De 'veranderkok' kookt niet volgens een standaardreceptje!

Het aantal mensen dat zich bezig houdt met veranderingen is in  de loop van de jaren steeds groter geworden. En was eerlijk gezegd altijd al groot. Zelf zit ik nu  meer dan 20 jaar in de veranderingen van teams en organisaties, en een ding is me erg duidelijk geworden: met alleen een Kotter model of een ander verandermodel kom je er niet.

Steeds weer blijkt het veranderen van teams en organisaties afhankelijk te zijn van de verandermogelijkheden van de afzonderlijke medewerkers. Ik schrijf bewust verandermogelijkheden, en niet veranderbereidheid. Mijn studies van het brein van de afgelopen 15 jaar hebben me laten zien, dat mensen niet op alle punten kunnen veranderen. Managers, trainers en coaches (wij, de veranderaars) zeggen dan te vaak: die persoon 'wil niet mee'. 

Dat is lang gedacht in managementland. Weerstand tegen veranderingen is een kwestie van willen. Inzicht in de manier waarop onze hersenen leren laat zien dat dat niet in alle gevallen zo is. Mensen willen soms wel, maar kunnen niet. Soms lijken ze niet te willen, en dan blijkt dat 'camouflagedraf': ze verbergen hun onvermogen ermee.

Ondertussen kan het wel heel lastig zijn; weerstand. Een of twee mensen met weerstand kunnen de rest 'aansteken' en dit kan een enorme hindernis worden. Hoe je die hindernis moet nemen, daarover wordt verschillend gedacht. De een vindt weerstand een onderdeel van het veranderproces. Het levert volgens hem veel informatie over de bedrijfsgang. De ander komt met 'tools' aan om de weerstand te kraken, alsof het een bolwerk is dat geslecht moet worden. Een derde zegt dat je je taal moet aanpassen: spreek niet van verandering, maar van verbetering. Weer een ander past vaardigheden toe: meeveren, actief luisteren, samenvatten, doorvragen etcetera.

Ervaren veranderaars weten evenwel dat het recept voor weerstand verschilt. Een goede 'veranderkok' kookt dan ook niet volgens recept, maar improviseert met de ingrediënten die hij heeft, en dealt met de omstandigheden die hem ter beschikking staan.

Natuurlijk is het daarbij handig dat hij ervaring heeft met recepten en improviseren. Als ik weer eens een train de trainer geef, of een coach de coach, heb ik altijd minder met mensen die beweren dat je 'gewoon even dit' of 'gewoon even dat' moet doen. Boeiender zijn de discussies waarin trainers en coaches eerlijk toegeven dat de knoppen bij individuen soms moeilijk te vinden zijn. Iedereen weet dat weerstand waardevolle informatie bevat. Het ombuigen ervan is steeds weer een uitdaging, maar ja, dat maakt het verandervak juist zo leuk.

Bert Overbeek is trainer, coach, interim manager en schrijver. Hij traint al meer dan 20 jaar organisaties en teams bij verbeteringen. In het totaal zo'n 50 organisaties in binnen- en buitenland, en over de 10 000 mensen. Hij is te bereiken via: pitcher.support@hetnet.nl  Zijn website: www.pitchersupport.jimdo.com