De kunst van storytelling in zeven tips

‘Ik ben authentiek’, zei de zoveelste deelnemer over zichzelf. Een paar maand geleden gaf ik de opdracht aan een groep mensen, aan het eind van hun eerste trainingsdag van een opleiding, om te pitchen. De bedoeling van een pitch is dat jij jezelf op zodanige wijze presenteert dat het de luisteraar prikkelt, zodat hij vervolgens meer over jou wil weten. Van de pak ‘m beet tien deelnemers verkondigden er minstens zes dat ze authentiek zijn. Dit woord is verworden tot een inhoudsloos containergrip; de luisteraar mag ernaar raden wat ermee bedoeld wordt. Eerlijk gezegd haak ik direct af bij het gebruik van dit soort begrippen. En trouwens ….. ik zou over mezelf nooit durven beweren dat ik authentiek ben. Zo beleeft een ander mij hopelijk als ik de werkzaamheden uitvoer die goed bij me passen en waar ik mijn energie in kwijt kan.

Efin, dit betrof een eerste dag en in de tweede helft van dit jaar pitchen ze nog eens bij het voltooien van de opleiding. Ik hang de vlag uit wanneer containerbegrippen als authentiek uitgebannen zijn en ik op het puntje van mijn stoel zit te luisteren naar aansprekende verhalen.

De behoefte aan goede verhalen, zowel over jezelf als over organisaties, groeit. Een traditie die verloren leek te gaan, keert terug. Een aantal van mijn collega’s specialiseert zich in het vakgebied van storytelling en het aantal trainingen en cursussen waardoor jij je daarin kunt bekwamen, groeit. Managers en leidinggevenden ontwikkelen de vaardigheid om aansprekende verhalen te vertellen. Deze verhalen werken ondersteunend aan het halen van doelen, omdat ze inspireren, het goede voorbeeld geven over hoe een schijnbaar hopeloze situatie door gezamenlijke inspanningen toch nog tot een prachtig resultaat kwam. In deze blog vind je een aantal tips over hoe jij kunt werken aan het tot stand komen van aansprekende verhalen. Of ze nu over jezelf gaan om anderen te overtuigen van jouw waarde of jij je medewerkers ermee wilt overtuigen; dat maakt geen verschil. De vaardigheid ‘storytelling’ kun je op veel plaatsen en voor verschillende doelen inzetten.

Doel en intentie

Maak voor jezelf helder wat je wilt bereiken en welke boodschap je aan het publiek mee wilt geven; wat is je intentie? Wanneer je het verhaal hebt samengesteld kun je checken of dit goed genoeg uit de verf komt. Vraag daarbij de support van voor jou betekenisvolle mensen in je omgeving die je eerlijk feedback geven.

Actie zonder aanloop

Zorg ervoor dat je de luisteraars zo snel mogelijk meeneemt in de actie en neem nauwelijks een aanloop. Als je teveel uitlegt, dan haakt de luisteraar af. Geef direct een opvallend detail waarmee je luisteraars boeit. Durf je stem als instrument in te zetten en laat je lichaam meepraten. Durf het publiek mee te nemen in een unieke luisterervaring door jezelf in de vertelstand te zetten.

Opvallende start en finish

Luisteraars herinneren zich een twijfelende start. Bedenk hoe je uit de startblokken komt en met welke moraal, waarbij je niet al te moralistisch wordt, je door de finish komt. Oefen op deze onderdelen in een try out en vraag feedback. Als deze elementen goed zitten, kun je geluidsopnamen maken van jezelf om te checken of alle belangrijke elementen in je verhaal steeds aan bod komen. Uiteindelijk ken je het verhaal uit je hoofd en kun je ermee gaan spelen.

De kracht van details

Doseer de details gedurende het verhaal en kies ze zorgvuldig, zodat je verschillende hersengebieden van de luisteraar(s) laat oplichten. Het doel daarvan is, dat je verhaal beter onthouden wordt. Dit doe je door beweging in je verhaal te verwerken (gebied waar de motoriek in de hersenen is gehuisvest), door te verwoorden hoe iets voelde en door bijvoorbeeld iets te zeggen over voeding en de smaak daarvan. Kies de bijvoeglijke naamwoorden die je kiest trouwens ook met smaak. Overdrijf niet. Bij teveel details verdwaalt de luisteraar en bij te weinig onthoud hij je verhaal nauwelijks.

Inzetten van oogcontact

Als je normaal gesproken een presentatie houdt, kijk je vaak over de toehoorders heen. Als je presentatie goed in elkaar zit, merkt niemand hoe je de zaal in keek. Wanneer je een verhaal vertelt, zoek je wel gericht oogcontact. Je vertelt een deel van je verhaal aan iemand en laat daarna je ogen vallen op een andere toehoorder. Deze focus houd je vier tot zeven seconden. Doe je best om contact te leggen met alle aanwezigen door het hebben van oogcontact. Daardoor neem je ze nog meer mee in jouw verhaal.

Voeg een snufje poëzie toe

Levendig herinner ik me dat een accountant tijdens een pitch de volgende woorden sprak: ‘Cijfers spreken tot mij.’ Dat is zo’n zin waardoor de nieuwsgierigheid van het publiek direct geprikkeld wordt; ze willen ogenblikkelijk meer weten. Daardoor wist iedereen dat hij door het analyseren van cijfers adviezen kon geven over waar besparingen mogelijk waren en in welke tijd van het jaar er actie nodig was om al het werk op tijd af te krijgen. Zijn voorbeelden waren sprekend en to the point.

Betekenisvolle stiltes

Bestudeer hoe een cabaretier stilte gebruikt om effect te sorteren. Zeker als er een grap vertelt is waarover het publiek even mag nadenken. Door deze mini-pauze blijft een boodschap of belangrijk detail in je verhaal nog beter hangen. Het is onderdeel van je vocale dashboard. Behoud te aandacht door te variëren met volume, timbre en spreeksnelheid.

Containerbegrippen worden vervangen door verhalen waar tussen de regels door blijkt wat voor een talent je hebt. Daardoor wordt het mogelijk dat de luisteraar zich met jou identificeert. Je inspireert tegelijkertijd en de ander krijgt ‘een goed gevoel’ bij jou. Managers en leidinggevenden hebben een tool in handen met storytelling waarmee ze medewerkers raken en inspireren om stappen te nemen.

En ….. de wereld wordt een beetje mooier als we elkaar aansprekende verhalen vertellen.