Verweer AD tegen kritiek op hun haringtest zwak, ondanks bluf

Vorige week gezien hoe de haringtest van het Algemeen Dagblad door de mand viel? Eindelijk heeft een onderzoeker de mythe van objectiviteit van die test doorgeprikt. En dat deed Ben Vollaard bijzonder netjes. Hij inventariseerde wat feiten, die eigenlijk voor zichzelf spreken, viel niet gemeen aan en deed ook geen uitspraken die onwetenschappelijk waren. Het publiek heeft het begrepen. Het heeft de situatie beoordeeld, en op Twitter zag ik de nodige opzeggingen voorbijkomen.

Het enorme verschil in waardering voor visboeren die hun haring wel of niet geleverd krijgen van Atlantic is schrijnend, temeer daar een van de ‘objectieve’ keurmeesters van de AD Haringtest zakelijk verbonden is met Atlantic. Hij geeft daar namelijk cursussen. Geen garantie voor een hoge score, maar wel absoluut een pre. Zoals het ook een pre vis om in Zuid-Holland een bedrijf te hebben. In de top 10 van het AD staan wel erg veel Zuid-Hollandse bedrijven, zeker als je bedenkt dat hoofdredacteur Nijenhuis de krant graag profileert als een krant voor 'heel Nederland'.Niet serieus te nemen, zo’n test dus. De vraag is dan vervolgens hoe het AD op de kritiek heeft gereageerd. Onder de kop ‘AD weerlegt kritiek op de haringtest’ verweert de krant zich (https://www.ad.nl/binnenland/ad-weerlegt-kritiek-op-haringtest~a11066ff/). Hoe doet zij dat? Even inventariseren.

1. Hoofdredacteur Nijenhuis, eindverantwoordelijk voor de haringtest: ‘Je kunt ons niet verwijten dat goede haring hoog scoort’
2. Citaat AD: ‘Bij EenVandaagnoemt Vollaard de AD Haringtest onbetrouwbaar en stelt dat haringwinkels die hun vis betrekken van leverancier Atlantic gemiddeld hoger scoren. Dit roept volgens Vollaard extra argwaan op omdat bij de haringtest betrokken keurmeester Aad Taal werkt voor Atlantic. Wetenschappelijk bewijs voor deze aantijging heeft Vollaard niet, moest hij vandaag zelf op Radio1 toegeven.’
3. De keurmeesters weten niet wie de haring levert aan de winkels die ze bezoeken.
4. De krant breekt een lans voor Aad Taal die in hun ogen ‘de’ haringkenner van Nederland is. Hij wordt niet alleen door Atlantic ingehuurd, maar door verschillende bedrijven.
5. De kritiek op Vollaard is dat hij ‘een alternatieve meetmethode’ toepast die niet hetzelfde is als die van het AD. Dus kun je ze niet vergelijken.
6. Smaak en microbiotische gesteldheid zijn een cruciale randvoorwaarde in de AD Haringtest, volgens de krant. Het AD voegt aan het artikel nog een verhaal toe over hoe de test tot stand komt.

Neemt dit verhaal nu het beeld weg van belangenverstrengeling? Er wordt tussen de regels toegegeven dat Aad Taal voor Atlantic werkt. Het verhaal dat de keurmeesters niet zouden weten wie de haring levert vind ik ongeloofwaardig. Een aantal bedrijven uit de top 10 staan daar al een paar jaar in. Is ‘de haringdeskundige van Nederland’ helemaal niet op de hoogte van de klanten van Atlantic? Hoe deskundig ben je als je niet weet welke leveranciers er zijn? En hoe geloofwaardig als je verschillende bedrijven cursus geeft, zoals het artikel zegt, maar niets van de leveranciers?

Het citaat onder 2 is een mooi voorbeeld van vertekende ‘framing’. Dit is de feiten  zodanig rangschikken en presenteren, dat het in je voordeel werkt. Er staat dat Vollaard geen bewijs heeft voor de ‘aantijging’ dat Taal voor Atlantic werkt. Vollaard drukt zich echter veel genuanceerder uit, en zegt helemaal niet dat hij geen bewijs heeft voor de relatie tussen Taal en Atlantic.

