Je eigen plastische brein managen; lastig of juist goed te doen?

‘Ja, maar Paola; dat is ook moeilijk hoor om jezelf te spiegelen en je eigen patronen te ontdekken!’ Een krachtige uitspraak van een collega in een Zoom-call waarin ik haar bijpraatte over een online workshop. Daarin gingen leidinggevenden en ondernemers onder andere aan de slag met het thema je eigen plastische brein managen.

Doel was onder meer het herkennen van de eigen automatische patronen. Dat bleek voor een aantal deelnemers best lastig. Ik nam waar dat ze ‘automatisch’ de patronen van hun medewerkers bespraken in plaats van zich bewust te worden van hun eigen.

Denken op de automatische piloot

Dat is op zich niet zo heel vreemd. Veel van onze reacties vinden automatisch plaats zonder dat we ons daarvan bewust zijn. Dit automatische niveau van bewustzijn, of de automatische piloot, werkt op ongeveer dezelfde manier als een computer. Een computer voert functies uit zonder dat de operator zich bewust is van de vele duizenden, individuele berekeningen die nodig zijn voor een eenvoudige taak. Denk aan een taak als het weergeven van een volledige zin en wat er allemaal voor nodig is om dit te voltooien.

Waar kun je nog meer aan denken?

Neem bijvoorbeeld een alledaagse taak als het besturen van een auto. Het besturen van de auto is gebaseerd op ons motorische geheugen. Hoe vaak heb je niet de ervaring gehad dat je reed, terwijl je in gedachten met heel ander zaken bezig was. Bijvoorbeeld het voorbereiden van het teamoverleg of het dagdromen over het weekendje weg met je partner.

Het besturen van de auto gaat dus op de automatische piloot, maar er is meer in ons brein geautomatiseerd dan alleen onze motorische gedragingen die nodig zijn om de auto tussen de witte strepen te houden.

Miljoenen prikkels per seconde

Het verschilt per website die je raadpleegt, maar er komen tussen de 2 en 4,2 miljoen informatieprikkels per seconde op je brein af. Nogal logisch dus dat er het een en ander geautomatiseerd is om dit te managen. Een minimaal deel van de prikkels nemen we bewust waar en een deel op onbewust of automatisch niveau. Het grootste deel van de informatie wordt afgeketst om het beheersbaar te houden. Ons brein filtert namelijk op drie manieren en gebruikt daar een aantal grove mechanismen voor.

Het is dus eigenlijk pure kunst als we in staat zijn onze patronen bewust te herkennen. Je mag denken aan: waarnemings-, denk- en actiepatronen.

De drie filters: weglaten, vervormen en generaliseren

Zodra een prikkel jou kant op komt, vraagt het geautomatiseerde onbewuste zich af of de essentieel is. Moet jij je er bewust van zijn of juist niet? Zo nee, dan wordt het weggelaten. Conclusie: een deel van de essentiële informatie wordt altijd weggelaten, terwijl het handig is dat het binnenkomt.

Het vervormen van informatie waardoor het een andere lading krijgt. Graag beschrijf ik een voorbeeld van een vervorming waarvan ik getuige was. Bij een bijeenkomst werd gesproken over het empoweren van vrouwen en de wijze waarop zij hun kansen kunnen vergroten. Eén van de aanwezigen bracht plots op verontwaardigde toon het volgende in: ‘Waarom moeten vrouwen zich altijd aanpassen?’ Deze onbewust interventie werd met emotie en kracht uitgesproken waardoor het gespreksonderwerp in de groep veranderde. Alle deelnemers werden op onbewust niveau meegenomen en gingen hierin, al dan niet aarzelend, mee. Een bewust oplettende gespreksleider had het gesprek naar het onderwerp van de bijeenkomst terug kunnen brengen. Dit soort van vervormingen vinden overigens vaak plaats tijdens vergaderingen. Mensen denken iets te horen (perceptie) dat ze willen horen en brengen te pas en te onpas hun stokpaarden in.

Het derde filter is generaliseren oftewel ‘alles-over-één-kam-scheren’. Stereotypering van een specifieke groep mensen is een bekend voorbeeld. Echter, generalisaties zijn vaak onbewust ingesleten. Denk aan conclusies, aannames en meer. De volgende zinnen illustreren dit.

• Er is geen hond die me begrijpt en jij ook al niet.
• Zoiets zal ik nooit, maar dan ook nooit doen.
• Ik ben altijd zenuwachtig, voordat ik iets moet presenteren.
• Smartphone; ik kan echt niet meer zonder.
• Hij is echt zo’n type dat meer voeding dan opvoeding heeft genoten.
• Zij zal wel denken dat ik een lastpak ben als ik dit vraag (geautomatiseerde negatieve gedachten)

Je kunt het niet alleen!

Zo leert het jahori-window ons al jaren. Wat dan? Het opheffen van blinde vlekken. Je hebt juist ook anderen nodig om je bewust te worden van automatismen.

Feedback-sessies zijn goud om erachter te komen wat de ander weet en ziet bij jou wat je zelf niet weet en ziet. Dit helpt bij het vergroten van het bewustzijn over automatische waarnemingen, gedachten en actiepatronen. Het door Joseph Luft en Harry Ingham bedachte model ondersteunt meer dan alleen het verbeteren van de onderling communicatie. Het ondersteunt ook het bewustzijn en de communicatie met jezelf. Het geeft houvast om anders te kijken en te doen; het biedt een ander perspectief.

Je eigen plastische brein managen

Het geweldige is dat je als mens in staat bent om de neurologische verbindingen in ons brein te beïnvloeden en daarmee je plastische brein te managen. Wat daarvoor in eerste instantie nodig is, is dat je een doel stelt om je groeiproces te starten. Het aanleggen van de verbindingen kost tijd en onderhoud; dus enige discipline en geduld zijn absoluut noodzakelijk. Ik raad dan ook aan om je eigen, kleine successen te vieren en je daarvan bewust te zijn.

En vooral ook; dit met anderen te vieren.

Over de auteur

Paola Pisu is al jarenlang adviseur op het gebied van organisatie- en mensontwikkeling met de nadruk op hoe leerprocessen versneld worden. Zij baseert zich hierbij onder andere op kennis over het brein en geeft daar ook workshops over.

Ze is onder andere programmamanager bij de Topvrouwen Academy; waar ze een masterclass verzorgt over het doorbreken van patronen. Daarnaast is ze sinds 2003 gecertificeerd coach/counselor en specialiseerde zich, om groei te versnellen, in hypnotherapie. Door middel van hypno-coaching begeleidt zij ondernemers, leidinggevenden en medewerkers bij werkgerelateerde vraagstukken.

Haar kennis over hypotherapie deelt zij middels geleide meditatie en positieve hypnose via haar YouTube-kanaal.

Rechtenvrije foto afkomstig van Pixabay (Blog man-g87b052c2b_1920)