Dank voor je artikel Mischa. Mijn reactie (bijna weer een blog op zich).

Hoe we de huidige situatie ook bezien en wat we daarvan vinden, Mischa, we delen hoe dan ook de mening dat er tal van misvattingen zijn over communicatie. Ik publiceer daar over sinds 2004, vanuit de context van digitalisering. Allerlei (veelal digitale en aan het digitaliseren) gerelateerde ontwikkelingen in het communicatiedomein kunnen niet anders dan leiden tot een paradigmacrisis in het vakgebied, d.w.z. in PR. PR verkoopt zich weliswaar als ‘communicatie’, maar is dat never nooit. (Het is deze branding van specifieke media-activiteiten tot ‘communicatie’ die heeft geleid tot allerlei misvattingen over communicatie. Die misvattingen hebben immers betrekking op het woord communicatie. Dat woord hebben voorlichters geclaimd ; zij staan zelf aan de basis van de spraakverwarring over ‘communicatie’ en daarmee ook aan de basis van de eigen reputatieproblemen .) Ik begrijp aan het eind dat jij je richt op leiders (leiderschapcommunicatie), terwijl ik me bezig houd met digitale communciatielogistiek. Allemaal communicatie, onder één en dezelfde ('het' vak) vlag. Een vrij onhoudbare situatie als je het mij vraagt.

Bronnen van toen x situatie van nu
Het omslagpunt in denken binnen het communicatiedomein dient zich volgens mij te richten op de ontwikkelingen van nu, en niet zozeer op de inzichten van toen. Ik krijg vanuit media- en pr-studies ook vaak feedback over toen als ik weer vanuit het nu kritische kanttekeningen plaats bij de kennisbasis van 'communicatie'. Toen was alles anders dan nu. De bronnen die je aanhaalt belichten dan wel interessante alternatieve visies op hoe communicatie werkt, ze zijn desalniettemin stuk voor stuk in de vorige eeuw opgeschreven. Daarmee kunnen zij eenvoudigweg geen rekening houden met aspecten van nu die trekken en duwen aan ‘communicatie’ en ‘het’ communicatievak.

digitalisering
Want juist de digitalisering verandert van alles in allerlei PR- en mediamodellen, waar ‘het’ communicatievak tegelijkertijd nog zo stevig aan vast houdt. Dit kom je bijvoorbeeld tegen in plannen waarin sociale media worden gezien als middel in de middelen=mix, terwijl sociale netwerken nooit onderdeel kunnen zijn van je middelen-mix, tenzij je als organisatie een eigen gecontroleerd online sociaal netwerk hebt. Maar hoe ‘sociaal’ is zo’n netwerk dan als je hem beschouwt als conventioneel medium, een middel in de middelen-mix onder controle van de gatekeepers die zich nu positioneren als social media experts?

concept als basis voor (digitaal) succes
In mijn ervaring van zo’n 15 jaar in digitale communicatie deel ik je opvatting niet dat je geen concept of plan hoeft te hebben om succesvol te zijn. Dat geldt misschien nog voor de papieren mediacommunicatie in Communicatiemanagement. Ik geloof op basis van mijn ervaring juist in het tegendeel. Zonder concept verwordt innoveren in communicatie tot duur - IT-gedreven - IT-gedoe, met een heel groot afbreukrisico. Zie de IT geschiedenis en die IT-man van een miljoen bij de overheid. Concept en (business) rationale zijn essentieel voor het laten welslagen van digitale communicatieprojecten zoals intranet, digital workspace etc. Gewoon maar gaan doen is een recept voor failure.

Communicatiemodel
Het communicatiemodel van NLP hanteert verschillende communicatieniveaus, waarbij de hiërarchische volgorde is dat gedrag wordt aangestuurd door normen en waarden die weer zijn afgeleid van identiteit. Je kunt met communicatie wel degelijk gedrag veranderen, maar niet door te gaan zitten poeren in dat gedrag - zoals veel PR- en mediamanagers nog dagelijks en herhaaldelijk doen. Gedrag is een symptoom. Veel PR- en mediacommunicatiebeleid is symptoombestrijding. Communicatie kan gedrag veranderen (wat doet een psycholoog eigenlijk?), maar dan wel door op het juiste niveau de interventie te plegen. En dat is dus NIET het gedragsniveau, die ons met de heilige PR-drie-eenheid kennis, houding gedrag altijd is voorgehouden (en waar communicatiestudenten nog steeds onnodig mee worden belast).

De omslag van papier naar digitaal is een grote uitdaging voor een groot deel van de communicatieberoepsgroep - die zijn geld nog verdient met leukere verhaaltjes en mooiere plaatjes. De communicatie-uitdagingen liggen tegenwoordig echter elders dan in de etalages waar alle glitter en glamour wordt uitgestald. Zie o.a. mijn boek Digitale (Interne) Communicaåtie 2 1/2 (2010). Nog net zo actueel nu als vijf jaar geleden, en mijn tientallen blogs (waaronder een half dozijn hier op managementsite).

Ik verwijs je ook naar www.commtop.nl, waar verandergezinden in communicatie ideeën uitwisselen over hoe het vakgebied toekomstbestendig gemaakt kan worden.

Beide schrijvers hebben in hoge mate gelijk. Hun meningen dan wel ervaringen verschillen minder dan uit eerste lezing blijkt. Communicatiemedewerkers proberen via een naar hun idee zo goed mogelijke aanpak al die interpretaties aan de ontvangers kant tot een minimum terug te brengen. De alles overheersende mentale houding 'wat niet in mijn kraam te pas komt volg ik liever niet' regeert echter met een niet te voorspellen hand (anders dan die generale houding). Die poging tot de best denkbar aanpak is wat zij kunnen doen. Meer niet. Zij dragen het water over in een emmer, die van nature lekt en eenmaal op het ontvangerspunt beland het water in duizend smaken ziet omgezet.

Hallo Luc,

Damk voor je reactie. Wat vragen van mijn kant:

In welke mate is PR geen communicatieproces en dan zoals Stappers of Gerbner het uitleggen? Ander doel klopt, proces eronder hetzelfde.

In welke mate is een communicatieproces, zoals Gerbner het uitlegt, anders door digitalisering? Er blijft nog steeds sprake van een aanbod van een boodschap die door een ontvanger in een context geinterpreteerd wordt.

Had Nietzsche (oude bron) niet gelijk toen hij zei dat je met 'woorden werelden' creeert? Ik heb doelbewust 'oude' bronnen aangehaald omdat wijsheid niet vergankelijk is.

Wel een goede blogcommentstrategie heb je ;) groet

Goedemiddag Misha,

Je hebt gelijk dat communicatie moeilijk gedrag kan sturen, echter is er wel een middel waardoor dat wel kan en dat is 'framing'. Door woorden en beelden zo in te zetten dat ze bij de comfortzone van degene past die je wilt beïnvloeden, kun je door middel van communicatie gedrag sturen. Dit zie je vooral in de politiek terug, waarbij Kamerleden de burger met woorden en beelden proberen over te halen om op hun partij te stemmen.
Misschien interessant om te lezen: 'Denk niet aan een roze olifant' van Sarah Gagestein, waarin dit fenomeen framing wordt uitgelegd :)