Waarom mensen gevoelig zijn voor Donald Trump!

Mensen kiezen niet op basis van feiten, maar op basis van illusies die veiligheid bieden. Die kennis komt uit de USA. Van Chabris en Simmons, die het onderzochten. Bovendien zijn we gevoelig voor mensen die zelfvertrouwen uitstralen.  Tenslotte is er nog de kennisillusie: de illusie dat we iets goed weten zonder dat dat zo is. Volgens mij is Trumps verkiezing een gevolg van deze drie illusies.

De illusie van veiligheid, de illusie van zelfvertrouwen en de kennisillusie; in Trump lijken ze samengesmolten te zijn. Trump straalde om te beginnen zelfvertrouwen uit. Een houding van ‘Mij maak je niet gek. Ik ga weer een land maken waar we trots op kunnen zijn’. Dat komt in de menselijke psyche altijd lekker binnen.

Dan is er de kennisillusie. Trump doet wat alle populisten doen: in oneliners praten. Oneliners die een gevoel verwoorden dat mensen hebben. Een gevoel dat ze zelf niet kritisch onderzoeken bij zichzelf. Zoals gevoelens over migranten of vluchtelingen. Of die oneliners kloppen of niet, daar is ons brein minder in geinteresseerd.

Als het onderwerp zo wordt geframed, dat vluchtelingen een bedreiging zijn, dan is ons brein bereid om dat te geloven. Met name de oudere hersendelen willen het liefst veiligheid. Oneliners bieden overzicht, passen goed bij ons luie brein, zoals Daniel Kahnemann dat noemt.

Op het moment dat je met je oneliners de mensen hebt overtuigd dat een bepaalde bevolkingsgroep het kwaad belichaamt, nemen ze dat als de waarheid aan. Dat die waarheid slechts een perceptie is, waarin de feiten niet tot hun recht komen, maakt niet uit. We denken dat we iets weten, we nemen het aan, en we zien niet dat we denkfouten maken. Dat is de kennisillusie. Ons brein registreert zelf zijn beoordelingsfouten niet.

Wanneer we dan weten dat mensen aangeven in interviews en onderzoeken, dat ze vrouwen vaak betere leidinggevenden vinden, maar toch liever een man hebben, dan begin je een beetje te begrijpen waarom mensen voor Trump hebben gekozen, terwijl heel wat wereldbewoners daarover verbijsterd zijn. In mijn boek ‘Het Flitsbrein’ heb ik een jaar geleden duidelijk gemaakt hoe gemakkelijk we te misleiden zijn, en hoeveel fouten we maken bij de beoordeling van zaken.

Het idee dat mensen redelijke wezens zijn, die zich bij verkiezingen door hun gezonde verstand laten leiden, mag ook een illusie genoemd worden. Het is simpelweg niet zo. Mensen hebben een emotie, en van daaruit kiezen ze. Dit is een groot gevaar dat onze democratie ondermijnt. Het antwoord ligt in: reflectie, zelfkritisch kunnen zijn en genuanceerd denken. Maar wie heeft daar nog zin in?

Andere dingen zijn veel spannender. Dus kiezen we populisten, en komt er in de USA een president die een muur laat bouwen tussen Mexico en de USA, en die met zijn tengels niet van vrouwen af kan blijven.

Bert Overbeek, van origine coach en trainer, helpt organisaties om op praktische wijze veranderingen versneld door te voeren. Op verschillende gebieden. Hij schreef over diversiteit in zijn top 5 boek ‘Mannen en/of vrouwen’, is regelmatig in de pers en is te bereiken via pitcher.support@hetnet.nl  (Voor training, team- en personal coaching, lezingen en workshops)