Karper, Haai of Dolfijn

Columns

Verandering is niet leuk! Als sociale dieren zijn we vooral gericht op het handhaven van de status quo in onze relaties en in wat we doen. Het biedt veiligheid, zekerheid en duidelijkheid.

Zelfs zelfgekozen veranderingen - vakantie, verhuizing, huwelijk, andere baan - gaan gepaard met veel stress. Vraag het de directeur op de camping in zijn zwembroek aan de rand van het zwembad, die niet weet wat er “thuis” gebeurt, wat hij moet doen en nu antwoordt op de vraag: “wie ben je?”

Laat staan de veranderingen die van buiten komen en je worden opgelegd. Waar je geen invloed op hebt, niet voor kiest en dus hebt te ondergaan. Bijvoorbeeld het beleid van de nieuwe manager die over je heen wordt uitgestort, keuze van je man/vrouw voor een buitenlandse carrière of beëindiging van de relatie.

Perry Snoek
Het boek heet "Strategy of the Dolphin". Het is uitgekomen in 1988 en geschreven door Dudley Linch and Paul L.Kordis. Deze column is daar "op gebaseerd" d.i.de essentie is er uit overgenomen. Het had Chandansingh gesierd de bron bij de column te vermelden. Nu is het goede sier maken met andermans gedachtengoed.
Reynold Chandansingh
Auteur
Beste Perry, dank voor je reactie en de boek-aanbeveling "Strategy of the Dolphin". Zelf heb ik het niet gelezen. Ik denk dat je dus een overhaaste conclusie trekt.
De column is gebaseerd op mijn werk in organisaties m.b.t. leiderschap, team en organisatie-ontwikkeling. Hierbij maak ik gebruik van tools van Human Synergistics om (onbewuste) denk- en doe-stijlen zichtbaar te maken. Tijdens een intervisie met collegae ontstonden de metaforen karper, haai en dolfijn voor resp. de passief/defensieve, aggressief/defensieve en constructieve stijlgroepen.
Het is mooi te horen dat het geschetst beeld van de dolfijn zo herkenbaar is. Ben ook benieuwd of er voor de karper en de haai ook dergelijke boeken bestaan.
Perry Snoek
Beste Reynold,
Niet alleen het geschetste beeld van de Dolfijn is herkenbaar. Het boek behandelt namelijk drie metaforen: de dolfijn, de karper en de haai. Deze metaforen zijn inhoudelijk gelijk aan de uitwerkingen in jouw column van deze metaforen ! De schrijvers kiezen voor de Dolfijn in de titel omdat de dolfijn in hun ogen een strategie hanteert die het beste aansluit op het omgaan met veranderingen.Althans volgens de auteurs. Het blijft in mijn ogen dan ook verbazingwekkend dat een aantal mensen -tig (?) jaren later kennelijk hetzelfde gedacht heeft als de auteurs van het boek in 1988 en dezelfde metaforen daar voor heeft gebruikt. Linch en Kordis beargumenteerden hun keuze voor de drie stijlen op de manier waarop het brein omgaat met het begrip tijd. Echter, op basis van hun redenatie is de keuze voor slechts drie stijlen helemaal niet zo logisch. Zij constateren dat er twee stijlen waarneembaar/herkenbaar/ ingevoerd waren - carp en shark - en stellen dat er een derde stijl is nml. dolfijnengedrag die aan de uitdaging "tijd" het hoofd biedt. De keuze voor slechts deze drie wordt niet verder onderbouwd en is helemaal niet zo logisch op basis van hun redenering. Als je namelijk verleden- heden (=tijd) koppelt aan bijv. defensief- aggressief (zoals in jullie model agressief/passief aan defensief/offensief ?) of ratio - emotie (mijn voorkeur gebaseerd op brainwerking) kom je sowieso op vier stijlen. Ik heb die ooit genoemd: Aap(ratio/verleden), Krokodil (emotie/verleden), Olifant (emotie/toekomst) en Haai (ratio/toekomst).Ik heb ze zo genoemd omdat deze beesten ook gedrag vertonen wat overeenkomt met de combinatie van gekozen variabelen. Leg je deze stijlen voor aan of pas je ze toe op mensen/managers/politici dan blijken die wonderwel goed herkenbaar.. Bijvoorbeeld politici: Pechthold is dan een Haai, Cohen een Aap, Halsema een Olifant en Wilders een Krokodi. En Balkenende was vlees noch vis. Mijn ideale stijl wordt dan de (overstijgende) Dolfijnenstijl.De Dolfijn combineert namelijk "vis en vlees"eigenschappen tot unieke Dolfijn eigenschappen. Deze stijl is uiteindelijk de basis voor "persoonlijk meesterschap" - "to shape and survive the changes the future will bring". Kies je om welke reden dan ook voor andere variabelen dan horen daar naar mijn mening andere metaforen bij. En daar is ook niets mis mee.Het gaat er uiteindelijk om wat je ermee wil zeggen of mee wil bereiken. (note: misschien streefde Balkenende ook wel naar een dolfijnenstatus maar implodeerde hij op enig moment tot vlees noch vis)
Reynold Chandansingh
Auteur
Beste Perry,
Linch & Kordis komen tot de 3-deling op basis van de manier waarop het brein omgaat met het begrip tijd. Jij komt tot een 4-deling op basis van verleden-toekomst en ratio-emotie. Hoewel ik heden als tijdsaspect mis, een model om te kijken naar bijvoorbeeld politici. Ik vind de voorbeelden van de aap, krokodil, olifant, krokodil en overstijgende dolfijn (een 5-deling dus) grappig en herkenbaar.
Elk model heeft bepaalde uitgangspunten en daardoor dus een ook bepaald domein. En heeft tot doel iets inzichtelijk te maken.
Ik krijg sterk de indruk dat weliswaar vergelijkbare metaforen worden gebruikt, maar vanuit een totaal ander model. Anders dan het genoemd boek, staan in mijn model (onbewuste) denk- en doe-stijlen centraal.
Verwarring kan daardoor ontstaan, vergelijkbaar met de modellen die kleuren gebruiken. Hierbij is het van belang is te weten welk model gehanteerd wordt als men bijvoorbeeld zegt "je bent groen". Heb je dan over Graves, de Bono, de Caluwé, etc. En wie heeft dan recht op welke metafoor?
Ik vind het niet verwonderlijk dat de Dolfijn als metafoor vaak wordt gebruikt (ondanks je 4-deling, ook bij jou), omdat die vaak intuïtief tot onze verbeelding spreekt. Wie wil nou niet graag dol fijn zijn :-)

Meer over Weerstand tegen verandering