Nabijheidslogistiek ('proximity logistics') is de ontwikkeling van logistieke voorzieningen in gebieden met een hoge vraag, die per definitie stedelijk, dichtbevolkt en gemengd van aard zijn. Nabijheidslogistiek houdt in dat logistieke netwerken worden uitgebreid en verfijnd richting stedelijke kernen. Hierdoor kunnen ongewenste effecten van de historische neiging tot verplaatsing naar buitengebieden (logistieke spreiding) worden tegengegaan. 

Onderzoek naar stadslogistiek in steden

Er is onderzoek gedaan naar logistieke voorzieningen in dichtbevolkte, gemengd gebruikte stedelijke gebieden. In hun artikel bespreken de onderzoekers de trends die de ontwikkeling van nabijheidslogistiek ondersteunen en presenteren een typologie van mogelijke voorzieningen, gevolgd door casestudy’s van vijf steden: New York (Verenigde Staten), Parijs (Frankrijk), Seoel (Zuid-Korea), Shanghai (China) en Tokio (Japan).

Na het introduceren van een typologie voor logistieke voorzieningen, identificeerden de onderzoekers fulfillmentcentra, bezorgstations en hubs voor snelle levering in stedelijke gebieden. De ontwikkeling van logistieke voorzieningen met meerdere verdiepingen, meerdere huurders en meerdere activiteiten kenmerkt de vijf casestudy’s. Hoewel gebouwen met meerdere verdiepingen vaker voorkomen in Aziatische steden, zoals in Seoel, Shanghai en Tokio, zijn er inmiddels ook voorbeelden elders, zoals in New York en Parijs.

Multifunctionele voorzieningen

Multifunctionele voorzieningen zijn opkomend. Ze combineren logistieke activiteiten met wonen, detailhandel of andere functies. Dit maakt het mogelijk om beter in te spelen op de diverse behoeften in dichtbevolkte, gemengde stedelijke gebieden. 

Deze trend van stedelijke logistieke voorzieningen kent een paradox: de vijf zeer grote en sterk ontwikkelde stedelijke gebieden zijn van nature niet welkom voor logistieke voorzieningen. Grote steden zijn duur, hun ontwikkeling is sterk gereguleerd, en ze zijn vol mensen en bedrijven die het goederenvervoer mogelijk afwijzen. Het toont aan dat er inmiddels hogere serviceniveaus voor stedelijke goederenlevering worden geëist, ondanks de hoge kosten voor het exploiteren van deze voorzieningen in dichtbevolkte omgevingen en het gebrek aan direct beschikbare ruimte voor ontwikkeling.

Economische factoren zijn een sterkere drijfveer voor nabijheidslogistiek dan beleidsmaatregelen, regelgeving of beschikbaarheid van middelen. E-commerce is een onmiskenbare versneller van nabijheidslogistiek, maar zeker niet de enige. De COVID-19-pandemie verschoof niet alleen leveringen van kantoren naar woningen, maar stimuleerde ook diverse bedrijfstypen om zich (opnieuw) te vestigen in dichtbevolkte, gemengd gebruikte stedelijke gebieden. Nabijheidslogistiek reageert opveranderende vraagpatronen.

De rol van gemeenten

Het perspectief van gemeenten op nabijheidslogistiek is belangrijk, vooral wanneer het bestaande regelgevend kader van steden voor de ontwikkeling van logistieke voorzieningen beperkend is. Steden hebben uiteenlopende motivaties om ondersteunend of juist beperkend beleid in te voeren; van het verminderen van de overlast van verkeer tot het stimuleren van lokale belastinginkomsten en werkgelegenheidsgroei. Beschikbaarheid van grond, bereikbaarheid of arbeidsaanbod zijn zelden drijfveren voor nabijheidslogistiek en worden eerder gezien als uitdagingen.

UItdagingen zijn er in onder meer:

• Ruimtelijk: ligging ten opzichte van woon- en handelsgebieden en een ligging die multimodaliteit bevordert.
• Operationeel: beheer om multimodaliteit, gedeeld gebruik en consolidatie te stimuleren.
• Architectonisch: ontwerp dat lokale acceptatie vergroot en de energietransitie ondersteunt.
• Economisch: financiële evaluatie van locaties die meerdere huurders en activiteiten huisvesten.

Foto: Frans Blok - Shutterstock

Lees ook: Goodman ontwikkelt eerste meerlaagse distributiecentrum in Rotterdam