Sociale Innovatie in de zorg, hoe doe je dat?

Sociale innovatie als begrip bestaat al weer enige tijd. Er is zelfs een Nederlands Centrum voor Sociale Innovatie. Volgens dit centrum is Sociale Innovatie een vernieuwing in de arbeidsorganisatie en arbeidsrelaties die leidt tot verbeterde prestaties van de organisatie en ontplooiing van talenten. Welke zorgbestuurder wil dat niet?

Volgens mij moeten we de Sociale Innovatie in de zorg ontwikkelen op basis van drie pijlers, de pijler van het Ondernemerschap, de pijler van het Vakmanschap en de pijler van het Leiderschap. Deze pijlers zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, Sociale Innovatie is immers een integraal concept.

Ondernemerschap

Ondernemerschap in de zorg heeft niets met marktwerking te maken of met winst maken. Ondernemerschap in de zorg is maatschappelijk ondernemerschap, als organisatie van waarde zijn voor de samenleving, omdat die samenleving dat zegt en vindt. Waarde toevoegen aan de lokale samenleving door van betekenis te zijn voor die lokale samenleving. Dus veel zaken doen met lokale partijen ook als het gaat om innovatie. Veel zorgorganisaties zorgen voor de ouderen uit de lokale samenleving en zijn werkgever voor veel mensen uit diezelfde lokale samenleving. Doel moet zijn dat zoveel mogelijk mensen uit die lokale samenleving kunnen profiteren van het beschikbare zorgbudget, het gaat immers om gemeenschapsgeld. Dus schakel ook lokale leveranciers in, probeer daar zaken me te doen, de maatschappelijke winst is dan het hoogst.

Vakmanschap

Vakmanschap in de zorg heeft niets te maken met protocollen en procedures. Ons vak is dat we 'het' weten, we hebben er verstand van, we hebben er voor geleerd. We verstaan ons vak en kunnen uitleggen waarom we de dingen doen. We denken in integrale concepten, alles hangt met alles samen een schoon toilet is net zo belangrijk als deskundige stomaverzorging.  Je ziet het niet als je het niet door hebt. Het gaat om geoefende ogen en oren. Zorg is vaak een heel complexe opgave waar je deskundige en geoefende ogen oren voor nodig hebt. In de zorg moeten we de hiërarchie verminderen en de regie vergroten, niet alleen van de cliënt, maar ook van de medewerker. Over hoe je je werk doet praat je niet met je leidinggevende, daar praat je over met je collega’s. Dat doe je niet één keer per jaar, maar dat is een continu proces. Dat is bij wijze van spreken aan de orde van de dag, dat zit in je natuur. We moeten weer gaan sturen op inhoud. De medewerker moet weer centraal staan. Dus minder managers en meer verpleegkundigen en het goede nieuws is, die zorgprofessionals hebben geen managers nodig en het bespaart ook nog dure dokters.

Leiderschap

Iedereen kan leiderschap tonen in de zorg. Als je wilt en kunt uitleggen aan je cliënt of je collega waarom je de dingen doet zoals je ze doet toon je leiderschap. Het gaat om het aloude 'zeggen wat je doet en doen wat je zegt', je niet verschuilen achter protocollen en regels. Die zijn niet leidend, maar ondersteunend aan de uitvoering. Dit soort leiderschap moet weer terug in de zorg. De vakmensen in de uitvoering en vakkundige leiders aan de top. Leiders die betekenisvol verbonden zijn met de uitvoering. Die samen met medewerkers ambities formuleert voor de organisatie. Leiding en medewerkers die elkaar stimuleren om te vernieuwen, en creativiteit en durf te tonen. Leiding die medewerkers vertrouwt en het ze toe vertrouwt om zelfstandig, vanuit eigen verantwoordelijkheid sturing te geven aan hun eigen werkzaamheden. Dat is wat anders dan op een nieuwe manier roosters maken. Dat is oude wijn in nieuwe zakken.

Sociale Innovatie in de zorg, zoals op bovenstaande wijze beschreven, kan een belangrijke bijdrage leveren bij het aangaan van de uitdagingen waar we in de zorg voor staan.