Een ultramoderne breinvisie op creativiteit

Er zijn nog steeds psychologen, trainers en managers die het doen. Zeggen dat creativiteit in één van de hersenhelften zit. En hele volksstammen nemen het over. Het idee komt uit een tijd dat de psychoanalyse en spirituele stromingen het idee opperden, dat de ratio (het hoofd) in de ene kant van het brein zit, en het gevoel (het hart en de onderbuik) aan de andere kant. Om kort te gaan: dit is een mythe. En ons brein is nu eenmaal gevoeliger voor mythe dan voor feiten.  Als ‘het werkt’ of veiligheid biedt, accepteert ons brein het als ‘waarheid’.

Geeft niets, maar het is allemaal wel aan herziening toe. De vermaarde neurowetenschapper Elkhonon Goldberg laat in zijn boek ‘Creativity’ zien dat creativiteit een complexe vaardigheid is. Er werken heel wat neuronetwerken samen wanneer mensen creatief zijn. Daarbij zijn er meerdere vormen van. Je kunt op allerlei gebieden creatief zijn. Muziek, schilderkunst, literatuur, maar ook wiskunde en managementwetenschappen kunnen allemaal creatieve geesten opleveren.

Ze werkt bovendien niet bij iedereen op dezelfde manier.  Mozart componeerde bijvoorbeeld veel sneller dan Beethoven. Zijn briljante 41^e is zeer snel gecomponeerd. Beethoven deed over zijn 9^e zes jaar. In de schilderkunst en literatuur zien we vergelijkbare patronen. En dat geldt ook voor wetenschappen.

Mooi van Goldberg, een leerling van de veel genoemde Rus Luria, is dat hij al vooraan in zijn boek op een rij zet welke breinprocessen allemaal nodig zijn voor creativiteit.

-Het vermogen om tot essenties door te dringen en de juiste vragen te stellen;

-Nieuwsgierig zijn en geinteresseerd zijn in nieuwe oplossingen;

-Het vermogen om oude kennis met nieuwe problemen in verband te  brengen;

-Optioneel kunnen denken, dat wil zeggen verschllende oplossingen kunnen bedenken voor een probleem;

-Mentale flexibiliteit: af kunnen stappen van eigen of andermans gedachten en mee kunnen gaan met ‘de flow’ en met je ideeën;

-Mentaal focussen oftewel doelgericht handelen;

-Onvrede met het bestaande artistieke, intellectuele of wetenschappelijke status quo;

-Aansluiten op bestaande issues in de samenwerking;

-Zowel sociale aanpassing als het onvermogen er toe;

-Een bloeiend cultureel milieu. Veel goede kunst is ontstaan in contexten waarin ‘toevallig’ veel creatieve geesten bij elkaar te vinden zijn.

Goldberg geeft aan dat een aantal van deze vaardigheden tegenstrijdig ogen, maar niettemin in één brein te vinden zijn. Ik vind het goed nieuws. Managers die hun creativiteit willen ontwikkelen, zouden zichzelf op alle aspecten kunnen ontwikkelen. Creatieve managers zijn in tijden van veranderingen heel welkom. Dit is zo’n tijd van verandering.

En tot slot: we moeten af van het denken dat we een bepaald persoonlijkheidstype zijn. Het managementdenken wordt nog vaak door dat soort denken gedomineerd. Je bent dominant, of inspirerend, of een groepswerker, of sensitief, of logisch denker of een afwerker. Veel testen en methodes zitten nog vast in die manier van denken. En managers zweren erbij, omdat het zo lekker helder lijkt dat je ‘rood’ bent, of ‘blauw’ of een ‘drietje’ of een ‘negen’. Mensen hebben een brein dat bijzonder veel kan leren. Niet alles, maar heel veel.

We hebben vermogens en zijn geen vastliggende persoonlijkheden, hoe zeer testen dat graag willen. Dit geldt dus ook voor creativiteit. Mensen zeggen vaak: ik ben niet zo creatief. Dat blijkt ook wel uit testen. Maar ze hebben in elk geval een brein dat creativiteit kan leren. Brede ontwikkeling, de bereidheid van opvattingen, jezelf willen ontwikkelen, van jezelf of anderen los te komen en nieuwsgierig zijn zijn prima uitgangsposities om creatiever te worden.

Bert Overbeek is trainer, coach en interim manager. Hij geeft dit najaar workshops creativiteit, ook in company. Mail: pitcher.support@hetnet.nl  Website: www.pitchersupport.jimdo.com