De verwaarloosde metafoor

Columns

In ‘Wie speelt met een brandend platform, brandt de eigen vingers’ heb ik een vurig pleidooi gehouden om te breken met beelden die angst inboezemen. Angst aanjagende beelden kunnen namelijk brandhout zijn. In Verandermetaforen schieten schromelijk tekort staan tal van voorbeelden die we gebruiken voor veranderen. Beeldspraak is het koeterwaals van het veranderen. We gebruiken de metafoor om het onbekende te vervangen door een bekender begrip of beeld. Vaak blijkt deze vervanging nergens op te slaan. Dan veroorzaken beelden onbegrip of schieten in het verkeerde keelgat. Deze column gaat weer een stap verder. Metaforen hebben altijd werking. De vraag is of dat medewerking of tegenwerking is?

Beeldspraak kan naast zicht op het onbekende ook nieuw inzicht geven in het bekende. Dan heeft het mo...

Bas Dijkema
Lid sinds 2019
Hugo bedankt, een scherpe column die mij aan het denken heeft gezet. Ik mag ook graag metaforen gebruiken, maar zal daar vanaf nu zeker voorzichtiger mee zijn. Ik ben het helemaal eens met je onderbouwing en visie dat je met een groep mensen/organisatie niet een parallel moet trekken naar een individu. Want de eerste heeft geen verantwoordelijkheidsgevoel en de laatste wil je er juist op aanspreken. En daarom zou de genoemde metafoor uit de ‘verwaarloosde organisatie’ misschien wel heel goed op kunnen gaan, om individuele medewerkers op hun infantiele/onverantwoordelijke gedrag te wijzen. Want sinds ik kinderen heb is mij duidelijk geworden dat grote mensen gewoon grote kinderen zijn. Ze hebben dezelfde ingredienten; grensoverschrijdend gedrag, afschuiven van verantwoordelijkheid en onbesef en dus hebben ze behoefte aan duidelijkheid en bewustwording.
Hugo Meijers
Auteur
Dag Bas,

Dank voor je reactie. Grote mensen gedragen zich soms als kinderen. Het verschil tussen gedragen als en zijn is het verschil tussen aanspreken en afvallen. Dat laatste zal altijd averechts werken. Gelukkig gedragen grote mensen zich ook wel eens als .... volwassenen.

Je hebt het nog steeds over medewerkers aanspreken. Wie gaat leidinggevenden dan aanspreken? Die gedragen zich minstens net zo vaak als kinderen. Wie gaat hun sturen en begeleiden? Je reactie is nog steeds vanuit een ongelijkwaardige hierarchie.

Groet, Hugo
Bas Dijkema
Lid sinds 2019
Ik geloof wel dat mensen gelijkwaardig zijn, maar niet gelijk. En dat bij een rol die je hebt, bepaalde kwaliteiten en verantwoordelijkheden horen. En een leidinggevende heeft nou eenmaal meer verantwoordelijkheid dan zijn ondergeschikten en zou ook andere kwaliteiten moeten hebben.

Als het goed (en dat is het inderdaad meestal niet), zijn leidinggevenden transparant en zelfkritisch genoeg, zodat de mensen om hun heen, hun kunnen en willen aanspreken op hun gedrag. Daarin zou hierarchie geen rol hoeven spelen, maar dat is sterk afhankelijk van de houding van de leidinggevende zelf.

Daarnaast is het wel sterk afhankelijk wat voor type organisatie het betreft. In een productiebedrijf zul je een andere managementstijlen hanteren dan in een bedrijf die zakelijke diensten verleent. In de laatste zullen de mensen zelfsturender kunnen opereren. Neemt niet weg dat ook in een productiebedrijf meer verantwoordelijkheid en richtlijnen beter zullen werken dan de zoals nu meestal gehanteerde regeltjes/verboden.
Gerard Lappee
Inderdaad, een scherpe column van Hugo. Hij stelt terecht de vraag waarom de ouder-kind-metafoor zo vaak van stal wordt gehaald. Ik denk omdat ie heel bekend is en door papegaaien-praat. Net als het beeld dat Bas heeft over een leidinggevende, namelijk iemand die "nou eenmaal meer verantwoordelijkheid heeft dan zijn ondergeschikten." Een leidinggevende heeft volgens mij andere verantwoordelijkheden dan zijn of haar onderschikten. Maar of dat er meer zijn?

Meer over Innovatief organiseren