Van overheersing door kerk en adel naar digitaal despotisme

In de loop van de geschiedenis heeft de mensheid zich bevrijd van de overheersing door de kerk en de adel die de middeleeuwen kenmerkten. Door revoluties en hervormingen ontstonden meer vrijheid en gelijkheid. In de moderne tijd hebben grote tech-bedrijven een vergelijkbare machtspositie hebben ingenomen. Hoewel de context en technologieën sterk verschillen, zijn de fundamentele problemen van macht, manipulatie en privacy verrassend vergelijkbaar tussen de middeleeuwen en de huidige digitale wereld.

Technologische vooruitgang

De technologie in de middeleeuwen was beperkt tot eenvoudige werktuigen en wapens. Communicatie verliep traag en informatieverspreiding was beperkt. In de moderne tijd is technologie echter geavanceerd en alomtegenwoordig. Informatie kan in een fractie van een seconde wereldwijd worden verspreid, wat zowel positieve als negatieve gevolgen heeft. De impact van misstanden in de middeleeuwen was vaak lokaal of regionaal, terwijl de schaal van misstanden en fouten in de digitale wereld veel groter is. Een enkele cyberaanval of fout in een software-update kan duizenden organisaties en miljoenen mensen treffen en de gevolgen kunnen wereldwijd voelbaar zijn. Wetgeving in de middeleeuwen was meestal willekeurig en afhankelijk van de heersende macht, met weinig tot geen sprake van universele rechten of bescherming. Tegenwoordig bestaan er internationale wetten en regelgevingen die proberen de digitale wereld te reguleren en gebruikers te beschermen, hoewel er nog steeds veel uitdagingen zijn.

Verschuiving van macht

In de middeleeuwen hadden de kerk en de adel veel macht. Ze controleerden grote delen van het dagelijks leven en gebruikten hun positie om hun invloed te vergroten en te behouden. Anno 2024 hebben grote tech-bedrijven een vergelijkbare positie. Ze verzamelen enorme hoeveelheden data en gebruiken deze om hun marktdominantie te versterken. De kerk gebruikte soms angst en bijgeloof om de bevolking te manipuleren en hun gehoorzaamheid te verzekeren. Moderne apps en sociale media gebruiken gegevens en algoritmes om gebruikersgedrag te beïnvloeden zonder dat de gebruiker zich hiervan bewust is of weet van heeft. Dit kan leiden tot verslaving en manipulatie van meningen. Privacy was in de middeleeuwen een schaars goed. Mensen leefden dicht op elkaar en er was weinig ruimte voor persoonlijke vrijheid. Spionage en verraad waren aan de orde van de dag. In de digitale wereld is het grondrecht privacy opnieuw een groot probleem. Data van gebruikers wordt vaak zonder hun toestemming verzameld en gebruikt, wat leidt tot privacyschendingen en identiteitsdiefstal. Ook hackers speuren voortdurend naar kwetsbaarheden in de digitale wereld. Omdat beveiliging lang niet altijd op orde is worden regelmatig grote hoeveelheden persoonsgegevens gestolen welke worden verkocht aan criminele bendes.

Sociale en maatschappelijke stilstand

Hoewel de technologische vooruitgang onmiskenbaar is gaat deze gepaard met de sociale en maatschappelijke stilstand. De ontwikkelingen van de digitale wereld zijn nauw verbonden met een vrijwel continue schending van mensenrechten. Grote tech-bedrijven hebben een enorme invloed op ons dagelijks leven en misbruiken deze macht regelmatig om hun eigen belangen te dienen.

Digitaal despotisme leidt tot situaties waarin de rechten van individuen worden geschonden, zoals het recht op privacy, vrijheid van meningsuiting en bescherming tegen misbruik. In de middeleeuwen werden mensenrechten vaak genegeerd door de heersende machten, wat leidde tot onderdrukking en uitbuiting. Vandaag de dag zien we een vergelijkbare trend in de digitale wereld, waar tech-bedrijven vaak handelen zonder rekening te houden met de negatieve impact op de samenleving en de rechten van individuen. Het eigen verdienmodel, geld en macht hebben een veel hogere prioriteit.

Conclusie

Hoewel de technologie en de context zijn veranderd, blijft het gebrek aan moraliteit een constante factor. Je zou kunnen stellen dat de fundamentele ethische kwesties rondom macht, overheersing en controle sinds de middeleeuwen niet significant zijn verbeterd. Dat is een treurige constatering. Wat is technologische vooruitgang waard als de mensheid op het gebied van morele ontwikkeling stilstaat? Kom op tech-bedrijven: Wordt het niet eens tijd voor beschaafde digitalisering?

Dit artikel is geschreven met hulp van Copilot.

'Beschaafd digitaliseren' biedt een leidraad voor een digitale wereld waarin technologie en menselijkheid hand in hand gaan. Mensen hebben recht op 'beschaafde digitalisering'.