'Als we niets doen, dan krijg je een piramide met een waterhoofd!'

Bij de buurtsuper kom ik hem tegen. ‘Lang niet gezien, hoe is het?’ We kennen elkaar van een bestuur waar we samen in zaten en hij de financiële scepter zwaaide. ‘ Engelse onderkoelde humor typeert hem. Een gedreven werker. Om overige klanten niet te storen schuiven we naar de specerijenhoek. Hij werkt al heel lang in een grote organisatie. ‘Wat me nu toch is overkomen; gekker moet het niet worden’, begint hij zijn verhaal. ‘Bij een bijeenkomst voor het personeel lieten ze een grafiek zien met leeftijdsopbouw. Wat je dan ziet is een piramide met veel personeel boven de 50 jaar. Daarna vertoonden ze een sheet met de leeftijdsopbouw over 10 jaar. Dan zie je een piramide met een waterhoofd. En weet je wat er toe gezegd werd, die zin blijft me bij. Weet je wat er gezegd werd?’ Vragend kijk ik hem aan. ‘Als we niets doen, dan…’, hij laat een veelbetekenende stilte vallen. ‘Die zin ga ik op een aantal deuren hangen: Als we niets doen. Alsof ouderen in de weg zitten. Let wel, ik heb twee kinderen die net zijn afgestudeerd, allebei met tijdelijke banen. Ik zie dat ze moeilijk aan de bak komen, maar ik krijg zo het idee dat ik op grond van mijn leeftijd af wordt geserveerd. Waar slaat dat op? Als we niets doen, gaan ze ons afschieten of zo?'

Organisaties kijken vanzelfsprekend naar de langere termijn; ook qua leeftijdsopbouw. En een goede mix van sekse, culturele achtergronden, kwaliteiten èn leeftijd is van belang. Hoe gevoelig dat ligt, blijkt uit dit verhaal. Wat als je geen startersbaan vindt en blijft hangen in studentikoze bijbanen? Wat als je last hebt van leeftijdsdiscriminatie? Dat we langer doorwerken, betekent voor oudere werkzoekenden - en oud ben je op de arbeidsmarkt als je ouder bent dan 40 - in de praktijk langer verplicht solliciteren. Een vrij frustrerende vorm van werken.

Volgens mij moeten we niet denken dat voor complexe vraagstukken altijd eenvoudige oplossingen zijn. Laten we meer ruimte geven aan de gemoedstoestand twijfel. Twijfel als uitingsvorm van niets doen. Laten we twijfel beschouwen als de wachtkamer van inzicht. Om daarna in actie te komen. En laten we ook accepteren dat sommige dingen niet te begrijpen zijn. Laat Maurice in zijn peilingen naast ja/nee/geen mening een mogelijkheid toevoegen: ik weet het niet. Want waarom wil je bijvoorbeeld als je al veel geld hebt nog meer? Wat moet je als baas van een groot concern als Shell met een inkomen van 24.198.000 euro, terwijl uit allerlei onderzoek bekend is dat een jaarsalaris van boven de 2x modaal niet meer bijdraagt aan je geluksgevoel. Unileverbaas Paul Potman, jaarinkomen slechts 9.561.421 euro, schaamt zich soms voor dit bedrag.

Waarom volgen politici bijvoorbeeld geen workshops over evenwaardigheid in communicatie? Iedere leidinggevende weet dat als je vastloopt op de inhoud of in procedures dat je ‘onder water’ moet om op betrekkingsniveau te interveniëren. Denkt Jeroen Dijsselbloem nog weleens terug aan zijn gesprekken met Yanis Varoufakis? Einstein zei het als volgt: We kunnen een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt.

Als we niets doen gebruiken als reflectiemoment komen we vast tot een beter iets. Waarbij we in het geval van de piramide van leeftijdsopbouw niet mogen vergeten waardering uit te spreken voor alle aanwezige ervaring. Naast de noodzaak van nieuw bloed. En dit alles in het socratische besef dat hoe meer je weet, hoe meer je weet dat je niets weet.