Leef je vanuit je hoofd of je hart, manager?

Mensen zijn niet meer zo dol op denken. Denken, dat is de ratio, dat is hoofd, en we willen voor het hart gaan. Als iets niet goed voelt, klopt het niet. Zo denken we in onze tijd. Het gevolg is dat het er soms niet meer toe doet, of we iets geloven wat feitelijk onjuist is. Er zijn veel voorbeelden van.

Bijvoorbeeld het placebo. Een voorbeeld daarvan is leven in het hier en nu. Er zijn heel wat filosofen die zeggen dat je moet leven in het hier en nu. En ze worden vrolijk nagepapagaaid. Dat dat hier en nu vaak sterk door het verleden wordt beinvloed, en ook door de toekomst, dat wordt vergeten. En omdat het verleden pijn kan oproepen, en de toekomst zorgen, is de ‘hier en nu’ filosofie populair. Want mensen willen zich lekker voelen.

Het maakt mensen dan niet uit of dat wat ze geloven feitelijk ‘klopt’. Zolang het voorziet in een veilig en lekker gevoel, geloven we er liever in dan in iets dat misschien wel meer ‘waar’ is, maar dat minder lekker voelt. Het denken in termen van ‘waarheid’ is vervangen door het denken in termen van ‘goed voelen’. Als het goed voelt is het waar. Het gevoel is dan de toetssteen. Als ik bij jou een verkeerd gevoel heb, dan is mijn idee over jou waar.

Dat gevoel tot gevaarlijke situaties kan leiden, blijkt wanneer we het pad van de vooroordelen op gaan. Stel dat je bang bent voor de islam. Deze angst is gebaseerd op bomaanslagen en dergelijke. Het vooroordeel is dat moslims je pijn kunnen doen. Je kunnen bedreigen. Dat ze onze westerse waarden aan willen vallen.

Dat er heel veel moslims zijn die dat helemaal niet van plan zijn, dat er enorm gastvrije warme moslims zijn, die geen vlieg kwaad doen (de overgrote meerderheid), telt dan niet. Je stelt je gevoel niet ter discussie; volgens mij juist een manier om jezelf te ontwikkelen en te verdiepen.

Mensen hangen vaak meer aan een placebo dan aan een werkelijkheid. Dat is meerdere malen vastgesteld in onderzoeken. Als de werkelijkheid bedreigend is, en het placebo veiligheid biedt, dan zullen we het placebo voorrang geven. In managementtrainingen zie je dit ook vaak. Hier bestaat het placebo uit de potentieelillusie; een term van Chabris en Simmons.

Een voorbeeld daarvan is het idee dat je meer kunt dan je op dit moment kan. We noemen dit de potentieelillusie. Heel bekend is bijvoorbeeld de uitspraak dat we onze hersenen maar voor 10% gebruiken. Ondanks dat afdoende bewezen is dat dit onzin is, blijven mensen er in geloven. Vaak omdat ze een bepaalde eigenschap van zichzelf vervelend vinden en er eigenlijk van af willen.

De vraag of dit wel klopt, wordt meestal niet gesteld. Met als gevolg dat mensen hard proberen om zichzelf te veranderen. En er na een paar jaar gedesillusioneerd achter komen dat het niet is gelukt. Terwijl ze een stuk happier waren geweest als ze dat van te voren al hadden geaccepteerd. Maar hun gevoel zei ze dat het mogelijk was, dus gingen ze er hard mee aan de slag. Ze wilden zichzelf liever veranderen, dan zichzelf te accepteren.

Het idee om momenten te reserveren waarop je eens bezint op je ideeen, eventueel tijdens meditatie, lijkt nuttig maar niet zo populair. Jezelf tegenspreken op bepaalde punten, je placebo’s toetsen, omdenken, daar worden de meesten niet zo blij van. En dit is jammer, want zo houden we de vooroordelen en placebo’s in stand.

Bert Overbeek, van origine coach en trainer, helpt organisaties om op praktische wijze veranderingen versneld door te voeren. Op verschillende gebieden. Hij schreef over diversiteit in zijn top 5 boek ‘Mannen en/of vrouwen’, is regelmatig in de pers en is te bereiken via pitcher.support@hetnet.nl 

(Voor training, team- en personal coaching, lezingen en workshops)