Mag een blanke man zich met diversiteit bemoeien?

Als ‘witte man’ wordt mij regelmatig gezegd, dat ik niet zo geschikt ben om het onderwerp van diversiteit aan de orde te stellen. Ik ben immers ‘main stream’, ondervind in de Nederlandse samenleving vooral voordelen van mijn blanke identiteit, van mijn man zijn en van mijn hetero zijn, dus ben ik ongeschikt voor het thema inclusie.

Ik vind dit onzin. Juist ‘mijn’ identiteit moet zich hard maken voor inclusie en diversiteit. Daarbij zit het gewoon niet in mij, om mensen die anders zijn dan ik niet als mensen te zien. Voor mij, ik ben zo opgevoed, is iedereen echt gelijk. Mijn grootvader had hierin een belangrijke rol. Hij benadrukte metterdaad dat we allemaal mensen zijn, en snoeide iedere vorm van discriminatie met de heggeschaar van zijn warmte. Een schitterend voorbeeld.

Maar belangrijker blijft, dat juist witte of blanke mannen (what’s in a word?) zich moeten uitspreken over de ongelijkheid die onze samenleving doortrekt, als het over dit onderwerp gaat. Ik herken de talloze discriminerende opmerkingen in krijgen waarin mensen zich onbespied wanen.

Het stikt echt van de vooroordelen, als je goed luistert. Vooroordelen die nergens op slaan, en die bijvoorbeeld absoluut meespelen bij de selectie en werving van personeel. We weten uit wetenschappelijke onderzoeken, dat mensen op nieuwe medewerkers uitkiezen, onbewust meestal kiezen voor mensen uit dezelfde peer group.

Dat is niet goed, maar minder verwerpelijk dan de opmerkingen die de afgelopen 40 jaar achter de schermen hoorde in dit soort omstandigheden. Marokkanen zouden kortzichtig en rechtlijnig zijn, Surinamers lui of dominant, vrouwen zouden geen besluiten kunnen nemen en te lang in de discussie blijven hangen, Turken onbetrouwbaar en Aziaten uit Indonesië en Thailand onderdanig.

‘Het zit toch in hun soort’ hoorde ik regelmatig.

Wie denkt dat gay zijn geaccepteerd is in ons land, moet ook wat beter luisteren. Lesbische vrouwen zijn ‘manwijven’ en homo’s ‘veel te gevoelig om echt leiding te kunnen geven’. Onlangs nog een verhaal gehoord uit de technische wereld, waarbij een team er trots op was, dat Neil, hun homoseksuele collega, zich ‘zo fantastisch aanpaste’. Neil zelf vertelde mij dat hij pas geaccepteerd was door de groep, nadat hij meelachte hun grapjes over zijn gay zijn. En een van de teamleden zei: ‘Neil is gewoon een leuke homo. Die kan om zichzelf lachen’. Maar als Neil nou niet om die grapjes had gelachen” ‘Dan was het toch stroever gegaan in een mannenteam als het onze’ was het antwoord.

We zijn er dus nog lang niet. In mijn boeken ‘Mannen en/of vrouwen’ en ‘Diversiteit’ beschrijf ik de achtergronden van dit soort vooroordelen uitgebreid. Ik denk dat het noodzakelijk is bij leiderschap om deze achtergronden goed te doorgronden en te kennen. In de aansturing van een organisatie, en in klantencontact is dat van groot belang. Zonder kennis van dit soort achtergronden zal je er niet toe in staat zijn om diversiteit goed te benutten in teams. Ook ontgaan je dan de talloze subtiele uitingen van discriminatie uit de mond van mensen, die desgevraagd nooit zullen bevestigen dat ze discrimineren. Ze zijn zich er simpelweg niet van bewust. En dat bewustzijn is van groot belang in werkomgevingen.

De eeuwige discussie over meer vrouwen in de top en de eeuwige ongelijkheid in die top is een afspiegeling van onderliggende vooroordelen, die aan het zicht worden onttrokken door politiek correcte uitspraken. Dat blanke mannen het bedrijfsleven regeren heeft te maken met het feit, dat niemand in onze blanke mannen kringen zich echt betrokken voelt bij dit onderwerp.

Omdat het geen alledaagse realiteit is, dat wij geraakt worden door vormen van discriminatie, vragen we ons voortdurend af waar iedereen zich nou zo druk om maakt. Nederland is immers een keurig land? Ondertussen zorgen wij met ons gedrag niet voor een verandering. Wel worden we razend als mensen ons wit noemen, en gaan we de barricaden op als mensen aan onze tradities zitten.

Het is om die reden dat het heel goed is, dat blanke mannen zich uitspreken over dit onderwerp. Ik werk nu meer dan 25 jaar als coach en trainer in organisaties, het komende jaar ook meer op het thema ‘diversiteit’, heb van alles getraind van schoonmakers tot besturen en directies. En mij is opgevallen dat er op vrijwel al die plekken verbetering nodig is. Omdat het beter is voor de organisaties, voor de samenwerking, en omdat er dan altijd wat te lachen valt.

Van Bert Overbeek verscheen onlangs ‘Goden en goeroes’. Dit boek over spiritualiteit op de werkplek is het laatste deel uit het drieluik over diversiteit, dat inmiddels de top 15 heeft behaald in de Managementboek top 100. Bert is te boeken via bert_overbeek@hotmail.com