Op weg naar nieuwe economische systemen die productiviteit, mensen en planeet combineren.

De zojuist bij het World Economic Forum verschenen speciale editie van het 'Global Competitiveness Report 2020' gaat in op het bepalen van prioriteiten voor herstel en opleving van economie en samenleving, en het creëren van bouwstenen voor een transformatie naar nieuwe economische systemen, systemen die doelstellingen v.w.b. productiviteit, mensen en planeet combineren. Een ambitieuze doelstelling vastgelegd in een interessant rapport.

Zoals vaker stelt het WEF vervolgens een ranglijst samen, deze keer v.w.b. 'de manier waarop landen het beste in staat zijn om zich op de langere termijn te veranderen' c.q. zich voor te bereiden. Ons land scoort een 4e plaats en daartoe lijken de reguliere media zich vanochtend te beperken. Da's jammer, want je zou vervolgens kunnen denken '4e van 126 landen, mooi zo' en het daarbij vervolgens laten. Maar het rapport biedt meer en het blijkt dat (ook) wij er nog lang niet zijn voor een duurzaam herstel na Covid-19 (of is het 'tijdens', want de gevolgen van de coronapandemie voor samenleving en economie lijken voorlopig nog niet uitgewerkt).

"De combinatie van gezondheids- en economische problemen in 2020 heeft invloed gehad op het levensonderhoud van miljoenen huishoudens, verstoorde bedrijfsactiviteiten en legde m.n. binnen sociale media breuklijnen bloot in economische en persoonlijke bescherming en in gezondheidszorgstelsels. Deze crisis versnelde de effecten van de 4e Industriële Revolutie over handel, vaardigheden, digitalisering, concurrentie en werkgelegenheid, en benadrukte de ontkoppeling tussen onze economische systemen en maatschappelijke veerkracht." opent het rapport GCR Special Edition 2020: How Countries are Performing on the Road to Recovery.

Dit onderzoek richt zich op het herstellen en transformeren van

1. een stimulerende omgeving;
2. menselijke vermogens;
3. nationale en internationale markten;
4. een innovatie eco-systeem.

Kort toegelicht:

• Reviving and transforming the enabling environment: de overheid dient een stimulerende omgeving te bieden aan economie en samenleving (te denken valt o.m. aan de economische stimulans zoals onze overheid dat momenteel doet). Een grotere mate van digitalisering van openbare diensten toepassen (denk ook aan disruptieve technologieën) is een eerste stap. De volgende stap is dat de overheid het vertrouwen van het publiek herwint door het dienen van de burgers.
• Reviving and transforming human capital: overheden dienen zich er op toe te leggen dat tijdelijk- en flexwerk door opschaling van omscholings- en bijscholingsprogramma's en door het heroverwegen van een actief arbeidsmarktbeleid, leidt tot nieuwe kansen op de arbeidsmarkt. (te denken valt aan het eerder dit jaar geïntroduceerde 'leven lang ontwikkelen' programma). In de transformatiefase dient het onderwijs de onderwijscurricula te actualiseren en uit te breiden naar de vaardigheden die nodig zijn voor banen in de "markten van morgen". Tegelijkertijd dienen werkgevers nieuwe talentmanagementtechnologieën te introduceren en zich aan te passen aan de nieuwe behoeften van hun medewerkers.
• Reviving and transforming markets: aandacht vanuit de overheid voor zowel het herstel als het veranderen van de financiële markten staat daarbij op No. 1 (zeker nu duidelijker wordt dat de maatschappelijke rol van de bestaande banken steeds meer onder druk komt te staan). Succes van de 4e Industriële Revolutie vereist voor alle partijen een brede toegang tot lokale en internationale (ook virtuele) markten. Zowel het internationale goederen- als personenverkeer (denk daarbij ook aan het virtuele verkeer van overdracht van kennis en kunde) dient beter in balans te worden gebracht voor het wereldwijd creëren van lokale welvaart en het internationaal stimuleren van strategische veerkracht.
• Reviving and transforming the innovation ecosystem: op dit gebied is onlangs een paradox ontstaan: een positieve evolutie van de ondernemerscultuur in het afgelopen decennium maar de oprichting van nieuwe bedrijven en baanbrekende technologieën is tot stilstand gekomen. Om deze complexiteit te beheersen dienen overheden investeringen in R&D te stimuleren net zoals in risicokapitaal, de verspreiding van reeds bestaande, maar nog te weinig toegepaste, (disruptieve) technologieën te bevorderen, daarbij de oprichting van nieuwe bedrijven te ondersteunen en werkgelegenheid te creëren voor de "markten van morgen".

Nederland mag in dit overzicht dan op een 'mooie' 4e plaats staan, dit 'succes' lijkt meer te zeggen over de 122 landen die na ons komen dan over onze economie en samenleving. 'Werk aan de winkel' dus en met dat werk kunnen we gezamenlijk het best zo snel mogelijk beginnen; laat ik zeggen: 1e voornemen voor 2021.

Willem E.A.J. Scheepers, docent en organisatie ontwikkelaar Strategisch Management resp. auteur van het zojuist verschenen boek Managen en Leiden Pre-Corona, over Leren (en Afleren).