Kan de GGZ de bureaucratie nog keren?

Cover stories · Cases

Dit artikel over de bureaucratisering van de GGZ past in een reeks over de zorg in Nederland.* Met de artikelen en de reacties van lezers willen we bijdragen aan de oplossing van urgente problemen in de zorg.

Wat zijn de belangrijkste problemen voor de GGZ en wat zijn de gevolgen? In welke richting moeten we de oplossing zoeken?

Marktwerking en schaarste 

Al weer enige jaren geleden is de marktwerking geïntroduceerd in de zorg. Het is echter een misvatting dat er zoiets als een markt kan bestaan in de zorg, vanwege het feit dat de vraag vele malen groter is dan het aanbod (Delespaul, Milo, Schalken, Boevink, & Van Os, 2016). Daarnaast kent deze markt een aantal verstorende elementen. Allereerst is er het element van de schaarste: als er sprake is van een grote vraag naar e...

Anita Roelands
Lid sinds 2022
Er is veel gaande! Medewerkers blijven alleen bij een organisatie als ze het beroep waar ze passie voor hebben, grotendeels zelfstandig kunnen uitvoeren en een bedding hebben van een team met steunende leidinggevende. Ruim tijd in om ondanks wachtlijsten de werkprocessen bij te stellen, frustraties te uiten en samen oplossingen te verzinnen (per organisatie is namelijk finetuning nodig). Binding creeren lijkt me hierin wezenlijk; dat medewerkers blijven!
Laat de eindevaluatie van behandelingen leidend zijn; na elke 10 sessies: wat is er verbeterd, wat niet en hoe verder? hoe tevreden is de client met de behandeling? Hier kan zowel een professional op (bij)sturen (en zij/hij is autonoom in de keuze van behandeling) als een leidinggevende output in krijgen waarop gestuurd kan worden. Naar mijn idee ligt het niet aan de mensen maar aan het systeem van zorgverzekeraars die de dienst uitmaken wat betreft inhoud én bekostiging. En daarmee de protocollaire wurggreep waar veel professionals last van hebben.
Willem Mastenbroek
Pro-lid
Wat te doen?

Een paar citaten: ‘De kern van het probleem is de overdaad aan regels en verantwoordingseisen.’
En: ‘Deze wetten en regelingen kennen allerlei bureaucratische randvoorwaarden en verantwoordingsverplichtingen en wakkeren de bureaucratie verder aan. ….. iedereen die er niet aan voldoet of zich er niet aan houdt, handelt onprofessioneel en wordt gezien als een risico voor de patiënt of cliënt én voor de organisatie.’
Er volgen een paar suggesties, zoals ‘Als men niet zo benepen om zou gaan met het vak en de uitoefening daarvan, zou de schaarste veel minder zijn, zouden medewerkers breder inzetbaar zijn en zouden er veel meer cliënten geholpen kunnen worden.’
Goede tip! Inderdaad, kijk eerst in eigen kring als groep professionals of per locatie 'Wat kunnen we zelf verzinnen'. Pak de eigen verantwoordelijkheid voor de situatie. Doe wat je kan doen. Er zijn altijd meer mogelijkheden dan je denkt. Anita Roelands komt ook met een paar goede suggesties

Het grootste euvel is het ontbreken van bestuurlijke kracht om de bureaucratie drastisch terug te dringen. De GGZ- directies,de GGZ koepel en het ministerie zijn onmachtig. Men laat de boel verloederen. Nog erger: in feite versterkt men de DOOMLOOP, nieuwe regels en maatregelen, eindeloze discussies over beleid en visie, vakinhoudelijk geharrewar, nader onderzoek, raadplegingen, betere systemen, commissies en projectgroepen. Kortom, een benauwd en slap leiderschap.

Volgens mij is er maar één aanpak die werkt en dat is de verantwoordelijke partners bij elkaar zetten en hen vanuit VWS aanspreken om tot een oplossing te komen. Verzekeraars, koepel, directies en ambtelijk top. Geen vertegenwoordigers maar de verantwoordelijke bazen. Kortom de mensen die erover kunnen beslissen. Deze mensen zijn ervoor aangesteld. Lukt het ze niet. Snel een andere functie voor ze zoeken.
Enig voorwerk kan helpen. De suggestie van Anita Roelands dat zorgverzekeraars zich beraden op de aanpak van de protocollaire wurggreep lijkt mij een goed begin.
Harry Vink
Lid sinds 2019
Allereerst dank aan Jaap Jan Brouwer voor dit heldere artikel. Ik ben vanaf 1982 werkzaam binnen de GGZ en heb de opkomst en het verval meekunnen maken. In een rap tempo is datgene wat in jaren is opgebouwd weer afgebroken. Preventie is een vies woord geworden en we zien de verloedering onder de ernstige psychiatrische patiënten. Toename van daklozen, verwarde mensen op straat en overlast. De marktwerking heeft er ook voor gezorgd dat deze groep onder aan de ladder staan want ze kosten alleen maar geld. Sociale psychiatrie is niet hip. Kortom, de schade die de marktwerking teweeg heeft gebracht is enorm en de rekening om dit te herstellen zal niet mals zijn. Lange termijn visie ontbreekt maar past niet binnen de huidige manier van politiek bedrijven. Ook de mensen met een geestelijke beperking worden zwaar getroffen. Sinds de jeugdzorg en jeugd ggz in 2015 door de gemeentes wordt uitgevoerd, is daar de problematiek verveelvoudigd. Goed bedoelde hulpverleners kunnen de problematiek niet aan. Veel ouders zitten met hun handen in het haar, scholen kunnen niet omgaan met de complexe gevallen en deze kinderen raken steeds verder achter in hun ontwikkeling.Er worden nog steeds te veel kinderen uit huis geplaatst omdat adequate hulp in de thuissituatie niet geboden kan worden. Vele jongeren worden onnodig gesloten geplaatst omdat er onvoldoende geschikte opvangplekken zijn binnen de jeugdzorg en jeugd GGZ.
Het is echt vijf voor twaalf en dit kan niet zo doorgaan.
Houdt op met het huidige systeem van zorgverlening en zorg beter voor de kwetsbaren onder ons!

Meer over Bureaucratie