Zero emissie stadslogistiek: de dag waarvan je wist dat zou komen

Amsterdam gaat ervoor. In 2025 moet de stadslogistiek zero emissie zijn, als het aan wethouder Sharon Dijksma ligt. Het is een stip op de horizon; 'politiek pointillisme'. Dat betekent zoveel dat we daar moeten zijn, over 6 jaar, en dat het aan het bedrijfsleven is om daaraan nu te gaan werken. Er is subsidie om 'ons' daarbij te helpen. Maar, is subsidie genoeg?

Aanbod van voertuigen

Voor stadslogistiek is die stip op de horizon best spannend. Elektrische bestelauto's komen nu mondjesmaat in de markt en ervaringen met onder meer Streetscooter, Goupil, Renault en Nissan zijn positief. In kosten van dagelijks gebruik doen ze niet onder voor diesel bestelauto's. Die elektrische bestelauto's gaan er vast en zeker wel komen in de komende 5 tot 10 jaar. Dat geldt ook voor het aanbod van lichte elektrische voertuigen en vrachtfietsen; 'bigger is not always better'.

Voor zware vrachtwagens is er wel een probleem; ze zijn niet beschikbaar, niet betaalbaar en niet betrouwbaar. We weten zelfs nog niet wat de techniek van de toekomst wordt; volledig elektrisch, hybride of waterstof? Producenten van vrachtwagens rekenen ook de hoofdprijs nu er veel subsidie beschikbaar komt. Verstoren de vroege plannen van Amsterdam niet de markt? In elk geval moet het gas op de plank bij de voertuigaanbieders voor een passend aanbod.

Laadinfrastuctuur

De noodzakelijke laadinfrastructuur vergt ook de nodige hoofdbrekers. Albert Heijn manager Inkoop en Innovatie Peter Leegstraten zei er tegenover TTM over: "Dat kan inderdaad nog een probleem worden. Zeker als je dat ook als groene energie wilt hebben. Nederland produceerde afgelopen jaar ongeveer 1,4 Gigawatt aan windenergie. Dat is dus al niet genoeg voor 120 trucks en Nederland telt 120.000 truck. Natuurlijk wordt daar aan gewerkt. Als onze pilot ons één ding gaat leren, zou dat kunnen zijn dat de haalbaarheid en kosten van de infrastructuur de implementatie  van de trucks in de weg zullen zitten. En dat we nog heel lang heel veel hybride en (bio)LNG voertuigen nodig zullen hebben. Mogelijk dat in de toekomst een combinatie van elektrische truck en trucks op waterstof met brandstofcellen de oplossing gaat zijn. Maar zowel die trucks, als de benodigde groen geproduceerde waterstof zijn er nog niet."

Voor bestelauto's is er een andere laaduitdaging. Met de huidige actieradius is elektrisch rijden voor 80 procent van de ritten geen probleem. Maar, meer dan 90 procent van de ritten naar de Amsterdamse zero emissie zone komt van buiten Amsterdam. De meeste bestelauto's staan in de straat bij de schilder of monteur thuis. De buurgemeenten moeten dus mee willen investeren in die laadinfrastructuur. Zonder hun steun gaat het niet werken. Ook is laadinfrastructuur nodig in de openbare ruimte, bij kantoren en bouwlocaties in Amsterdam. Dat biedt overigens mooie verdienmodellen voor energie-aanbieders. "De laadinfrastructuur moet slimmer worden, zodat je kunt laden als het netwerk capaciteit heeft en de prijs aantrekkelijk is", zegt lector Robert van den Hoed in FD.

Financiering

De investering in elektrische voertuigen is hoger dan in diesel voertuigen. Maar, de levensduurkosten zijn lager; voor bestelauto's vandaag en voor zware vrachtwagens na 2025. Toch is de eerste investeringshobbel voor bedrijven, zeker in de transportsector, hoog. Veel bedrijven zitten met hun bankleningen al aan hun tax. De leasemaatschappij of bank kan niet verder mee gaan. Er is tijdelijk meer 'eigen vermogen' nodig.
Zo'n 40 procent van de bestelauto's in Nederland is in het bezit van eenmansbedrijven en particulieren. Het Planbureau voor de Leefomgeving constateerde in de doorrekening van het ontwerp-Klimaatakkoord al: 'deze groep rijdt vaak in oudere bestelauto’s en heeft vaak een relatief laag jaarkilometrage, waardoor overstappen op elektrisch relatief kostbaar is.' Kan het MKB dit wel dragen? Je moet uitkijken voor mobiliteitsapartheid. Deze maatregel treft de mensen die de bestelauto echt nodig hebben voor hun werk hard. Grote bedrijven als PostNL, Hello Fresh en Jumbo, die rijden elektrisch. Die kunnen het zich wel veroorloven.

https://vimeo.com/314264063

Stip op de horizon: nu tijd voor actie

De stip op de horizon staat. Na bespreking in de gemeenteraad wil de wethouder Amsterdammers laten meepraten over de plannen. Daarna worden de maatregelen concreet verder uitgewerkt, met alle mogelijke subsidies, voorwaarden en uitzonderingen voor de milieuzones. De toon van de discussie is gezet.
Ongetwijfeld gaan steden als Den Haag, Arnhem en Utrecht nu snel volgen met hun zero emissie plannen. Mouwen opstropen en aan de slag.

Gelukkig is er veel te leren bij zero emissie pioniers in binnen- en buitenland. Zero emissie stadslogistiek, of het nu in 2025 of 2030 is, vergt een aanpak samen met overheden, voertuigaanbieders, ICT-bedrijven, energieleveranciers en je concullega's. We moeten 10 keer slimmer werken:

1. Slimmere voertuigen
2. Slim rijden
3. Slim plannen
4. Slim energie inkopen
5. Slim laden: smart charging op de juiste locaties
6. Slim reguleren
7. Slim financieren
8. Slim subsidieren en faciliteren
9. Slim ruimtelijk ordenen
10. Slim SAMENWERKEN.

De zero emissie plannen van de gemeente Amsterdam krijgen binnenkort ook nog een uitwerking in een nieuwe uitvoeringsagenda stedelijke logistiek. Het moet niet alleen schoner, maar ook nog minder, slimmer en veiliger. We zijn er nog niet klaar mee! Er is werk aan de winkel voor transporteurs en verladers die in de stad moeten zijn. Nu al is 80 procent van de Nederlandse chauffeursuren in de bebouwde kom.
Stel je eens voor dat de afspraak in het Klimaatakkoord doorgaat dat 30 tot 40 gemeenten in de periode 2025 tot 2030 voor zero emissie stadslogistiek gaan en je hebt vandaag niks gedaan. Dan kun je jezelf wel op je hoofd slaan, toch? Of het gaat lukken bepalen we helemaal zelf samen met elkaar!

Walther Ploos van Amstel.
Lector Citylogistiek Hogeschool van Amsterdam