'Wetenschap is van enorme schoonheid' (Interview met Bert Overbeek over zijn thriller)

Bert Overbeek (eindredacteur van deze weblog) heeft een zeer interessant nieuw boek geschreven. Dit keer geen managementboek. 'Ontvoering van de evolutie' is een misdaadverhaal. Wat zegt de korte boekbeschrijving op de online verkooppunten? 'Een sekte richt zijn terrorisme op wetenschappers. Hun effectieve ontvoeringen stellen de politie voor een raadsel. De misdaad lijkt iets te maken te hebben met de evolutieleer en het scheppingsverhaal, maar er blijkt meer aan de hand.'  Het leek Dylan Bloem een goede reden voor een interview.

Uw nieuwe boek ‘Ontvoering van de evolutie’ gaat over de ontvoering van wetenschappers door een bijbelse sekte. Waarom heeft u juist dit onderwerp gebruikt voor een misdaadverhaal?

 Omdat het een prima basis geeft voor een spannend verhaal. Religie is altijd een prima onderwerp voor misdaadverhalen. Omdat religie niet alleen veiligheid en rust aan mensen geeft, maar ze ook tot waanzin kan drijven. Onderwerpen die voor de atheist volmaakt onbelangrijk zijn, kunnen in het licht van een religie tot iets zeer belangrijks worden. De inmiddels bekende apenbioloog Frans de Waal noemde zichzelf glimlachend een apathist. Waarmee hij bedoelde dat religie hem volkomen onverschillig liet. Zoiets kan diep religieuze mensen tot woede drijven. En dat weet hij. Daarom glimlachte hij, denk ik. Het was lekker om te zeggen. Om dit soort glimlachjes vinden veel religieuze mensen wetenschappers arrogant. Dat maakt ze woedend en wraakzuchtig. En wraak is altijd een heel goed uitgangspunt voor een misdaadverhaal.

Hoe komt dat toch, die woede?

Die is wederkerig. Wetenschappers en mensen met een bijbelse achtergrond staan elkaar al eeuwen naar het leven. Maar eind jaren zestig deed iemand een verdienstelijke poging om ze te verenigen.  Als jonge jongen heeft me dat enorm beinvloed. Ik ben me sinds de jaren tachtig gaan verdiepen in de exacte wetenschappen en de aardwetenschappen, zoals scheikunde, verschillende vormen van natuurkunde en geologie, maar ook in breinwetenschappen. Ook wetenschapsfilosofie en psychologie heb ik aan die tijd te danken.

Doordat ik vanuit de Genesis-mythe begon, was ik enorm gepassioneerd tijdens de studies al die jaren. Het was toch net of je een doorkijkje kreeg in Gods hoogstpersoonlijke laboratorium. Een magisch gevoel. Ik las de beschrijvingen van het ontstaan van het heelal, de aarde, de oceanen, planten en dieren en tenslotte de mens en zijn brein met een heel magisch gevoel, terwijl ik toch gewoon harde wetenschap las. Alles leefde en danste voor mijn ogen. Ik voelde me net éen van de chassidim.

Chassidim?

Een joodse groepering die God op verschillende manieren vereren. Onder andere door met grote vrolijkheid te zingen en te dansen.

Uw ogen glimmen als u over de wetenschap praat.

Maar het is ook van een enorme schoonheid en van een kolossaal geweld. Het onderwerp heeft veel allure. Het feit dat men er milennia geleden ook al mee bezig was, verwondert me niet. Wie ’s nachts naar de sterren kijkt, voelt de vragen in zich opborrelen. De schrijver van Genesis zal dit ook wel hebben gehad. De kans is groot dat hij gebruik maakte van bestaande bronnen, zoals bijvoorbeeld het Mesopotamische Gilgamesj-epos. Dat is eerder ontstaan dan Genesis, en bevat een aantal verhalen die we uit de bijbel kennen.

Moet je bijbelkenner zijn om het verhaal te lezen?

Nee hoor. Het is geen theologieboek, maar een misdaadroman. En je hoeft ook niets over de evolutie te weten, want in een bijlage wordt uit de doeken gedaan hoe die zich ontwikkeld heeft. Die kan je lezen, maar het hoeft niet. En passant neem je de nodige kennis van Genesis mee. Altijd handig. Zo’n kader kan geen kwaad bij de evolutie.

Aanvankelijk zaten de onderdelen van de bijlage in het verhaal zelf, maar dat werd daar niet levendiger van. Dus eruit ermee. Nu krijg je dubbel waar voor je geld. Een misdaadverhaal en een overzicht van de evolutie. Weet je gelijk waar je vandaan komt. Uit een oerexplosie. Mooi toch?

Zou de moderne lezer zich nog voor de bijbel interesseren?

Ach, zijn bijbel is tegenwoordig het misdaadverhaal toch? Je moet eens kijken wat er aan misdaadboeken in de handel ligt. Toen ik jong was, lag de winkel vol met zwaardere literatuur. Nou, dat is wel voorbij. We hebben er simpelweg het geduld niet meer voor. Ik lees Dostojewski momenteel weer eens. Ik weet zeker dat mijn zeventienjarige dochter daar het geduld niet meer voor heeft. Terwijl het prachtige verhalen zijn. Maar ja, de smartphone komt er niet meer in voor. Dan houdt het al snel op, haha.

Wat de bijbel zelf betreft: we vergeten weleens dat het een verzameling boeken is in plaats van éen boek. Geschreven over een termijn van ongeveer 2000 jaar. Bovendien is het boek vaak dogmatisch aan mensen opgedrongen. Met dreiging van hel en verdoemenis. Somber en seksloos. Niet veel mensen zijn ertoe in staat het te zien als de oude literatuur van een nomadenvolk dat zich ergens lang geleden vestigde in het midden oosten.

Maar voordat mensen gaan denken dat het een boek over de bijbel is, dat is het dus niet. Het gaat over alles wat de moderne tijd in zich bergt. Misdaad, wetenschap, helaas ook perversiteiten, wraakzucht en natuurlijk wordt de romantische liefde niet vergeten. Het is de eerste keer dat ik me aan misdaad waag. Ik weet niet of ik er goed in ben. De lezer zal zich echter niet vervelen. En die kennis over de evolutie en Genesis heeft ie dan straks maar mooi in zijn zak. Nadat hij zal zijn meegesleept in de morbide plannen van een fanaticus. En verrast zal zijn met de ontknoping. Maar ja, daarvoor moet je het boek lezen.

'Ontvoering van de evolutie', Bert Overbeek, ISBN 9789463420624, 19,95. Bert Overbeek schreef 17 boeken, waaronder romans, novelles, poëziebundels en drie top 10-managementboeken.