Zeg manager, bent u wel dienstbaar?

'Leiderschap heeft toch te maken met ambitie en macht?' 'Nee' antwoordde Frederik Willem de Klerk 'Het gaat om dienstbaarheid. Iets doen dat de moeite waard is voor jezelf en anderen.' Toch vreemd om dit te horen van de man die ook de geschiedenis in zal gaan als de laatste president verantwoordelijk voor het 'Apartheids regiem'. Dienstbaarheid, wat is het eigenlijk en kun je dat managen? Zelfs onder alle omstandigheden?
'Dienstbaarheid', 'Dienstbaar Management, ik moest denken aan het interview dat Dominique Haijtema had met W.F. de Klerk toen ik de column las van Willem Mastenbroek 'Vrijblijvend of praktisch uitvoerbaar?'. Willem M. refereert in zijn column naar 'de Sociale Agenda' en haalt het essay aan van Pauline Meurs. Meurs doet, o.i.v. een vervelende persoonlijke ervaring, voorstellen om te komen tot een verbetering van de publieke dienstverlening. Eén van haar voorstellen? 'Maak het Management Dienstbaar!' Daar hebben we het begrip weer. Dienstbaar Management betekent voor Meurs: 'Het management moet ten dienste staan van de dienstverleners. Het is de rol van het management om het primaire proces te ondersteunen en de taak van de professionals te verlichten. Het management moet zich verbonden voelen met het werk van de professionals.' Duidelijk, maar de vraag is voor mij: is dat dienstbaarheid? Hebben we nu alles 'gedekt'?

In 1970 kwam Robert Greenleaf, als één van de eersten, met het idee voor 'Servant Leadership'. Greenleaf definieerde dat als: "A servant leader as being one who strives to meet the needs of those served, who assists people in being their best, coaches, assists in their personal growth, listen well and build community." Ook duidelijk, het is alleen de vraag of managers in de publieke dienstverlening, maar ook hun collegae in de andere sectoren, zover willen & kunnen gaan(?). Dat besefte Greenleaf ook en later vulde hij zijn definitie dan ook aan met een test, dan kon/kan iedereen in de omgeving van de 'would be servant manager' of 'dienstbaar manager' nagaan of deze manager de test doorstaat. De test is even eenvoudig als simpel: "The best test is: do those served grow as persons: do they, while being served, become healthier, wiser, freer, more autonomous, more likely themselves to become servants?" De crux zit, natuurlijk, in het laatste: je bent pas dienstbaar als een ander er ook 'iets' aan heeft en dit allemaal in het belang van, en voor de continuïteit, van de organisatie.

De Klerk en Meurs, en anderen, hebben gelijk: 'Dienstbaar Management' wordt dé management uitdaging voor deze eeuw, maar direct ook één van de lastigste, denk ik. Maar: de lastigste uitdagingen leveren (toch) vaak het hoogste rendement op! (NB: Zie de actie die De Klerk in zijn laatste jaar als president deed en die hem vervolgens, alweer, wereldfaam bezorgde!). Dus: wat gaat u nu doen? Hebt u de test al gedaan?

Â