Veranderen? Tegenspreken!

Cover stories · Boeken

Tegenspraak heeft zich bewezen als middel om effectief een cultuurverandering te bewerkstelligen. Een middel dat tot nu toe weinig wordt ingezet. In enkele uitgewerkte cases ga ik op de mogelijkheden in. Kort behandel ik ook de achterliggende theorie.

Toen ik een paar jaar geleden besloot me te concentreren op het onderwerp tegenspraak, was dat met een journalistieke insteek. Als (adjunct)hoofdredacteur van managementbladen schreef ik veel artikelen over organisaties. Tegelijk werkte ik zelf in organisaties. Wat me fascineerde was dat ik vaak dezelfde problemen zag. Problemen zoals een grote afstand tussen de leiding en de werkvloer. Met matig gemotiveerde mensen en soms regelrecht cynisme. Mensen met een plichtmatige werkinstelling. Weinig innovatie.

Soms kwam ik ook voorbeelden tegen van...

Daniel Seesink
Lid sinds 2019
Interessant gegeven, Peter. In mijn ogen een contra-intuïtieve en verrassende manier om je achterban te raadplegen en de dialoog aan te gaan. Een vorm die waardevolle en kwalitatief hoogwaardige informatie oplevert over de gang van zaken binnen een bedrijf of organisatie.

Ken je de Ted Talk van Margaret Heffernan (Dare to disagree)?https://www.ted.com/talks/margaret_heffernan_dare_to_disagree
Koos Groenewoud
Lid sinds 2019
Recensie van “TEGENSPRAAK – Hoe je beter wordt van DWARSLIGGERS” van Peter van Lonkhuyzen.

Jammer dat het boek “TEGENSPRAAK nu pas is verschenen. Het zou verplichte kost moeten zijn voor studenten. In dat verband sta ik 100% achter het pleidooi om het organiseren van tegenspraak in het curriculum van elke MBA- opleiding op te nemen.
Als het boek eerder was verschenen en ter harte genomen, waren een aantal “sjoemelaffaires” nooit affaires geworden. Er zouden ook een groot aantal projecten nooit zijn gestart en miljoenen euro’s nooit zijn uitgegeven of geïnvesteerd in kansloze projecten.

Op de achterflap schrijft Dr. Ben Tiggelaar ”Gebrek aan tegenspraak. Een van de belangrijkste managementproblemen van onze tijd. Een erg goed boek”. De leiderschapshistoricus Dr. Joep Schrijvers schrijft: ”Het beste managementboek dat ik in jaren heb gelezen. Een must voor elke bestuurder, manager en medewerker”.
Ik zou wellicht kunnen volstaan met de opmerking “van harte aanbevolen” en daarmee mijn recensie kunnen afronden, maar dit zou geen recht doen aan het boek. Daarom begin ik met het toevoegen van een aantal namen aan de “must read” doelgroep, te weten ondernemers, ouders, opvoeders, hoogleraren, docenten, onderwijzers, onderzoekers, wetenschappers, fabrikanten, producenten, leveranciers, investeerders, bankiers, (pensioenfonds)bestuurders, beleggers, werkgevers, woordvoerders, lobbyisten en toezichthouders.

Het geven en krijgen van feedback blijft een boeiend fenomeen. Ik denk als eerste aan beoordelings-en functioneringsgesprekken… Zo gauw het gaat over de toon, gaat het ten koste van de inhoud. Dat WERKT niet. Marshall Goldsmith heeft daar een mooie methode voor ”feed forward”. Dat WERKT wel. Wat een grote rol speelt is het gegeven, dat managers, bestuurders en toezichthouders (en een groot deel van de mensen die ik hierboven noem) een totaal ander beeld van de werkelijkheid (en van zichzelf) heeft dan de mensen om hen heen. Het zal u duidelijk zijn dat het in veel gevallen niet gaat om onderschatting…Frank Brummelhuis deed daar onderzoek naar (Verbinding door leiderschap, 2009). Hierbij werden een groot aantal bestuurders van woningbouw-coöperaties bevraagd over hun eigen oordeel. Ze scoorden allemaal hoog tot uitmuntend. Daarna werden aan de OR en de voorzitter van de Raad van Toezicht gevraagd wat zij er van vonden. U begrijpt het al: op twee items na (vasthoudendheid en stressbestendigheid) was het oordeel ‘voor verbetering vatbaar’…

Niets menselijks is ons vreemd. In ons hart weten we allemaal wel hoe het zit en hoe het werkt, maar het blijft lastig om je kwetsbaar op te stellen. Van Lonkhuyzen geeft aan aantal voorbeelden van reacties van managers, die we allemaal wel zullen (her)kennen.

Vanuit mijn interesse in en visie op NIEUW Leiderschap ben ik begonnen met hoofdstuk 7 (Nieuw organiseren). Wat een mooi en actueel hoofdstuk. Het sluit naadloos aan bij de trends in leiderschap en talentmanagement / war for talent. Ik heb genoten van de mooie voorbeelden als ”De grote baas loopt langs”…, maar ook van het stuk met de titel “Waarom nieuw organiseren nodig en wenselijk is”. Van Lonkhuyzen is duidelijk en benadrukt dat nieuw organiseren een multinationale megatrend is. Hij benadrukt dat er sprake is van een eenrichtingsstraat. Er is geen terugweg! Er staan mooie voorbeelden in het hoofdstuk. Verder gaat het o.a. over zelfsturende teams, de klant, de bedoeling (WHY) lean, kwaliteit, holacratie en rollen. Food for thought!
Dit hoofdstuk, samen met het laatste hoofdstuk “Spoedcursus Tegenspraak organiseren” met 18 tips voor het effectief ontvangen en geven van tegenspraak maken dat het boek zijn prijs meer dan waard is. De andere hoofdstukken (De bestuurscrisis, Wat je moet weten over tegenspraak, Veiligheid, Tunnelvisie, de Statuskloof en Cultuurverandering) krijg je er dan gratis bij.

Ik vind dat het boek thuishoort op de shortlist van de managementboek van het jaar verkiezing!

Van Harte aanbevolen en inderdaad een must read voor de bovengenoemde doekgroep, maar ook voor “gewone mensen” (met dank aan Marja Ruijterman).

Ik vind dat het boek thuishoort op de shortlist van de managementboek van het jaar verkiezing! Het boek zou ook wel eens een mooie tool kunnen zijn als het gaat om (het redden van) relaties.

Meer weten? https://goo.gl/dVqgb7

Koos Groenewoud Lelystad, 16 november 2015
bos
Begeeft het in het artikel aangehaalde "tegenspraak " zich ook op nivo van strategie,visie en beleid van de onderneming ?
Of blijft dat "hangen "op nivo van operationele aangelegenheden
Jaap Reijling
Pro-lid
Op zich helder betoog dat ik ten volle deel. Als oud-luchtmacht officier moet me wel van het hart dat de suggestie dat binnen de militaire luchtmacht sprake zou zijn van hiërarchische sturing in de cockpit volstrekt misplaatst is. Sterker nog vele CRM-instructeurs bewijzen hun diensten in de burgerluchtvaart. CRM wordt toegepast daar waar mensenlevens op het spel staan. In dat licht zou ik het organiseren van tegenspraak vooral willen duiden als het ondersteunen van een collectief leerproces. Kennisontwikkeling moet immers wel centraal staan. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor medezeggenschapscommissies. Helaas gaat het daar toch te vaak om macht en niet op kennis.

Meer over Organisatiecultuur