Buschauffeurs geen greintje invloed bij concessie Syntus: willen we dat zo houden?

Ik woon in de regio Utrecht en reis met het openbaar vervoer. Trein en bus. De meesten vinden het een ellende en staan liever met hun auto in de file, maar ik weet als regelmatige trein- en busreiziger hoe leuk dat kan zijn. Ik ga daar niemand van overtuigen, daar gaat dit artikel niet over. Dit artikel gaat over de kloof tussen beleidsmakers, managers en uitvoerenden, die onze samenleving doortrekt.

Hoewel ik in mijn (intussen uitverkochte) boek ‘Voer voor jonge bazen’ deze kloof al aan de orde stelde in 2011, hebben de media zich er pas echt op gestort sinds de verkiezing van Trump. Ineens is men wakker. Hoger opgeleiden in organisatieland hebben een eigen wereld opgebouwd die steeds verder af is komen te staan van de ideeen van medewerkers. Ondertussen heeft het beleid van ‘de elite’ (een naar woord) zich wel steeds dieper ingevreten in het leven van die medewerkers. (In dit artikel plaats ik een tekening van Peter van Straaten die vandaag is overleden). 

Wat hebben zij gehad aan al die privatisering en reorganisaties? Is hun werk er beter van geworden, is er zorg geweest voor hun opmerkingen over kwaliteit, is ze goed uitgelegd waarom de dingen veranderden? Ik heb echt respect voor goede managers die een meerwaarde bieden, ben geen voorstander van zelfsturende teams en vind ook dat het beleid gericht moet zijn op verbetering van processen als dit de organisatie ten goede komt. Maar daarbij oog hebben voor de menselijke kant vind ik minstens zo belangrijk.

Mensen naar huis sturen grijpt diep in in de levens en angsten van mensen. Samen op de hei een paar getallen bedenken heeft vaak enorme gevolgen voor medewerkers met studerende kinderen en hypotheken. En mensen die ergens 30 jaar werken, hebben een binding met die omgeving opgebouwd. Daar wat vluchtig over doen, of gespierde taal over uiten (zoals ‘mensen uit hun comfort zone halen’ en zo), past niet, vind ik.

Maar waarom deze inleiding? Omdat ik de afgelopen maanden zo’n 20 buschauffeurs in Midden-Nederland heb gesproken over de verandering die zij gaan meemaken. Zij gaan namelijk over van Connexxion naar Syntus. Op 21 november is de concessie voor bustransport in Utrecht namelijk naar Syntus gegaan.

Dat kan. Vervelend voor Connexxion, fijn voor Syntus. Maar ook fijn voor de chauffeurs? In eerste instantie lieten die daar niet direct iets over los toen ik ze bevroeg. Ik moest behoorlijk doorvragen. Zij waren zich er ter dege van bewust dat je klanten buiten de interne situatie moet laten. Waren ze blij? Het merendeel 'eigenlijk' niet. Laten we zeggen dat ze er nuchter over spraken maar wel met een kritische toon.

Ze waren gewend om bij Connexion invloed uit te oefenen op hun vakanties en roosters. Sommigen hadden de feestdagen vrij, maar zijn nu toch ingepland. Vakanties die ze van te voren al hadden gepland, moeten nu weer opnieuw worden ingepland. Je hoorde de nieuwe bedrijfseconomische besluiten, meestal gericht op efficiency, door hun woorden heen. Een enkeling vreesde een toename van ziekteverzuim.

-Niets tegen Syntus hoor, maar Connexxion was een fijne werkgever. En je weet gewoon niet wat je er voor terugkrijgt.

Omdat de concessie laat is gekomen, weten veel chauffeurs niet precies waar ze aan toe zijn; alleen dat ze een uniform krijgen in een andere kleur. Ze zijn uiteraard niet gekend in de concessie. Ik zeg ‘uiteraard’ maar dit is nu precies waarom de lager opgeleiden in onze samenleving boos worden. Steeds weer hetzelfde: op hoger niveau wordt nieuw beleid bedacht, er vinden procedures plaats waar medewerkers niet in gekend worden en plotseling is er een beslissing die zelden in hun voordeel is.

En dan ineens zijn er de Trumps en PVV die een enorme bos stemmen krijgen, en staan we ons langs de zijlijn te verbazen. Gisteren sprak ik bij metrostation Beurs in Rotterdam een schoonmaker (een van de voordelen van OV reizen is dat je contact houdt met de dingen op straat) en vroeg hem of hij het naar zijn zin had. Hij zei ‘zeker’.

-Maak je wel eens een praatje met mensen die langskomen?

Hij glimlachte vriendelijk, en schudde met zijn hoofd.

-Mensen zien ons soms niet eens, zei hij. Net alsof we containers zijn, of vuilniszakken die tegen de muur staan.

En dan denk ik: zo gaat het dus. Er is veel te weinig aandacht of respect voor mensen die uitvoerend werk doen. Het is een beetje als met de sportverslaggever die in een hokje in Hilversum een wedstrijd van Barcelona verslaat: hij proeft de sfeer van Nou Camp niet. Maar hij praat alsof hij het wel weet. En zo is het ook met veel hoger opgeleiden: we zitten in onze kantoren of op de hei besluiten te nemen, maar weten niet meer wat er op de werkvloer gebeurt. Terwijl we er wel een mening over hebben.

-De overgang van Connexxion naar Syntus zal wennen zijn, zei een zonnige chauffeur die het allemaal wel relativeren kon. Maar wat het met de mensen doet, dat weten de beleidsbepalers niet en ik heb ook niet de indruk dat het ze erg interesseert. Ze leven in een andere wereld. Jammer.

Het gaat hier niet om Syntus of Connexxion, ik heb als klant absoluut goede ervaringen met deze bedrijven, maar om een dieper probleem: het negeren van mondige mensen, en ze behandelen als kleuters bij besluitvorming. Daar moeten we mee ophouden. En dat kan ook, als je het goed aanpakt als managers. Maar als we zo doorgaan, moet het ons niet verbazen dat het vertrouwen van ‘het volk’ in politiek en management straks totaal verdwenen is. Trump heeft er al van geprofiteerd. En reken maar dat de roep om zelfsturende teams, en boeken als 'De laatste manager' er iets mee te maken hebben. Ik hoop dan ook van harte dat Syntus zijn chauffeurs en klanten betrekt bij dingen die voor hen belangrijk zijn, en zich niet alleen maar op targets richt. Waardoor buslijnen en banen verdwijnen.

Bert Overbeek is deskundige op het gebied van management en werkvloer, diversiteit en besluitvorming en big data. Hij is al 21 jaar trainer en team- en personal coach. Zie pitchersupport.jimdo.com