Alsof de 'gewone man' achterlijk is!

Trumps verkiezing heeft de wereld  met een paniekschok wakker gemaakt. Journalisten geven ineens ronduit toe dat ze teveel achter hun bureau bezig zijn geweest. Daardoor is de wereld ‘van de gewone man’ hen ontgaan. Ook politici beginnen plotseling te beven. Met name het succes van hun populistische collega’s baart hen zorgen. Zo meteen, zo redeneren ze, worden we ‘door gevaarlijke gekken omringd’ (naar een uitdrukking van WF Hermans).

Mijn hemel, dacht ik, toen ik dit alles hoorde enlas, is dit jullie nou werkelijk ontgaan? Wat heb je in die jaren dan in hemelsnaam zitten doen? In het bedrijfsleven is er al jaren een gap. Je hebt de beleids- en managementlagen en je hebt de operationele en uitvoerende lagen. Tussen deze twee lagen botert het al heel lang niet.

Dit heb ik al in 2011 proberen zichtbaar te maken in mijn boek Voer voor jonge bazen (Haystack, alleen nog als e book te krijgen). Daar doe ik een poging om de sociaal-economische kloof tussen de twee lagen te dichten met tips. Ik weet nog dat een directeur na een presentatie zei dat ze het verhaal totaal niet herkende. Tientallen anderen begrepen het echter wel; ook managers. De directeur was verblind door haar eigen wereldbeeld, durf ik nu te stellen. Ik zal dat verderop in dit artikel toelichten.

Laten we het maar weer eens benoemen. In de managementlagen zijn de targets het de laatste 15 jaar van mensen gaan winnen. Op zichzelf hoeven geld en mensen geen tegenstelling te zijn, beter zelfs dat ze dat niet zijn, maar in het denken en handelen van veel directies en MT’s was men niet met mensen bezig. Wie goed luisterde op de werkvloer, hoorde dat voortdurend. En eigenlijk hoefde je niet eens zo goed te luisteren. Het lag simpelweg aan de oppervlakte.

Het signaal van de uitvoerende en operationele lagen in onze samenleving, van ongeschoold tot HBO, is jarenlang genegeerd. Er is ze simpelweg niets gevraagd. Het beleid werd bepaald buiten hun invloed. Ze hadden zich te schikken naar datgene wat uit de managementlagen kwam. En dat was meestal weinig vreugdevol voor ze. Ontslagen, efficiency, baanverlies.

Waarom Wilders en Trump succes hebben, zou wel eens te maken kunnen hebben met hun ‘taal’. Je kunt hun opvattingen foeilelijk vinden, een ding begrijpen ze wel: ze kennen de taal van de mensen. En ze gebruiken die taal. Wilders verstaat daarbij de kunst voortdurend afstand te nemen van ‘de elite’ waar hij toe behoort. En dat begrip ‘elite’ kennen de mensen.

Ze zien immers voortdurend elitair gedrag om zich heen. Als zij een trainingsdagje hebben moet dat op een schrale locatie, liefst een vergaderruimte op het werk, terwijl de directies en MT’s naar conferentieoorden gaan, waar zij zich laten feteren na een dagje vergaderen, met een output die voor de mensen lang niet zichtbaar is, en dan ineens wel, met vervelende gevolgen voor hen.

En zo is er een gap ontstaan. Die er altijd al was, maar momenteel schrijnend zichtbaar wordt. En hoe komt het dat deze voor een aantal mensen kennelijk niet zichtbaar was al die jaren? Omdat ze dachten dat hun voorstelling van de realiteit daadwerkelijk de realiteit was. Ze dachten dat de opvattingen die uit de monden van Wilders e.d. kwamen het zouden afleggen tegen hun eigen opvattingen.

-Dat kunnen de mensen toch niet serieus nemen?

Het is pure arrogantie geweest, en een vorm van groupthinking waar je de ogen pijn van gaan doen. De pers, de politici, het onderwijs, de managers en beleidsmakers, allemaal hebben ze een voorstelling van de werkelijkheid gehad, die de plank op een essentieel punt enorm mis heeft geslagen. Ze hebben gedacht dat zij het denkend en regerend deel der natie waren, en dat mensen zich wel even zouden schikken.

Een historische vergissing. Mensen pikken het niet als er met ze gedaan wordt alsof ze middelen zijn en geen mensen. En ze voelen haarfijn aan als iemand die hen zo behandelt, zelf niet eens in de gaten heeft dat hij dit doet. Je kunt niet jarenlang straffeloos mensen ontslaan, over de schutting mikken en dan als samenleving wegkijken met een houding van ‘Dit is niet mijn probleem’.

Het antwoord op deze ontwikkelingen ligt in verbinding maken. In het samen doen. Ook, en misschien vooral, in bedrijven. Want dat ik in 2011 al een boek kon schrijven over dit onderwerp, heeft zeker te maken met het feit dat wat nu maatschappelijk wordt, toen al jaren usance was in die wereld. Het wordt tijd dat we mensen voorop stellen, en niet de targets. Want niet de targets bepalen het resultaat, maar de wijze waarop mensen met die targets omgaan.

Bert Overbeek,  personal en team coach en trainer, helpt organisaties om op praktische wijze veranderingen versneld door te voeren. Op verschillende gebieden. Hij is regelmatig in de pers en is te bereiken via pitcher.support@hetnet.nl

Zijn website: www.pitchersupport.jimdo.com