Verandermetaforen schieten schromelijk tekort

Columns

In de column Wie speelt met een brandend platform, brandt de eigen vingers is een vurig pleidooi gehouden om te breken met beelden die angst inboezemen. Angst aanjagende beelden kunnen namelijk brandhout zijn. Roep voor het onontgonnen gebied keihard: ‘Pas op, gevaarlijke dieren!’ en alleen ervaren en op wild beluste jagers gaan nog vol blijde verwachting het gebied in. De rest zal er waarschijnlijk nooit meer een voet in durven zetten, ongeacht dat ze nooit een gevaarlijk dier hebben gezien. Angst schiet doorgaans zijn doel voorbij, net als menige verandermetafoor.

Beeldspraak is het koeterwaals van het veranderen. Zonder bekende beelden is er geen zicht op het onbekende nieuwe. Metaforen worden gebruikt om het onbekende begrip te vervangen met een herkenbaar beeld. Maar wat als de vervan...

Leon Dohmen
Dag Hugo,

Op zich is er niets mis mee als een situatie ernstig is om dit ook zo uit te leggen. Je hoeft de situatie niet mooier voor te stellen dan hij is.

In het algemeen herken ik het beeld niet zo dat verandering binnen bedrijven vooral wordt gebracht via metaforen waarbij angst centraal staat. Ik heb meer het vermoeden dat schrijvers van artikelen en columns zich hieraan bezondigen. Mogelijk doen ze dit om hun boodschap kracht bij te zetten.

Verder bespeur ik een toenemende invloed van (schrijvende) adviseurs met een psychologische achtergrond of interesse. In deze groep zie je ook een negatieve benadering van verandervraagstukken. Verkeerd gedrag en weerstand gevoed met metaforen zoals 'Doorbreek de cirkel' zijn populaire vertrekpunten om verandervraagstukken te analyseren.

Vriendelijke groet,
Leon Dohmen
Arie Slagter
Lid sinds 2019
typisch dat de schrijver zelf afsluit met een metafoor waarmee hij zichzelf
in de voet schiet, dat vindt hij blijkbaar niet verkeerd...met een t!
Hugo Meijers
Hi Leon,

Dank voor je reactie. De column gaat niet over metaforen die over angst gaan, maar over allerlei beelden die ongewenst en onbedoeld gedrag oproepen. Dat staat los van gedrag dat averechts gedrag oproept.

Wat betreft angst komt het in elke praktijksituatie terug in verkapte en vernevelde vorm, doorgaans verkleed als 'sense of urgency'. Dwang bedoeld om discussie over moet dit nu zo nodig te smoren. De mate waarin verschilt uiteraard. In vele multinationals wordt het begrip burning platform gewoon door het management in de mond genomen.

Vriendelijk groet, Hugo
a van poelgeest
hallo hugo

ik heb het een en ander gelezen,en ik vind het interessant hoe mensen reageren,
ik vind het leuk om dat te zien

gr arie
Martin Hendriks
Lid sinds 2019
Hallo allen,

Herkenbaar dat angst in een metafoor centraal kan staan. Echter is het maar de vraag wiens angst dit is. Kan zomaar de angst van degene zijn die de metafoor bedacht of uitgesproken heeft. Zo heb ik ooit een manager meegemaakt die een verandertraject (Lean-georienteerd) bracht als een tsunami. En dan moest het vooral leuk en uitdagend gezien worden. Zo wordt zwemmen verzuipen. En niemand durfde meer zijn voet in het water te steken.

De metafoor zou mijns inziens energie moeten creeren, beweging in de gewenste richting mogelijk maken, niet als een rookgordijn fungeren.

Als een situatie dermate ernstig is, voor het voortbestaand van het bedrijf en de banen van de mensen die er werken, zeg dan gewoon (nou ja gewoon) in duidelijke, Jip-en-Janneke-taal wat er speelt. Mensen hebben snel in de gaten waar het om gaat, mooie metaforen ten spijt.

Het beeld dat je wilt oproepen dient door de metafoor ondersteund of versterkt te worden. Dit vereist een goed inzicht in hoe de mensen, de organisatie, het systeem werkt. Een scherpe blik op de dynamiek in de winkel is dus gewenst.

En dan nog is het niet waterdicht, maar hangt de functionaliteit en het effect ook, en misschien wel vooral af van hoe je omgaat als leider/manager/mens met onverwachte gebeurtenissen, reacties etc.

Gebeurt of doe je dit niet, dan is een metafoor een broedplaats voor infecties, terwijl het ook een licht in de duisternis kan zijn.

Met onbevangen groet,

Martin Hendriks

Meer over Weerstand tegen verandering