Staatssecretaris houdt vast aan invoering zero-emissie zones

Staatssecretaris Chris Jansen (Openbaar Vervoer en Milieu, PVV) geeft niet toe aan de druk vanuit PVV en coalitiepartners VVD en BBB om de invoering van zero-emissie zones in Nederlandse steden uit te stellen. Op 17 december is er nog een stemming in de Tweede Kamer. De staatssecretaris heeft de moties afgeraden. Kijk het debat hier terug.

Jansen ziet af van het inzetten van een spoedprocedure – een algemene maatregel van bestuur (AMvB) – om veertien gemeenten, waaronder Amsterdam, Utrecht en Eindhoven, terug te fluiten. Deze steden willen vanaf 1 januari 2025 de meest vervuilende bestel- en vrachtauto’s weren uit de zero-emissie zones in hun binnensteden. Gemeenten hebben de vrijheid om zelf zero-emissiezones in te stellen. Na de eerste veertien volgen tot 2030 nog eens vijftien grote gemeenten.

Dat is goed nieuws. Complimenten aan alle organisaties, bedrijven, gemeenten en ambtenaren in Den Haag die hieraan 10 jaar lang hard hebben gewerkt.

Ontheffingen en uitzonderingen

Jansen wees opnieuw op de ontheffingen en uitzonderingen die ondernemers kunnen krijgen. Vanaf 1 januari worden voertuigen met dieselklasse 4 als eerste geweerd uit de steden; in de jaren daarna volgen verdere beperkingen voor dieselklasse 5 en 6. De staatssecretaris benadrukte het belang van een goede samenwerking met de gemeenten. Als hij hen zou dwingen om na tien jaar voorbereiding de invoering van emissievrije zones generiek uit te stellen tot 2029 of 2030, zou dat leiden tot een forse confrontatie tussen het Rijk en de lokale overheden.

Jansen hoopt dat de veertien gemeenten zijn voorstel aannemen om gedurende het eerste jaar geen boetes op te leggen aan bestelvoertuigen die illegaal een zero-emissiezone inrijden. De gemeenten, die hiervoor een verzoek moeten indienen bij het openbaar ministerie, zijn op dit moment niet bereid verder te gaan dan vier maanden zonder boetes.

Hoeveel voertuigen zitten mogelijk in de problemen?

Uit onderzoek van leasemaatschappij Ayvens blijkt dat slechts 34 procent van de ondernemers en bedrijven de zero-emissiezones als hinderlijk ervaren bij het uitvoeren van de bedrijfsvoering. CBS hfeeft eerder aangegeven dat op basis van RDW-data kan worden geconcludeerd dat 27% van de bestelbussen per 1 januari 2025 niet meer de zero-emissiezones in komen, omdat ze emissieklasse 4 of lager hebben. Dit wordt gezien als een ‘bruto’ percentage. Gemeenten kijken echter naar het ‘netto’ percentage, en dit ligt beduidend lager (Amersfoort op 7,9%, Rotterdam op 10%, ’s-Hertogenbosch op 14,5% en Eindhoven op 13,2%). 

Centraal loket: nog weinig aanvragen van ondernemers

Uit de evaluatie van het centraal loket blijkt dat het aantal aanvragen van ondernemers tot nu toe beperkt is gebleven. Ondanks de commotie rondom de nieuwe regelgeving en de gevolgen voor ondernemers, zijn er tot nu toe slechts zo'n 400 zakelijke ontheffingsaanvragen ingediend. Dit heeft mogelijk meerdere oorzaken. Ten eerste hoeven veel ondernemers geen ontheffing aan te vragen, omdat zij op basis van de geharmoniseerde overgangsregelingen met hun voertuig nog toegang hebben tot de zero-emissiezone tot 2027, 2028 of 2030.

Ten tweede had het Centraal Loket in de beginfase te maken met opstartproblemen, die inmiddels zijn verholpen. Daarnaast waren niet alle gemeenten vanaf het begin aangesloten bij het Centraal Loket, waardoor ondernemers voor bepaalde gemeenten nog geen aanvraag konden indienen.

Ten derde hebben gemeenten bij de invoering van de huidige milieuzones enkele jaren geleden geconstateerd dat voertuigbezitters pas laat in actie komen en onderzoeken wat de maatregelen voor hen betekenen. Naar verwachting zal dit patroon zich herhalen bij de invoering van de zero-emissiezones. Tot slot speelt de onduidelijkheid over de invoering van de zero-emissiezones een rol; veel ondernemers wachten hierdoor af. Het Centraal Loket ontvangt hierover dagelijks signalen.

Walther Ploos van Amstel.

Bron: Tweede Kamer debat

Lees ook: Stadslogistiek moet over meer dan alleen zero-emissie zones gaan