Zijn yoga en mindfulness het antwoord op de stress van smartphones?

Een medewerker moet anno 2020 begrijpen wat er om hem heen gebeurt op het gebied van automatisering. Niet tot in detail, maar in grote lijnen moet hij wel zo’n beetje begrijpen wat er gebeurt op dit gebied. Medewerkers die bezwaren maken tegen digitalisering zijn echter talrijker dan je op het eerste gezicht zou denken. Dit heeft onder meer iets te maken met de manier waarop directies automatisering implementeren. Vaak vertellen ze de noodzaak niet van veranderingen op dit gebied. Ze betrekken mensen vaak te laat bij hun plannen. En ze trainen mensen onvoldoende. Dat gaat niet tot betere medewerkers leiden. Vooral ook omdat er in de maatschappij stromingen kabbelen die bezwaren maken tegen de nieuwe technologieën. En die kan je onder medewerkers tegenkomen; reden waarom ik hier even wat langer bij deze groep stilsta.

Er is ook onder hen een toenemend publiek voor psychologen, maar vooral ook psychiaters, die kritische noten kraken bij de vooruitgang. Smartphones leiden onder meer tot verslavingen, en de smartphonebedrijven houden mensen steeds bezig. Ben Tiggelaar schreef er een artikel over in NRC Handelsblad. YouTube zet bijvoorbeeld alweer volgende filmpjes klaar, en whatsapp zorgt voor blauwe vinkjes die je bezighouden met de vraag of de ander wel of niet heeft gereageerd. Zo kijk je steeds op je smartphone. Meer dan 5000 keer per dag, is berekend. Er is een Center for Humane Technology opgericht voor mensen, vertelt Tiggelaar, die in grote techbedrijven hebben gewerkt en de wereld waarschuwen voor dat wat het met je doet. En dat zit een beetje in dezelfde richting als de bezwaren van de psychiaters.

Beiden zien de smartphone, de sociale media en allerlei andere aspecten van het digitale tijdperk bepaald niet als zegeningen. Ze houden pleidooien -niet ten onrechte- die mensen aanraden de likes van facebook of linkedin niet serieus te nemen, om de enorme zee van informatie te limiteren, het continue ‘aan staan’ stop te zetten, te zorgen voor rust en zelfs verveling en voor live contact te zorgen met medemensen in plaats van virtueel contact. Dat wordt vaak gecombineerd met bestaande ideeën in onze samenleving over geluk: mensen hebben de indruk dat hun bestaan moet voldoen aan hoge geluksverwachtingen. Dat jagen ze na, en dat drijft ze bij hun gezonde gemoedsgesteldheid weg, want ze raken teleurgesteld omdat die verwachtingen niet waargemaakt worden. (Ik volg met grote interesse wat straks het effect zal zijn van het Corona-virus op dit fenomeen.)

Dit heeft invloed, zo blijkt uit de cijfers. Mensen nemen hun toevlucht tot mindfulness en yoga. Het aantal vrouwen dat yoga doet verdubbelde tussen 2015 en 2018 van 7 naar 13 procent van de Nederlandse bevolking, gezondheidsnet.nl noemt een getal van 1,6 miljoen mensen, bleek uit een onderzoek van Yoga Magazine. 40% van de vrouwen had wel eens een yogales gevolgd.  54% van de yogavrouwen deed dit in 2018 om zich beter te kunnen ontspannen, 51% om te ont-stressen en 20% (!) om los te komen van de technologie zoals smartphones. Grappig is dan wel weer dat je nogal wat yogafoto’s op Instagram en Facebook vindt.

Mindfulness wordt vaak in één adem genoemd met yoga. Niet omdat het hetzelfde is, maar omdat het ook een antwoord is op de gekte van onze tijd. Mensen zoeken, kortom, rust en stilte. Willen zichzelf ‘uit’ zetten. Naar de oever zwemmen van de informatiezee. Eruit. En ook ‘echte’ vrienden in plaats van de fake-vrienden van het internet, die zich vooral moeten bewijzen in de vorm van likes.

En na al die yoga en mindfulness moet er dan ineens gewerkt worden. Met de nieuwste technieken. In een wereld waarin directeuren maar raak implementeren, angstig als ze zijn dat ze met hun bedrijven buiten de boot gaan vallen, angstig ook dat ze te weinig ècht weten van wat er op ons afkomt. En zo wil er nog wel eens een spagaat ontstaan bij medewerkers. De rust aan de ene kant, de hectiek aan de andere.

Hoe ga je om met dit fenomeen als medewerker en leidinggevende? Daar ben ik uitgebreid op ingegaan in mijn boek ‘Goden en goeroes’. Benut de inzichten van elkaar, ook de spirituele. Kijk hoe je ze kan toepassen in de praktijk. Kunnen medewerkers af en toe even een kwartiertje ‘niets doen’? Geef je ze dat briljante inzicht, dat ze niet door moeten werken als er 15 aanvragen tegelijk binnenkomen, maar juist even weglopen van hun werk? Zorg je dat ze niet permanent ‘aan staan’? Zorg je dat ze inzicht krijgen in hoe ze hun mail en dergelijke goed kunnen indelen? Voor goed time management? En natuurlijk kan je met elkaar afspraken maken om de informatiestroom te reduceren, om niet na achten ’s avonds nog belangrijke mededelingen door te sluizen of te appen met je medewerkers, etcetera.

Maar tegelijkertijd is het ook handig om je eens tot andere deskundigen te wenden, zoals Witte Hoogendijk en Andrew Mc Affee, die niet volledig afwijzend staan tegenover nieuwe technologie, en met ons naar praktische oplossingen zoeken om ermee om te leren gaan. Die weg spreekt mij persoonlijk erg aan. De smartphone heeft zoveel dingen vervangen dat je er inderdaad vaak op zit. Gezond zal dat niet zijn, vanwege de merkwaardige houdingen die je aan moet nemen met al die apparaten en mogelijk ook de straling. Maar niet zo lang geleden liepen we met ons hoofd in nog meer vervuilde lucht dan tegenwoordig, zaten we opgesloten in gebouwen met een sick building syndrome, of werden we ziek in de jungle van allerlei parasieten of slangen.

Medewerkers (maar ook managers) moeten leren omgaan met al die nieuwe apparatuur, en proberen binnen de grenzen te blijven van hun fysieke en mentale gezondheid. En precies dát is waar een switchende leider zorg voor heeft in zijn begeleiding van zijn mensen. Dit samen met gedrag, dat mensen stimuleert om nuttige dingen uit hun levensbeschouwingen en -filosofieën te delen. Want je wilt dat je mensen dat zonder problemen met een elkaar doen. En als dat niet lukt, omdat iemand te stellig wordt, omdat er maar één weg naar Rome, Mekka of Lumbini zou leiden, ga je weer aan de gang met de ontwikkeling met je medewerker, want kortzichtig waarheidsdenken en intolerantie ten aanzien van andermans ideeën horen niet thuis in een switchende cultuur. Want dan gaat er Is een leider daar niet voor? Absoluut wel in de toekomstige tijden. Gezondheid is nu al een belangrijk thema in bedrijven. En het aantal trainingen ‘mindfulness’ in bedrijven, als stressreductor onder andere, is enorm. Via allerlei sites is het een kleine moeite om op de hoogte te blijven. En anders vraag je het gewoon aan je mensen.

Bert Overbeek is trainer, coach en interim-manager; dit kan in het Coronatijdperk ook online. Momenteel voltooit hij zijn boek over modern leiderschap. In de zomer en het najaar komen daar trainingen over. Vier van zijn managementboeken haalde de top 5. bert_overbeek@hotmail.com