Belangrijk en goed artikel van Coert Visser waar ik graag verder over brainstorm.
Een belangrijke voorwaarde bij conflicten is dat mensen zich gehoord voelen (of dit nu een werkgever, collega, een echtgenoot of ex-partner is). Maar je gehoord voelen is niet voldoende. Die ander die je hoort, dient ook aan te tonen dat hij/zij zich in je perspectief en standpunt inleeft; pas dan heb je het gevoel dat je serieus wordt genomen en wordt erkend. Enkel dan ontstaat de bereidheid om open te staan voor diegene die heeft aangetoond bereid te zijn zich in te leven in jou.

Voor de coach of de mediator is daarmee het proces nog niet afgerond. Vervolg in het proces van conflictoplossing of bevordering van de samenwerking is dat er wederkerigheid ontstaat, totdat het is opgelost. Maar soms totdat er een punt bereikt wordt waarop het de een of de ander wellicht niet meer lukt om begrip op te (willen of kunnen) brengen - vraag is dan b.v. in hoeverre factoren als gezichtsverlies of mate van gegriefdheid een rol spelen.

Dan is de afweging acceptatie tot deze "hoogte" versus rust en genoegdoening een belangrijke. Vraag die dan vaak gesteld wordt is: wat heb je nog nodig - van die ander- om je bij de strijd neer te kunnen leggen, zodat je genoegdoening krijgt en rust kunt gaan ervaren? En aan die ander: wat zou je hem/haar nog kunnen bieden?

Kritische vraag die een coach of mediator zichzelf dan ook dient te stellen is of alle verborgen grieven en agenda's wel zijn opgehelderd. Is hij/zij voortvarend genoeg geweest? Is het cirkeltje wel rond? of dien je nog een keer door het proces van horen en erkennen te gaan; de ervaring leert dat dit snel gaat en meestal een punt betreft, waarbij men de zorg heeft de ander niet te willen overvragen, maar zichzelf niet tekort gedaan wil voelen. De laatste loodjes van de onderhandeling ....

Bela de Vries
Psycholoog Mediator / Forensisch Mediator

Dag Coert,

Een mooi en behulpzaam artikel heb je geschreven. Ik vind het mooi dat je de inhoud relativeert, want is het niet zo dat veel oplossingen in het leven erg simpel zijn? Maar daardoor ook vaak te weinig worden toegepast.
Het aansluiten bijvoorbeeld. In de praktijk is dat geen gemakkelijke opgave. In de positie van de coach -de 3e positie- is het relatief gemakkelijk om aan te sluiten bij de coachee. Maar als deel van het conflict -in de 2e positie- wordt het lastiger. Want er is veel te verliezen: je gelijk bijvoorbeeld. Je integriteit. En andere minder mooie zaken, zoals je aanzien, positie en gezicht.
Je betoog doet een beroep op de redelijkheid. Mensen in een conflictsituatie zijn meestal niet ontvankelijk voor redelijkheid. Het zou zomaar kunnen dat je in het gesprek als bemiddelaar wel een beweging waarneemt of kunt bewerkstelligen, maar dat de coachee vervolgens weggaat en nog middenin de eigen beelden zit: "Maar toch heb ik gelijk". "En waarom moet ik weer de eerste stap doen?" "Het kan toch niet zo zijn dat ik altijd ..." Vul maar in.
Misschien refereert Bela aan dit laatste: en ik denk dat een coach of bemiddelaar best een hoge lat voor zichzelf mag hanteren, maar niet ervan uit mag gaan echt alle onderhuidse gevoelens op tafel te kunnen krijgen. Dat is een proces en heeft tijd nodig. Hoeveel tijd is voor ieder mens weer anders.
Ik geloof dat het goed is om realistisch hierin te blijven en ook bij de coachee de verwachtingen te 'managen'. Een conflict 'oplossen' vergt meer dan de juiste woorden; het ligt vaak veel dieper in mensen, vraagt een wezenlijke verandering van perspectief; ik vraag mij af of ik dat als coach wel kan bereiken bij een coachee. Daarom geef ik liever aan dat bij al het goede van sensitiviteit en resultaatgerichtheid, en het aansluiten en doorschakelen, ook ervaring, zelfinzicht/zelfkennis nodig is, vooral ook waar je eigen grenzen daarin liggen. Hoever wil je zelf gaan in de ander tegemoet komen?
Mooi doordenkers van jullie!

Amalia Deekman
procesbegeleider en trainer/coach

Hallo Coert,

Met interesse heb ik je artikel gelezen. Er is volgens mij al veel gezegd over effectieve communicatie. Je hebt het zeer duidelijk en helder beschreven.

