Over Urgentie, over 4 Scenario's voor de Nederlandse Digitaliseringsstrategie 2.0

"We willen digitaal koploper van Europa worden met Nederland als pionier en proeftuin op het gebied van verantwoorde digitale innovatie." Aan ambitie ontbrak het niet in de in juni 2018 door de regering gepubliceerde Nederlandse Digitaliseringsstrategie met als subtitel 'Nederland digitaal - Hier kan het. Hier gebeurt het'. Deze strategie kent 2 'sporen': Spoor 1 'Maatschappelijke en economische kansen benutten', Spoor 2 'Versterken van het fundament'. Mooi, maar wat ontbreekt in deze strategie dat zijn, mogelijke, scenario's. Je kan niet uitgaan van dat ene scenario waarop jij hebt gehoopt: 'koploper worden'. D.i. zoiets als rekenen op de volledige winst in de Eindejaarsloterij. Dat gaat 'm niet worden; althans: niet voor iedereen.

Zeker niet 'digitaal koploper worden' door ieder EU land, want NL is niet het enige EU land dat een 'digitaliseringsstrategie' ontwikkelt. Het Verenigd Koninkrijk is een ander voorbeeld. Ook de Britse Overheid houdt hierbij geen rekening met scenario's: 'one way and that's the high way'. Interessant is nu dat recent The Royal Society for the encouragement of Arts, Manufactures and Commerce aan de Britse Overheid een voorstel doet voor 4 scenario's v.w.b. 'the Future of Work' zodra het over digitalisering gaat. Onder het motto 'beter goed gekopieerd, dan slecht zelf bedacht', is het m.i. leerzaam eens te kijken naar dat wat The RSA voorstelt.

Als je een (organisatie)strategie ontwikkelt, en dan m.n. een strategie die zich richt op een nieuw, voor je organisatie (dus ook voor je Overheid) nog onbekend, 'werkterrein', dan is het op z'n minst handig dat je in je strategie rekening houdt met scenario's. Dat zijn dan minimaal 3 scenario's: 'het gaat volgens Plan', 'het gaat niet volgens Plan' en 'alles er tussenin' (NB; in zijn 'Kunst van het Oorlogsvoeren', houdt Sun Tzu rekening met 9 scenario's). Gaandeweg bij het uitvoeren van de strategie, of 'going concern', vormt het scenario dat de meeste kans van slagen heeft zich steeds duidelijker. Het biedt je de mogelijkheid om tussentijds bij te sturen c.q. om tijdig je (toch) schaarse 'strategic capabilities' optimaal te kunnen inzetten om op die manier toch nog richting het geplande scenario mét einddoel proberen te gaan. Scenario denken, iedereen kent het, nauwelijks iemand doet het; mijn ervaring.

"Europese landen, en in het bijzonder Nederland, zijn digitaal “wakker” geworden. Overal dringt het besef door dat digitalisering een fundamentele impact heeft op de samenleving, economie en de overheid. Eveneens is er het besef dat digitalisering kansen biedt voor welvaart en welzijn, maar ook gepaard gaat met de nodige uitdagingen." is de 1e zin in het zojuist gepubliceerde tussentijds verslag 'Nederlandse Digitaliseringsstrategie 2.0'.

Interessant om er de 1e zin uit het voorwoord van het RSA rapport 'The Four Futures of Work: coping with uncertainties in an age of radical technologies' naast te leggen:

"Vóór de crisis van 2008 was er een veelvuldig herhaald verhaal over globalisering. Het had vier uitgangspunten. Ten eerste is die globalisering een niet te stuiten kracht. Ten tweede dat het winnaars en verliezers zal hebben, de laatsten dienen zich aan te passen of ze gaan ten onder. Ten derde dat de dingen waar mensen om geven, zoals nationaal identiteiten en lokale industrieën, overblijfselen zijn van een afgesloten tijdperk. Ten vierde, hoe ingewikkeld de financiering van e.e.a. ook mag lijken, dit wordt veilig in handen gelegd van, en gehouden door, een technocratische elite.

De overmoed en ontkenning van keuzevrijheid, impliciet in die boodschap, was brandstof voor een boze publieke reactie lang voor de crisis van 2008 en de daaruit voortvloeiende beslissing
door de meeste liberale democratieën om enorme hoeveelheden publiek geld te gebruiken voor het redden van banken, terwijl bijna iedereen in de maatschappij leed aan economische stagnatie en de erosie van de publieke sfeer. Maar hier zijn we weer: we spelen hetzelfde dreunende deuntje.

