Gemeenten zijn bereid om tegemoet te komen aan zorgen Tweede Kamer over ZE-zones

De gemeenten die vanaf 2025 zero-emissiezones (ZE-zones) invoeren hebben een brief gestuurd aan de Tweede Kamer. De gemeenten benadrukken dat zij bereid zijn om tegemoet te komen aan de zorgen binnen de Tweede Kamer over een soepele overgang naar emissievrije mobiliteit in binnensteden.

Stand van zaken: Geen akkoord over plan van aanpak

In de recente Kamerbrief van staatssecretaris Jansen wordt gesuggereerd dat er overeenstemming is bereikt tussen het Rijk en gemeenten over de uitvoering van de motie-Veltman. Dit is niet correct. De gemeenten Leiden, Rotterdam, Amsterdam en Tilburg hebben de afgelopen weken namens 17 gemeenten gesprekken gevoerd met de staatssecretaris, maar er is géén akkoord bereikt over het huidige plan van aanpak.

De gemeenten zeggen verrast te zijn door zowel het moment als de inhoud van de Kamerbrief. De staatssecretaris was op de hoogte van de bezwaren en de wens om het voorgestelde pakket eerst verder te bespreken met andere gemeenten en brancheorganisaties. Ondernemers verkeren hierdoor opnieuw in onzekerheid, wat zij betreuren.

De gemeenten schrijven de Tweede Kamer dat zij op dit moment bevoegd blijven om per 1 januari 2025 de zero-emissiezones in te voeren, waarbij 14 gemeenten dit op die datum doen en 4 andere in de loop van 2025. Ook behouden gemeenten de bevoegdheid om handhaving en boetevrije periodes zelf te bepalen. Dit is bevestigd door het ministerie van Justitie en Veiligheid en het Openbaar Ministerie.

Reflectie op de voorstellen van de staatssecretaris

De afgelopen weken hebben de gemeenten meegedacht met de staatssecretaris. Een spoed-AMvB is besproken, maar zij vinden dit een disproportioneel en schadelijk instrument. Het zou het vertrouwen tussen convenantpartners ondermijnen, terwijl gemeenten zich altijd aan afspraken hebben gehouden.

De gemeenten streven naar maatwerkoplossingen voor ondernemers, passend binnen de bestaande ontheffingen. Dit biedt ondernemers een verantwoorde overgang naar zero-emissie. Daarnaast hebben zij voorstellen gedaan, waaronder landelijke vrijstellingen voor bedrijfseconomische omstandigheden en netcongestie. Deze voorstellen dienen echter onderdeel te zijn van een breder pakket, waarvoor de gemeenten openstaan om nieuwe afspraken vast te leggen in een convenant met alle betrokken partijen.

Sinds juli 2024 kunnen ondernemers een ontheffing aanvragen via het Centraal Loket. Het aantal aanvragen groeit gestaag en wordt adequaat afgehandeld. Er is daarom geen reden om de boetevrije periode verder op te rekken.

Onbetrouwbaar bestuur door langer boetevrij handhaven

De staatssecretaris stelt een boetevrije periode van 12 maanden voor, waar de gemeenten maximaal zes maanden als haalbaar en geloofwaardig beschouwen. Een langere periode leidt feitelijk tot uitstel van de invoering, wat onbetrouwbaar bestuur richting ondernemers betekent. Velen hebben al geïnvesteerd of een ontheffing aangevraagd. Een dergelijk uitstel kan leiden tot juridische procedures en schadeclaims van ondernemers.

Samenwerking op basis van vertrouwen

Sinds 2019 werken Rijk, gemeenten en brancheorganisaties op basis van vertrouwen aan de invoering van ZE-zones. Deze samenwerking heeft geleid tot passende overgangsregelingen en ontheffingen. De gemeenten blijven inzetten op dit vertrouwen en zijn bereid om de invoering samen te blijven monitoren en knelpunten op te lossen. De gemeenten roepen de staatssecretaris op om spoedig met alle convenantpartners in overleg te gaan. Over vijf weken treden de regels in 14 gemeenten in werking. Zij vertrouwen erop dat de Tweede Kamer en de staatssecretaris de autonomie van gemeenten respecteren en gezamenlijk blijven inzetten op een succesvolle invoering van de zero-emissiezones.