Vaak hoor je dat ingesleten gedrag moeilijk te veranderen is. Ooit had ik zelf diep ingesleten gewoontes rond vaste telefonie. Moeilijk te veranderen zou je zeggen. Maar toen de mobiele telefoons kwamen was er geen moeizaam veranderingsproces. Ik was in een keer om. Ingesleten gedrag blijft bestaan omdat het op betrouwbare wijze de belangen dient. Is er een betere manier, dan verandert gedrag. Zoals bij mobiele telefoons.
Verandering van gedrag is in essentie een rekensom: welk gedrag levert meer op voor mijn belangen, het oude of het nieuwe. Om inzicht in het rekensommetje te krijgen moeten we weten welke belangen spelen en hoe deze geraakt worden. En hier wordt het verhaal ineens ingewikkeld.
Belangen
Menselijke belangen zijn vooral sociaal. We zijn groepsdieren en hebben als zodanig het...
Al diagonaal en onvolledig door de materie heengaand: waarden en normen voor gedrag kunnen het gevolg zijn van het gedrag van een misschien al vetrokken leider. De cultuur is top-down ontstaan, maar wordt inmiddels in stand gehouden door enkele oudgedienden met een goed netwerk binnen de organisatie. Zij ontlenen er hun sociale status aan en hebben er informele macht door. Vaak bestaat zo'n structuur naast de formele hiërarchie. Ik denk vaak dat verandertrajecten ook mislukken, omdat de managers ervan dat spinnenweb niet hebben ontrafeld. En daardoor vergeten zijn ook de minder zichtbare, informele cultuurdragers aan hun zijde te krijgen.
Dan blijven die oude waarden en normen geduchte tegenstanders van het nieuw gewenste gedrag, dat immers meer individueel bewust en halfbewust werd gemotiveerd. Ik heb een organisatie al zo vaak binnen no time zien 'terugveren' na het vertrek van de verandermanager.
Vriendelijke groet,
Freek Duveen