Je hart volgen is vaak: breken met veiligheid...en dat is pittig!

In de intrigerende film Shadows and fog van Woody Allen zien wij een iemand vastlopen in zijn patronen. De persoon in kwestie, Kleinmann (gespeeld door Allen zelf) wordt op de huid gezeten door allerlei onduidelijke verplichtingen, waaraan hij eigenlijk niet kan voldoen, en dat maakt hem bang. Hij is kantoorklerk, maar door de aanwezigheid van een bedreiging (een moordenaar) in zijn buurt, worden er ineens allerlei eisen aan hem gesteld die hij niet waar kan maken.

De wereld van zijn veiligheden wordt ineens een angstaanjagende beklemming. Dit is een symboliek die veel mensen herkennen, die te maken hebben gehad met leidinggevenden en organisaties die van hen af willen; dit ondanks het feit dat ze hard werken. Wie zo naar Shadows and fog kijkt, zal veel hebben aan deze film uit 1991. Ditzelfde geldt voor millennials die burn out verschijnselen ervaren in dit tijdperk van strangling information stress. Ook van hen worden dingen gevraagd die ze niet waar denken te kunnen maken. Gevolg? Diepe twijfel aan zichzelf. En het gevoel niet mee te kunnen. Ondanks cum laude masters en bachelors.

In Shadows en fog wordt een antwoord geboden op deze uitputtende maatschappelijke druk, dat tegenwoordig vaker gehoord wordt, maar toen nog vrij revolutionair was. Kleinmann maakt aan het einde van de film, op het hoogtepunt van zijn uitzichtloze stressomstandigheden, de keuze om bij een circus te gaan werken. Hij geeft daarmee zijn veilige leven op en gaat voor zijn passie: geen kantoorklerk meer, maar assistent van een wereldberoemd magier. De keuze is radicaal. Hij gaat voor zijn passie, maar dat kost hem zijn zekerheden. Hij moet afscheid nemen van dingen die hem veiligheid boden om happy te kunnen worden.

Tegenwoordig hoor je iedereen zeggen dat je voor je passie moet gaan. Het lijkt soms alsof iedereen dat doet. Maar alles begint met een breuk met je schijnzekerheden. Voor je passie gaan is datgene achterlaten, wat je deed om een veilig bestaan in stand te houden.

Een dergelijke breuk met je zekerheden is een opgave die gelukkig maakt, maar die erg moeilijk is. Ik heb dan ook weleens het gevoel dat mensen te gemakkelijk roepen dat ze voor hun passie zijn gegaan. Het is een beetje modetaal. Het dreigt een cliche te worden.

Het verhaal van Woody Allen laat zien dat er moed voor mogelijk is. En bovendien dat je moet afrekenen met een zelfbeeld, dat je op de been heeft gehouden maar niet klopt. Het zelfbeeld van: ik ben hier goed in, maar ik word er niet gelukkig van dus blijf ik het maar doen.

De boodschap van de film is duidelijk. Voor je passie gaan betekent breken met zekerheden. Het loslaten van dingen die je veiligheid geven is niet gemakkelijk. Niet iedereen is een vagebond. Ook al willen velen het zijn. Maar lukt het, dan ligt er een pad voor je open. Dan kan werk inderdaad gelukkig maken.

Bert Overbeek is trainer, coach en interim. Zijn lezingen zijn populair. Hij schreef zes managementboeken, waaronder drie top 10-boeken. www.pitchersupport.jimdo.com is zijn website. Zijn mailadres is: pitcher.support@hetnet.nl