‘Go East, Young Man.’

'Structureel gebrek aan vakmensen', 'Werkeloosheid daalt in 2e kwartaal', 'Terug naar 40 urige werkweek', 'Bevolkingskrimp', zo maar enkele recente berichten in de media. Ze zeggen 'iets' over de beperkte groeimogelijkheden van organisaties in Nederland: is er geen of onvoldoende menselijk 'kapitaal' beschikbaar en dan beperkt dat tekort in ernstige mate je groeimogelijkheden. In dat licht is een andere kop interessant: 'Open de grenzen voor substantiële welvaartsgroei'..... Dus: 'Go east, young man', met je Nederlandse organisatie. 
De afgelopen dagen was ik in Roemenië en Hongarije, op verzoek van een relatie (ja wel, als adviseur ...), deze organisatie heeft al meerdere jaren een productiebedrijf in Oost Europa en ook dat maakte het bezoek in meerdere opzichten interessant.

Maar eerst dat artikel: 'Open de grenzen voor substantiële welvaartsgroei' dat vanochtend verschijnt in het Financieele Dagblad. Een artikel dat past in een recente stroom van artikelen die als rode draad herbergen: de krappe arbeidsmarkt in Nederland, in West Europa zelfs; een ontwikkeling die zelfs in de 2 ons opvolgende generaties 'intern' niet zal zijn opgelost. In dit artikel gaat Herb Prooy (Siennax) in op de 'dienstenrichtlijn', hij breekt daarin een lans voor Oost Europese dienstverleners. Niets mis mee, met dit voorstel, tenslotte leven we in 1 Europa, niet waar? 'Ware het niet' dat de Poolse regering sinds deze zomer alles in het werk stelt om hun expats terug te krijgen (nb: erg veel vertrouwen in succes hebben ze blijkbaar niet want Polen werft ondertussen driftig in de Oekraïne). Daarom: als wij ze, deze arbeidskrachten, niet naar hier kunnen krijgen, waarom gaan wij dan niet naar hen? Een andere interpretatie van dit artikel: waarom verplaatst u uw productie activiteiten niet naar Oost Europa? Deed u dat nog niet dan bent u al aan de late kant maar wat niet is dan kan nog komen, toch?

Als je rondreist in Oost Europa, hier: Hongarije en Roemenië, dan zie je direct dat deze landen een stormachtige ontwikkeling doormaken, vooral Hongarije. Een voorbeeld: vandaag en morgen mogen dan Amsterdam en 's Gravenhage nauwelijks bereikbaar zijn i.v.m. wegwerkzaamheden; in Hongarije zijn die er ook, in een veelvoud zelfs, en het intensieve verkeer weet zich daar behendig en op hoge snelheid tussendoor te manouvreren. De snelle economische groei ter plaatse maakt een wegafsluiting ontoelaatbaar, onmogelijk zelfs! De plaatselijke verkeerspolitie houdt daarbij een oog in het zeil dat dit alles ook nog eens met hoge snelheid kan plaatsvinden..... Het enige dat nog wat aandacht behoeft zijn de grensposten tussen Hongarije en Roemenië, door onderling kinnesinne gaat daar nog (te) veel tijd verloren voor de entrepreneurs onder ons, maar toe: we zijn op weg naar economische groei dus ook die horde nemen we met verve!

Roemenië staat nog in schril contrast met Hongarije, Ceausesku's geest zweeft daar nog letterlijk rond. Toch gaat ook in Roemenië de ontwikkeling snel: de wegen mogen dan nog hobbelig zijn, draadloos internet functioneert prima. Roemenië heeft als belangrijk voordeel dat arbeid er goedkoop is: ca. 1/10e van de situatie in West Europa! Daar staat echter wel wat tegenover: men leeft vaak nog in oude sferen, als de baas er niet is en men weet iets niet dan gebeurt er vervolgens ook niets (maar ook & toch vertrekken sommigen al om 04.00u van huis, om vervolgens om 07.00u te kunnen beginnen). Wilt u zich in Roemenië vestigen dan dient u wel snel te zijn: ook daar wordt verwacht dat het arbeidsaanbod in de nabije toekomst beperkt zal zijn! De bevolkingsgroei stagneert, ook daar dus. Saillant detail: om dit probleem te omzeilen verleent de Roemeense regering aan ouders van 1e pasgeborenen een 2 jaar durend ouderschapsverlof! Daarmee mag u dus nu al rekening houden, maar ja ik heb ook niet gezegd dat de Oost Europese bomen tot in de hemel reiken. Alternatief misschien? Tuurlijk: Azië! Maar zo lang de Oost Europese loonkosten de Aziatische distibutiekosten compenseren, in uw voordeel, is het misschien verstandig om toch het 1e investeringsklimaat te overwegen of, zoals mijn relatie: wed op beide paarden!

Nog een laatste tip, op basis van mijn recente ervaring kan ik het niet nalaten: als u toch een onderneming vestigt ter plaatse dan adviseer ik u om als bedrijfsauto te opteren voor de Roemeese Dacia Logan. Een automobiel met een perfecte prijs, prestatie, kwaliteisverhouding! Het optrekken gaat dan wel niet zo snel maar acceleratievermogen, remweg en verkeersbehendigheid zijn fenomenaal en dat (ook in Nederland) voor ca. € 10.000 ! Dus: 'The East' is zelfs nu al dichterbij dan u wellicht denkt....