Hersenhelft onzin

Laten we het eens hebben over de hersenhelftmythe. Het perfecte voorbeeld van hoe we complexe wetenschap reduceren tot een hapklaar brokje pseudo-wijsheid dat effe consumeren bij de koffie. Het idee dat je óf een rationeel, analytisch meesterbrein bent (links) óf een creatieve, emotionele vrije geest (rechts) wordt nog steeds verkocht in organisatietrainingen.

Omdat dit je als klant geld kost, verdien je het om te weten dat we zijn gaan geloven in mensen die bonafide ogen, maar gewoon onvoldoende kennis hebben. Links rationeel en rechts emotioneel klinkt geweldig, simpel en het verkoopt nog beter; vooral in spirituele kringen, waar mensen nu eenmaal gemakkelijker dingen roepen die niet bewezen zijn. Via die spirituele kringen komt het echter ook organisatieland in. 

De verkoop van dit soort zaken loopt goed vanwege de makkelijk inpasbare pretenties. Zo hoef je maar één “hersenhelft-activatieworkshop” te volgen om de magie te ontdekken. Wil je creatiever worden? Dan moet je meer tekenen, want dat activeert je rechterhersenhelft. Oh, en vergeet die hersenhelft-oefeningen niet. Teken bijvoorbeeld met je niet-dominante hand en voel hoe je brein zich opent als een lotus. Dat je ondertussen vooral een kliederboel maakt en je geen spat creatiever voelt, mag de pret niet drukken.

En dan is er nog die andere klassieker: “Linkshandigen zijn creatiever, want hun rechterhersenhelft is dominanter!” Natuurlijk, want als je met links schrijft, kun je blijkbaar ook ineens meesterwerken schilderen, symfonieën componeren en filosofische boeken schrijven. Wat zou Da Vinci daarvan zeggen? Misschien dat zijn linkshandigheid inderdaad een verschil maakte, maar waarschijnlijker is dat zijn genialiteit voortkwam uit… nou ja, genialiteit.

Maar waar komt deze onzin eigenlijk vandaan? Zoals altijd begon het met een wetenschapper – Roger Sperry – die in de jaren ’60 en ’70 onderzoek deed naar split-brain-patiënten. Deze mensen hadden een gescheiden corpus callosum, waardoor hun hersenhelften nauwelijks met elkaar communiceerden. Sperry ontdekte dat sommige functies inderdaad in één hersenhelft dominanter zijn. Taal, bijvoorbeeld, zit meestal links. En visuele perceptie? Dat zit vaker rechts. Interessant, toch?

Maar nee, dat was niet genoeg. We moesten er een tweestrijd van maken. Links is logisch, rechts is creatief! Links is rationeel, rechts is intuïtief! Want niets verkoopt beter dan een simpel verhaal met een duidelijke tegenstelling. En voilà, de rechter- en linkerhersenhelft werden plotseling ons nieuwe horoscoopmodel. “Ben jij een linkshersenhelft-type? Dan ben je vast goed in wiskunde!” Het feit dat breinen complexer zijn dan een links-rechtspolitiek spectrum? Ach, wie heeft daar tijd voor?

En de wetenschap? Die blijft roepen dat het niet klopt. Dat de hersenhelften bijna altijd samenwerken. Dat zelfs iets simpels als een kop koffie oppakken beide helften activeert. Maar nuance verkoopt niet. Simpel wel. En dus blijft de mythe bestaan. Kijk maar naar al die workshops, boeken en TED-talks die je beloven je “linkerhersenhelft uit te schakelen” zodat je “innerlijke creatieveling” kan schitteren.

Misschien moeten we accepteren dat ons brein niet in hokjes past. Dat creativiteit én logica voortkomen uit een samenwerking van netwerken in het hele brein. En dat geen enkele hersenhelfttraining je opeens een genie maakt. Of blijf vooral geloven in de mythe. Koop die workshop, volg dat e-book en activeer je rechterhersenhelft. Misschien helpt het je niet om logischer te gaan denken, maar het is in elk geval goed voor de portemonnee van de trainer. En dat is niet netjes tegenover jou als klant. Vandaar dit artikel.