Leidinggeven tijdens de coronacrisis; lukt dat?

Binnenkort verschijnt mijn boek 'De schakelaar' en deze site zal een aantal voorpublicaties doen uit het boek. Vandaag een actueel thema : 'wat doe je als leidinggevende in coronatijden?' Het boek gaat niet alleen over corona (al komt het wel voorbij), maar helpt je als moderne leider om in deze tijden van veranderingen de regie te kunnen houden, en toch nieuwe uitdagingen te vinden. Er valt dus weer iets te leren!

Het boek helpt je ook om regie te houden in een samenleving van digitalisering, inclusie en leiderschap. Ook de scenario's over maatschappelijke en economische veranderingen komen voorbij.  Het boek vat 25 jaar ervaring met management, ongeveer 1000 coachingstrajecten, 75o trainingen, 20 jaar managementstudies en 7 eerdere boeken samen samen. Hier een eerste fragment uit het boek.

'Omdat de coronacrisis al een paar weken ons land ontregelde, belde ik met een paar leidinggevenden om naar de effecten te informeren. Een van hen, leidinggevende in een grote boekenwinkel in Den Haag, vatte de anderen samen:

‘Iedereen reageert anders. De een reageert heel praktisch: hoe moet het met mijn uren? De ander reageert heel angstig: o jee, o jee, raak ik mijn baan kwijt? Een derde zegt: ik wil nu weten waar ik aan toe ben in verband met mijn toekomst. Een vierde is heel bang en wil niet meer in de winkel staan, want mijn veiligheid gaat voor het openhouden van de winkel. De vijfde zegt: we gaan ervoor en we gaan dit aan met elkaar. Dus wat ik doe is ieders behoefte peilen en hoe kan ik daarin faciliteren?

Als iemand bang is dat hij ziek wordt, ga ik ermee in gesprek. Dat had ik bij een van mijn mensen en die blijft nu in elk geval. Een andere medewerker was bang dat deze crisis ervoor zorgt dat haar contract niet wordt verlengd, dus probeer ik haar zoveel mogelijk gerust te stellen. Iemand anders maakt zich weer druk dat ze haar uren niet haalt en vraagt me hoe dat opgelost gaat worden.

Het is per dag op menselijk niveau anders sturen. Dat maakt het natuurlijk ook heel interessant. Als middle manager moet je goed aangesloten blijven op de actualiteit en informatiestroom en moet je veel vertalen en uitleggen van dat wat de directie besluit. Ik probeer alles zo eerlijk mogelijk te beantwoorden en dingen niet mooier te maken dan ze zijn. Het is van groot belang dat je mensen bezighoudt, want als we nu stil gaan staan, stort alles in. Dus we hebben nu tijd voor allerlei projectjes, met als gevolg dat de winkel er fenomenaal uitziet.’

Dit voorbeeld laat zien hoe de werkelijkheid er in een beginnende crisis uitziet. Dat is niet mis. Veel informeren en motiveren onder meer. En dat in tijden dat je het zelf misschien ook allemaal niet precies weet. Kortom: als iets heeft aangetoond dat er snel geschakeld moet worden door leidinggevenden, is het wel de coronacrisis. Dit voor ons nieuwe fenomeen heeft laten zien dat juist in die omstandigheden de kwaliteit van leiderschap hoog is. De punten van switchend leiderschap passen perfect bij zo’n crisis. Want wat is belangrijk? Duidelijkheid waar mogelijk; transparantie; maatschappelijk verantwoord ondernemen; ruimte maken voor zingeving (in de coronacrisis zie je dat mensen zich terugtrekken op hun idealen en levensbeschouwingen); er rekening mee houden dat iedereen anders op zo’n crisis reageert; klimaatverantwoordelijkheid (open staan voor zaken als thuiswerken); deskundigheid (om realisme bij je mensen te bevorderen en fakenieuws, paniek en angst te kunnen ombuigen); inzicht in moderne kennis over de menselijke geest (weten dat dit raakt aan onveiligheid en dat mensen daardoor sterk bepaald kunnen worden en dus ook anders zullen kunnen werken en reageren).

