Innovatief organiseren? Eh...

Als organisatiefilosoof én kersverse mede-aanjager van dit platform innovatieforganiseren.nl leek het mij wel aardig om mijn bijdrage te beginnen met een filosofische beschouwing van deze termen: innovatief organiseren. Wat is dat eigenlijk?

Zoals iedereen zal begrijpen is ‘innovatief organiseren’ een combinatie van twee begrippen, ‘innovatief’ en ‘organiseren’. Het is dus niet een gewoon organiseren, nee, het is innovatief organiseren. Om deze samenstelling beter te begrijpen, zouden we beide begrippen eerst eens los van elkaar kunnen beschouwen.

Wat zegt de dikke Van Dale over organiseren?

or·ga·ni·se·ren (organiseerde, heeft georganiseerd)

1 regelen, inrichten: het verzet organiseren; (van werknemers) zich organiseren vakbonden vormen

2 op touw zetten

En over innovatief?

in·no·va·tief (bijvoeglijk naamwoord; vergrotende trap: innovatiever, overtreffende trap: innovatiefst)

1 vernieuwend

Met andere woorden: innovatief organiseren is het vernieuwend regelen, inrichten of op touw zetten van iets, zoals het verzet of de vakbond. Vernieuwend suggereert daarmee een beweging, van verouderd naar vernieuwend. Vroeger regelden we het zo, nu doen we het anders.

Bijvoorbeeld: vroeger organiseerden we hiërarchisch, maar tegenwoordig kan dat natuurlijk niet meer. Dat pikt de moderne, mondige werknemer niet, en het is bovendien niet heel effectief. Want, om met de woorden William McKnight van 3M te spreken:

‘If you put fences around people, you get sheep’

Een andere variatie daarop is bijvoorbeeld:

‘If you build pyramids, you get mummies’

 >>>> een leuk spelletje tijdens een saaie vergadering: verzin zelf nog een paar variaties.

Het bouwen van piramides of het zetten van hekken om mensen is met andere woorden niet handig als je een innovatieve, klantgerichte organisatie wilt zijn met betrokken medewerkers die zelf initiatief nemen en zelf oplossingen verzinnen voor de problemen waar ze tegen aan lopen. In die zin klinkt een innovatief georganiseerde organisatie als de heilige graal.

Maar ja, hoe krijg je die?

In elk geval niet door hekken om mensen te zetten, en ook geen piramides te bouwen.

Maar hoe dan wel?

Daarover verschillen (uiteraard) de meningen, en dat houdt hele volksstammen adviseurs van de straat (en dat is maar goed ook, want die types wil je liever niet over straat zien zwalken :-) 

Wast nog beter!

Daarmee krijgt de toevoeging ‘innovatief’ bij organiseren ook iets van het aanprijzen van een wasmiddel: nu vernieuwd! Wast nog beter!

Maar is dat ook zo? Is innovatief organiseren ook altijd beter dan niet-innovatief organiseren? Ik vraag het me wel eens af.

Zelforganisatie, bijvoorbeeld, is niet zozeer een uitvinding van een paar slimme innovatieve organisatieadviseurs, maar iets dat volop in de natuur voorkomt. Als je niet te veel regelt, gaan veel dingen vanzelf (en andersom: als je te veel regelt, krijg je chaos).

Een balansoefening

Dat betekent volgens mij dat organiseren een balansoefening is: niet te veel regels, maar ook niet te weinig, niet te veel innovatie, maar ook niet te weinig. Nou zullen de meeste managers wellicht niet helemaal tevreden zijn met deze conclusie. Zij willen graag een helder antwoord op de 1-miljoen-euro-vraag: wat moet ik doen om de ideale organisatie te bouwen? Maar voor een antwoord op die vraag moet je niet bij een filosoof zijn, want die stellen vooral vragen.

Of zoals Mathieu Weggeman ooit tegen mij zei: een bedrijfskundige is pas tevreden als er aan het einde van de dag één vraag minder is, een filosoof als er een vraag bijkomt. En zo is het. Filosofen problematiseren graag wat anderen voor waar aannemen. Niet omdat ze dat zo leuk vinden (of eigenlijk ook wel), maar omdat een heilig geloof in de waarheid vaak tot allerlei problemen leidt. Of, om er nog paar een quote tegenaan te gooien:

'We kunnen de problemen die we hebben niet oplossen met dezelfde manier van denken als waarmee ze ontstaan zijn.'

Ik verheug me op de volgende vragen.

PS: heb je zelf een vraag voor de organisatiefilosoof? Post hem in de comments of stuur een mail naar ben@organisatiefilosoof.nl.