyter was. De Ruyter zelf is geen van beiden want hij zou in zijn leven Cruyff en Polman nooit leren kennen. Toch zie je een overeenkomst tussen de manier waarop De Ruyter en Cruyff van het podium verdwenen en de manier waarop Polman dat nu doet.

Wat in ons land bij Polman blijft hangen d.i. het spraakmakende interview dat het AD met hem had kort voordat Polman's aftreden als CEO van UNILEVER bekend werd: Ergens onderweg verloor Paul Polman de voeling met de wereld. In dat interview wordt Polman naar voren gebracht als een opgewonden standje, iemand die het persoonlijk nummer heeft van premier Mark Rutte om samen met hem een kongsi te smeden voor het afschaffen van de dividendbelasting.

Waar de internationale pers, van The Wall Street Journal tot The Financial Times, met lovende woorden terugkijken op de prestaties van Paul Polman, zijn de Nederlandse media in lijn met het AD niet mals over Polman, met als één van de weinige uitzonderingen Maartje Laterveer. Zij schreef in Het FD Fan van Paul Polman. Na aanvankelijk enige (Nederlandse) scepsis ben ik ook een fan geworden van Paul Polman, mijn studenten weten dat.

Verandermanagement is één van de vakken dat ik mijn studenten leer. Een échte, en dus vaak ingrijpende, organisatieverandering succesvol uitvoeren, tot het verwachte resultaat brengen, lukt maar zéér weinigen. Dat vraagt allereerst om een sterk persoonlijk commitment van de man(nen)/vrouw(en) aan de top van de organisatie. Je kan constateren dat het daar al vaak misgaat: je hele hebben en houwen, je carrière, je reputatie in de waagschaal stellen om de Visie die jij voor hebt met je organisatie tot een succes te maken. Alleen al het feit dat je je lucratieve positie aan de top verliest als er ook maar enig risico is dat de verandering geen succes wordt, brengt je al tot andere gedachten: 'Dan maar niet.'  Polman's veranderwerk is nog niet af, dat laat hij aan zijn opvolgers, maar de strategische toon voor UNILEVER is gezet: Duurzaamheid.

Net als veel andere CEO's bleef ook Polman voor mij v.w.b. succesvol verandermanagement lange tijd 'onder de radar'. Ik las over zijn plannen, maar ook niet veel meer dan dat. Polman triggerde mij in 2015 op het moment dat hij zijn organisatie committeerde aan het HeforShe initiatief:  “I will continue to use my voice across the business to encourage our male employees, as well as sons, husbands, brothers and fathers to pledge their support and take action. Together we can accelerate progress towards achieving gender equality.”. Gelijkheid, gelijke rechten. Eén van de weinige zaken waar ik slecht tegen kan is onrechtvaardigheid: ongelijke behandeling/beloning voor hetzelfde werk beschouw ik als onrechtvaardig. Met zijn commitment aan HeforShe 'had' Polman mij.

Februari 2016 meldde Het Financieele Dagblad dat Polman voor het 4e jaar achtereen een arbeidsrechtelijke salarisverhoging weigerde. Natuurlijk volgde in de media de sceptische reacties dat het riante aandelenpakket van Polman dit 'verlies' aan salaris volledig zou compenseren. Idd, maar voor mij liet hij zien dat hij opnieuw commitment toonde en daarbij voor een prestatiegerichte beloning: ging de koers onderuit, dan gold dat ook voor zijn inkomen. Dat Polman te maken kreeg met activistische aandeelhouders die de koers danig onderdruk zetten, werd snel duidelijk.

Als dit soort handelingen plaatsvinden raak ik geïnteresseerd in de mens achter de man: wat maakt dat Polman zo gecommitteerd is aan een thema als duurzaamheid van, en gelijke rechten in, onze samenleving?

In diezelfde periode maakte een bericht in The Indian Times voor mij veel duidelijk: “The CEO is a climate change crusader who has been credited with re-energising the consumer giant and making a case for building a business with purpose. Polman first visited India in 2008. That year, he narrowly escaped the 26/11 terrorist attacks at the Taj Mahal Palace Hotel in Mumbai, where he was sharing a handover meal with Unilever’s previous CEO, Patrick Cescau.”

The Indian Times refereert aan de aanslag op The Taj, een luxe hotel en onderdeel van het hier ook bekende TATA imperium. Een aanslag die de Harvard case 'Terror at the Taj Bombay: Customer Centric Leadership' opleverde: Wat gebeurde er in the TAJ tijdens de terroristische aanslag? Waarom kwamen er 12 TAJ medewerkers om het leven terwijl juist zij eenvoudig hadden kunnen vluchten? Waarom bleef de General Manager in functie terwijl zijn vrouw en 2 jonge kinderen omkwamen in de vlammen? Idd waarom? Voor Polman kán (NB; ik weet het dus niet) deze ervaring 'a life changing event' zijn geweest. Een ervaring die hem nog meer committeerde om een ingrijpende, positieve, bijdrage te leveren aan de samenleving.

"Polman has been a singular force on climate change. His early declaration of the Unilever Sustainable Living Plan sets out to decouple Unilever’s growth from their environmental footprint. Paul created a platform for Unilever Brands to have a purpose and focus on sustainability for people and the planet. (….) 

The employees of Unilever now are hunters, not farmers. This is the No. 3 most popular place to work in the world, after Facebook and Google.(….)

Paul is a modest man with an inner light that shines brightly when he speaks. His commitment to the founding values of Lord Lever and to the principles of his Dutch upbringing (hard work, team over individual, family above all else) should be emulated by future leaders in all sectors. His move from Unilever is the end of a wonderful chapter; be clear that this man has much more to give to our world in his next one." Het zal je niet verrassen dat deze reflectie op Paul Polman niet verschijnt in de Nederlandse media, bron: Paul Polman – The CEO Who Changed Capitalism.

Is Paul Polman voor mij als (toch) nuchtere Nederlander nu een held? Nee, net zo min als De Ruyter, Cruyff, Van der Laan dat zijn. Wat is 'een held' überhaupt? Waarschijnlijk komen de 12 in service van hun gasten gestorven TAJ medewerkers daarbij nog het dichtst in de buurt.

Maar dit alles maakt Paul Polman niet minder inspirerend, en inspiratie: dat kan ons land wel gebruiken.

============

221019

"'De wedstrijd is natuurlijk nog bezig, maar uiteindelijk zal Paul Polman winnen, denk ik. Ik weet alleen niet of we op tijd in staat zijn om crises te voorkomen, zoals hij denkt. Misschien komen mensen pas in beweging als er anderhalf miljard klimaatvluchtelingen zijn, over twintig, dertig jaar. Zonder acute nood denken we aan het einde van de maand, niet het einde van de wereld."

Jeroen Smit, in Het FD artikel Paul Polman gaat winnen. Ik weet alleen niet of het op tijd is n.a.v. zijn nieuwe boek, Het Grote Gevecht & het eenzame gelijk van Paul Polman.

Willem E.A.J. Scheepers, universitair docent en o.m. auteur van het boek Disruptie, Hybridisering van Arbeid, Diversiteit, Ethiek, Management;