Ook de rustige basishouding komt van pas. Het switching compass center heb je erg nodig in dit soort omstandigheden om goede keuzes en afwegingen te kunnen maken. Bovendien is het voor medewerkers heel prettig als hun leider goed gedocumenteerd is, realistisch is in de onderkenning van de risico’s en overeind kan blijven in een hectische informatiestroom. Vandaar nog een toelichting op de manier waarop een switchende leider omgaat met informatiestromen in crisisomstandigheden.

Voorop staat dat positief-realistisch denken heel is belangrijk in crisisomstandigheden. Positiviteit is iets anders dan zo naïef zijn als een bakvis, of een president die denkt dat zo’n coronavirus na een maandje of twee wel uit de economie is verdwenen. Dat is geen positiviteit, dat is wishful thinking van iemand die denkt dat hij de schepper van hemel en aarde is.

Realistisch zijn is belangrijk, al is dat wat anders dan denken dat virussen agenten zijn van overheden die ons het leven zuur willen maken. Doen wat je kunt om de crisis collectief om zeep te helpen lijkt ook een mooi streven. In ons geval betekent dat, zolang dat virus niet als a rat in the kitchen ons lichaam is binnengeslopen, dat we ons aan de afspraken houden die we intussen beter vanbuiten kennen dan de tekst van You never walk alone.

Positief denken maakt de geest weerbaar en gezond en helpt mensen beter door moeilijke omstandigheden heen dan doemdenken. Tenzij doemdenken een bezigheid is waar je gelukkig van wordt, natuurlijk. Sommige mensen smullen er namelijk van om het ene rampscenario na het andere in je geest te smeren. Laten we dit niet doen.

Positief denken wordt in crisisomstandigheden voortdurend bedreigd of bekritiseerd. Als je een relativerende feit naar voren brengt, bijvoorbeeld dat er erg veel mensen genezen van het virus, dan is er altijd wel een sikkeneurige zeurpiet die je met een naargeestig voorbeeld om de oren mept dat je zou moeten overtuigen om in zak en as te gaan zitten. Het leven is nou eenmaal geen pretje en als jij daarbij gaat zitten chillen ben je een moraalloos roofdier in zijn ogen, die zwarter is dan het water van een gracht in de nacht.

Maar positief denken is zo belangrijk, juist in tijden van crisis, dat we het echt moeten ontwikkelen. We weten dat het ons kan helpen bij genezingsprocessen en bij het gezond houden van onze geest. Niet in alle gevallen, maar onze menselijke geest vermag meer dan het eten van honden en vleermuizen op shabby markten.

Wie sombert over nare omstandigheden heeft dubbele ellende: niet alleen de crisis van een virus, maar bovendien de crisis van zijn beleving. Daarom hier 7 tips voor je om positief te blijven te midden van het coronagedruis in de media en in je  directe omgeving. Ik schreef de tips op na het lezen van 4 kranten op zaterdag 28 maart, midden in de coronacrisis. De kranten stonden vol van zorgwekkende verhalen over de situatie en vooral ook vol speculatie over de toekomst. Ik zet ze eerst op een rij, en wil je dan ook nog wat uitleg en voorbeelden geven.

-1. Scheid beleving van de werkelijkheid, zowel bij jezelf als bij anderen.

-2. Scheid feiten van speculaties en voorspellingen over de toekomst.

-3. Scheid de presentatie en framing van de feiten van de feiten zelf en wees op je hoede voor fakenieuws.

-4. Besef dat er door de media gefocust wordt op de emotionele verhalen en op de zorgwekkende omstandigheden.

-5. Selecteer op zaken die je kunt beïnvloeden.

-6. Ga omdenken. In je angst voorzie je allerlei ellende voor de toekomst; probeer dat om te draaien.

-7. Pas op met alleen op je hart en intuïtie te vertrouwen. Gebruik ook je verstand.'

Bert Overbeek is trainer, coach en interim-manager; dit kan in het Coronatijdperk ook online. Binnenkort verschijnt 'De schakelaar'; zijn afrondende boek over modern leiderschap. Dat diversiteit, robotisering, ontwikkelingsgerichtheid en integriteit in zich opneemt. In de zomer en het najaar komen daar trainingen over. Vier van zijn eerdere managementboeken haalden de top 5. Vrijblijvend informatie via mail pitcher.support@hetnet.nl