-Je kunt de cursus van Aad Taal voor Atlantic gewoon op het internet vinden.

In de viswereld wordt er, zo heb ik intussen begrepen, nog wel meer over die relatie verteld, maar laten we even voorzichtig zijn met speculaties, anders lijkt Aad Taal zo meteen nog het slachtoffer; en dat zou teveel van het goede zijn voor iemand die geen moeite heeft gehad zich bijzonder schofferend uit te laten over hardwerkende ondernemers. Het citaat onder 2 laat zien het AD in de eerste verdraaiing niet gebarsten is. Het ‘framet’ de uitspraken zo, dat het lijkt alsof Vollaard maar een beetje rommelt met wetenschappelijke gegevens.

Dan punt 6. Allereerst dit. Smaak is subjectief. Dus ook die van Aad Taal. Zou de AD Haringtest ‘De test van Taal’ hebben geheten, dan zou ik er geen moeite mee hebben. Als het alleen om de consument en de smaak gaat. Maar er wordt ook gesproken over ‘microbiotische gesteldheid’ van de haring. En daar klopt het niet. Want er zijn bedrijven die een hoge score op microbiotische gesteldheid hebben, maar toch een dikke onvoldoende scoren. Hoe dit kan? Smaken verschillen, kwaliteit is gewoon kwaliteit.

Wat betreft de ‘alternatieve meetmethode’ van Vollaard: die is wetenschappelijker dan die van het AD. Laat daar maar eens door wetenschappers naar kijken. Het woord ‘alternatief’ is ook weer een voorbeeld van framing. De krant weet dondersgoed dat ‘alternatief’ niet meer goed scoort in Nederland. Mensen associeren het met geitenharen sokken en linkse hobbies. De meetmethode van Vollaard is niet alternatiever dan die van het AD.

Waar gaat het AD, lees: Nijenhuis, allemaal niet op in? Op de juiste bewering dat het AD de klanten van Atlantic substantieel hoger laat scoren, op het feit dat er een overschot van Zuid-Hollandse bedrijven in de top 10 staat, op het feit dat hardwerkende ondernemers gedupeerd worden door de haringtest en hij verdedigt de aanwezigheid van Aad Taal.

Hij neemt een bocht, in plaats van te zeggen dat hij een intern onderzoek naar de test zal doen, en de feedback serieus te nemen. Dan zou hij de test gered hebben, en de krant zijn geloofwaardigheid terug hebben gegeven. Hij had bijvoorbeeld twee neutrale mensen kritisch kunnen laten kijken naar de wijze waarop de keurmeesters keuren, en dat oordeel naast dat van Taal en de zijnen kunnen zetten.

Hij had ook kunnen zeggen dat Taal niet langer houdbaar was, ondanks dat de krant dat betreurde. Ook had hij beschermender kunnen zijn naar Atlantic.  De publieke opinie is niet gek, en heeft zich niet laten beetnemen door de omwegen van Nijenhuis, die toch al wat worstelde met zijn geloofwaardigheid.

Niet zo lang geleden beweerde hij namelijk tegen Rutte ‘in een opwelling’ gezegd te hebben, dat zijn krant de macht had om Wilders premier te maken. Rutte vond het ‘een bizar verhaal’, zei hij bij Pauw en Jinek. Nijenhuis had overigens geen enkele moeite om daar een concurrerende krant een veeg te geven, en niet voor de eerste keer. (http://www.dumpert.nl/mediabase/7067583/46d44af1/hans_nijenhuis_(hoofdredacteur_ad)_is_een_enge_man.html)

Visvakgroepen zouden zelf een test moeten ontwikkelen. Dat zou dit soort journalistieke flauwekul de nek om draaien. En of wat voor de haringtest geldt ook geldt voor de andere testen van het AD (koffie, friet, oliebollen), dat moet nader worden bekeken. Wie zich geroepen voelt, doen!