Zelf heb ik afgelopen jaar een cursus Crucial Conversations gehad. Zoals de naam het zegt, het gaat in deze training om cruciale momenten, zeg maar de gesprekken waarvoor het D kwadrant noodzakelijk is.
Zelden heb ik zo'n effectieve training gehad. In 10 stappen naar het gewenste resultaat met het in acht nemen van het wereldbeeld van de ander.
Ik ben nu meer dan ooit in staat om mbv belangrijke gesprekken (Crucial Conversations) belemmeringen en (foutieve) verwachtingen om te zetten in acties en resultaten van zowel mij zelf als de ander.
Onderdelen van de training zijn benoemd in jouw artikel en er is nog meer. Wellicht een handvat om in een coachingsgesprek te gebruiken.

Helene van Dijk
Business Unit Manager
Nederlands Normalisatie instituut

Beste Bela, Amalia en Helene,
Hartelijk dank voor jullie reacties op het artikel! In een dergelijk kort artikel kun je natuurlijk nooit op alle nuances en subtiliteiten in gaan. Jullie accentueren een paar dingen die me inderdaad belangrijk zijn. Het punt dat Bela naar voren brengt spreekt me aan. Als je het hebt over 'aansluiten' moet je oppassen dat het geen oppervlakkig trucje wordt ("ja, ik heb gehoord wat je zegt, maar ...). Waar ik voor pleit is dat je daadwerkelijk probeert je in het perspectief van de ander te verplaatsen, zodat je de situatie als het ware van uit haar of zijn schoenen kunt ervaren. Insoo Kim Berg zei: "Je probeert met één been in de werkelijkheid van de ander te gaan staan. Met je andere been blijf je stevig in je eigen werkelijkheid staan." Alleen als de ander de beleving heeft dat je met oprechte aandacht luistert werkt het ontvankelijk raken van de ander voor jouw perspectief. Het punt van Amalia spreekt me ook aan en is ook een goede toevoeging op het artikel. Het veranderen van het perspectief van je gesprekspartner kan zeker beginnen in het gesprek maar zal in praktijk vaak tijd nodig hebben. Na het gesprek blijft iemand nadenken en doen. In veel gevallen zal het dan ook nuttig zijn om meerdere keren te praten met elkaar. Ook wijst Amalia er terecht op dat wat eenvoudig te begrijpen (en op te schrijven) in de praktijk niet gemakkelijk toe te passen hoeft te zijn, voor een coach niet en zeker niet als je zelf partij bent in een conflict (bijv). Hoe eenvoudig dit soort ideeën ook zijn, het zal niemand lukken om altijd zo redelijk en verstandig te zijn. Mijn idee: als het een keer niet lukt, wees een beetje mild voor jezelf en begin opnieuw. De aanpak die Helene noemt is me bekend, ik heb er in 2002 het volgende artikel over geschreven: http://www.m-cc.nl/curcialegesprekken.pdf. Het is dus geen toeval dat er een zekere overlap bestaat tussen wat ik hier heb geschreven en die aanpak.
hartelijke groet,
Coert

Dankje voor je uiteenzetting, Coert
Jan Bommerez verwoorde het vorige week mooi tijdens de MKB-Krachtcentrale: Emotionele Intelligentie is de brug voor dialoog richting de meeste energie oftewel daar waar je elkaar begrijpt en vindt om vanuit daar verder te kunnen.

Voor mijn gevoel is dat wat jij verstaat onder 'dat je daadwerkelijk probeert je in het perspectief van de ander te verplaatsen, zodat je de situatie als het ware van uit haar of zijn schoenen kunt ervaren'. Zelf zou ik sensitiviteit hierbij meer omschrijven als empathisch/inlevingsvermogen, aangezien sensitieve mensen de ander daadwerkelijk aanvoelen. Verplaatsen hoeft dan niet meer......

Uiteindelijk denk ik dat het gaat om jezelf kwetsbaar durven opstellen, respect voor elkaars verschillen, niet bang zijn voor emoties en durven het onbespreekbare bespreekbaar te maken. In mijn ervaring heb je daar zelf wel persoonlijke ontwikkeling voor nodig om zo gesprekken in te kunnen gaan. Een kwestie van oefening baart kunst i.c.m. zelfreflectie.

Hartelijke Groeten Yael, sparringpartner voor authenticiteit

bedankt voor je reactie Yael!

Dag Coert,

Een duidelijk, functioneel en bruikbaar artikel, complimenten.

Vooral de uitleg over "eerst aansluiten, dan doorschakelen" geeft aan waarom gesprekken geregeld niet het gewenste resultaat opleveren.

Door aan te sluiten in het gesprek kan je opzoek naar het verlangen van de ander. Wat drijft de ander en is het gewenste resultaat van het gesprek hier op de 1 of andere manier aan te koppelen?


Jan Paul Lottering
Eigenaar MindWorkshops

Bedankt, Jan Paul!