Voortgang in AI, robotica en andere technologieën zullen waarschijnlijk ons ​​leven veranderen, of we dat nu leuk vinden of niet. Veel mensen, met name laaggeschoolde werknemers, dienen steeds meer onzekerheid en steeds strengere controle te accepteren. Zaken waar we om geven, variërend van het beschermen van onze gegevens tot een duurzaam belastingstelsel, kunnen noodzakelijke slachtoffers zijn om vooruitgang te boeken. 'Maar u hoeft zich geen zorgen te maken,' wordt ons verteld, 'want een klein aantal fabelachtig rijke bedrijfseigenaren in Californië en Shenzhen zijn wijs en hebben het goed met ons voor.'"

Een (organisatie)strategie ligt, vaak, aan de basis van een gewenste/noodzakelijke verandering. Voor het slagen van zo'n verandering is enige mate van 'urgentie' zéér gewenst. Wat RSA hier laat zien is v.w.b. urgentie 'different koek' dan het NL uitgangspunt. Disruptie is al enige tijd in volle gang, wij hier (b)lijken alleen wat laat 'wakker te zijn geworden'.

De RSA voorziet 4 scenario's voor de Britse arbeidsmarkt in 2035 (NB; omdat de uitkomst van welk vorm van Brexit ook, onduidelijk is, blijft dit hier buiten beschouwing. Overigens, de onderzoekers verwachten dat klimaatverandering een nog grotere impact kan hebben op de arbeidsmarkt. Let wel: dit soort onzekerheden toont nog meer de noodzaak aan van scenario denken.)

1. The Big Tech Economy describes a world where most technologies develop at a rapid pace, from self-driving cars to additive manufacturing.
2. The Precision Economy portrays a future of hyper surveillance. Technological progress is moderate, but a proliferation of sensors allows firms to create value by capturing and analysing more information on objects, people and the environment.
3. The Exodus Economy is characterised by an economic slowdown. A crash on the scale of 2008 dries up funding for innovation and keeps the UK trapped in a low skilled, low productivity and low pay paradigm.
4. The Empathy Economy envisages a future of responsible stewardship. Technology advances at a clip, but so too does public awareness of its dangers. Tech companies self-regulate to stem concerns and work hand in hand with external stakeholders to create new products that work on everyone’s terms.

"Hoe dienen we deze scenario's dan te gebruiken? We kunnen besluiten dat de ene visie op de toekomst wenselijker is dan de andere en daarom onze aandacht en middelen, 'strategic capabilities', daarop richten om het te laten gebeuren. Maar dit is niet alleen onmogelijk met het oog op de wereldwijde krachten waarmee we te maken hebben, het negeert ook dat elk scenario positieve en negatieve kanten heeft, voor- en nadelen. (….) De uitdaging voor beleidsmakers, onderwijzers en werkgevers is om ervoor te zorgen dat het doel van duurzame arbeid overheerst, ongeacht het pad dat we daarvoor afleggen." Aan hen de keuze.

De RSA geeft in de conclusies nog kort de consequenties aan van ieder van de scenario's:

"The urgency of applying them will vary.

• The Precision Economy, which would result in an expansion of gig work and self-employment, would add pressure on the government to equalise tax and benefits between employees and the self-employed.
• The Exodus Economy, where unemployment and underemployment would shoot upwards, would add weight to calls for Universal Basic Income pilots.
• And in the Empathy Economy, where jobs growth in strong in sectors like healthcare, hospitality and tourism, new occupational licensing rules would help to improve the status and pay of hi-touch jobs that are typically viewed as low-skilled."

Mogelijk vraag je nu "En het Big Tech Economy scenario dan?" Dat wordt een 'arbeidsmarkt' van robotica, machine leren, kunstmatige intelligentie.....

In Nederlands digitaliseringsstrategie lezen we "Iedereen moet mee kunnen doen, op de arbeidsmarkt, maar ook in de samenleving als geheel. Dat vereist inspanningen op het gebied van basisvaardigheden, digitale inclusie, duurzame inzetbaarheid en leven lang ontwikkelen, inclusief om- en bijscholing voor de vaardigheden en banen van de toekomst." Mooi, maar welke toekomst, welke economie c.q. welk scenario wordt dat dan? De toekomst is nu.

Willem E.A.J. Scheepers, docent en organisatie ontwikkelaar Strategisch Human Resources en Robotica Management.

===========

090819

"Het zal moeilijk worden voor Nederland om een wereldspeler te worden in kunstmatige intelligentie, zoals een groep bedrijven en onderzoeksinstellingen recentelijk bepleitte. De achterstand op Amerikaanse bedrijven is groot en zij hebben diepe zakken, zegt Patrick van der Smagt, een autoriteit op dit gebied en werkzaam bij Volkswagen Groep."

Bron: Het FD  'Terminator op de Werkvloer gaat nog heel lang duren'.