Christchurch, wat leren we ervan? En...de onzin van racisme..

Ricky Gervais zegt het ergens in zijn stand up comedianshow, en hij vindt het oliedom. Als iemand niet in je politieke kamp zit, en hij zegt iets zinnigs, begin je toch als een koe ‘boeh’ te loeien. Zo iemand kiest voor een andere politieke kleur, en dus is wat hij zegt per definitie fout. En al is het al erg genoeg dat dit gebeurt bij een andere politieke kleur, het kan nog erger, namelijk als iemand iets zegt met een andere huidskleur.

De week van 10 tot en met 16 maart liet zien waar dit toe kan leiden. Een honderdtal Urkse jongeren richtten hun agressie op een Marokkaans gezin. En dan het bloedbad in Christchurch, door een benevelde idioot met een achternaam die op het woord ‘terror’ lijkt. Brendon Tarrant, geinspireerd door de Noorse massamoordenaar Breivik, verkeerde ongetwijfeld in de veronderstelling, dat hij een held was.

Hoe het kan dat mensen het stompzinnige idee serieus nemen, dat bepaalde gebieden op deze wereld toebehoren aan mensen met een specifieke huidkleur, valt moeilijk te begrijpen. Om te beginnen stemmen leden van de primatensoort ‘homo sapiens’ (en dat zijn wij mensen allemaal) af van dezelfde kleine groep uit Afrika, die zo’n 70 000 jaar geleden een enorme natuurramp overleefden.

Alle andere mensensoorten stierven toen uit. Hieronder was bijvoorbeeld de Neanderthaler.

Ten tweede zijn we allemaal, zoals dat heet, mutanten. Er bestaat van jou geen kopie. Je bent zelfs geen kloon van je ouders, al is de genetische verwantschap enorm. Er is niet zoiets als ‘wit’ of ‘zwart’ bloed. Bloed is rood en als we de onaangename term bloedbroeders willen gebruiken, dan zullen we dat moeten toepassen op de hele mensheid. We zijn allemaal familie van elkaar. Punt. Dus dat gedoe van ‘ik ben beter omdat ik tot dit of dat ras behoor’ is flauwekul van een gedrogeerde framboos.

En dat is er nog de manier waarop we politiek bedrijven tegenwoordig. Het debat in de wereld begint meer en meer te lijken op een gesprek van onderhandelende maarschalken in een oorlogssituatie. Heb je een andere mening, dan ben je achterlijk, een gevaar voor de samenleving of een landverrader. Een van de belangrijkste waarden van onze cultuur, het mogen hebben van een eigen mening, wordt daarbij platgewalst alsof het een stuk grond is, dat geëgaliseerd moet worden.

Daar begint het gedonder, met dat beledigende debat. En Internet doet de rest. Daar onderscheiden mensen meningen niet meer van feiten, en echt nieuws niet meer van nepnieuws. We nemen het nieuws niet meer tot ons via media, die feiten belangrijk vinden en naar objectiviteit streven; nee, we zoeken de media die passen bij onze meninkjes.

Gevolg is dat we complottheorietjes, halve waarheden en leugens na papagaaien, zolang ze onze denkbeelden maar bevestigen. Dat het merendeel van de aanslagen in Europa en de USA wordt gepleegd door moslims, is een voorbeeld van de onzin. Tussen 2000 en 2013 was in Europa slechts 1% van de aanslagen van islamitische makelij. Wel was het aantal doden hoog. 40% van de mensen die stierven bij een aanslag kwamen om in een islamitische aanslag.

Veel meer aanslagen werden echter gepleegd door rechtse extremisten, zowel in de USA als in Europa. De Breivikjes en de Tarrants, zeg maar. Mensen die verblind zijn door blank-superieur gedachtengoed en nationalisme, die het middeleeuwse kruisvaarders-ideaal net zo koesteren, als dat jihadisten Saladin bewonderen. Ze vinden simpelweg, dat mensen die niet hetzelfde denken als zij rustig doodgeschoten mogen worden.

Dit soort moordlustig fanatisme komt in vrijwel iedere ideologie voor. Mensen noemen vaak religie als oorzaak voor deze ellende, maar het is breder. Stalin, Mao en Hitler bewezen al dat genocide niets met religie te maken hoeft te hebben, maar wel met ideologie. Atheïsme of geloof maakt dan niet uit. Als mensen het gevoel hebben, dat ze de absolute waarheid in pacht hebben, en dat de meningen van anderen gevaarlijk zijn, is de kiem voor misdaden zoals die van Tarrant, IS of Breivik gelegd.

Moorddadig racisme, dat gemotiveerd wordt met stellig uitgesproken feitelijke onjuistheden, en ook nog eens de schijn van rechtvaardigheid uit probeert te stralen, ligt ten grondslag aan de actie van iedere terrorist, of hij nu rechts-extremistisch en wit is, of religieus of atheïstisch geïnspireerd.

Mij begint de ongenuanceerdheid, en de blindheid door van internet geplukte, aan persoonlijke smaak aangepaste theorietjes en cijfers, steeds meer zorgen te baren, en zelfs te irriteren. De grimmigheid van debatten, die ons kennelijk amusement oplevert, het zwart-wit denken over andermans mening, daar moet maar eens een einde aankomen.

Verschillen tussen mensen kunnen ons iets opleveren, en ik weet uit eigen ervaring dat het enorm veel plezier kan opleveren. En niemand, maar dan ook niemand, heeft het individuele recht om zomaar andere mensen het leven te benemen. Je kunt je veel beter eerst eens afvragen of dat, waar je zo heilig in gelooft, wel feitelijk klopt. En dan niet alleen de feitjes verzamelen, die je verhaal bevestigen. En tenslotte weten, dat wij mensen allemaal onze beperkingen hebben, en dat we verder komen door elkaar te helpen op deze prachtige planeet, dan dat we elkaar afschieten.

Bert Overbeek, trainer en coach, schreef drie top 10-managementboeken over het onderwerp 'Diversiteit' en legt daarin de nadruk op het plezier van de verschillen tussen mensen in de samenwerking. Hij geeft ook lezingen over het onderwerp.