Moet de gemeente Amsterdam de haven verkopen?

Er is een initiatiefvoorstel van de Amsterdamse VVD om een deel van de aandelen in het Havenbedrijf Amsterdam N.V. te verkopen aan het Rijk. Nu nog is de gemeente 100% eigenaar van het Havenbedrijf. Door de aandeelhoudersstructuur aan te passen, kan de gemeente een lange termijn commitment garanderen voor de ontwikkeling en verduurzaming van de haven. Tevens zou de haven kunnen profiteren van een betere corporate governance. Bij de onderhandelingen met het Rijk zouden de bruggen over het IJ als compensatie moeten worden meegenomen, zegt de VVD.

Gedeeltelijke verkoop

Met dit voorstel wil de VVD twee doelen bereiken: de economische positie van een van de grootste en belangrijkste economische pijlers van de stad verbeteren en het realiseren van de breed gedragen wens voor bruggen over het IJ. De Amsterdamse haven blijft daarmee een pionier van bedrijvigheid, kennis en welvaart voor de stad en regio.

Gedeeltelijke verkoop is een logische volgende stap na de interne verzelfstandiging van het havenbedrijf en de externe verzelfstandiging in 2013, stelt de VVD. De gemeente dient wel een meerderheidsbelang in het havenbedrijf te behouden waarmee de gemeente nog altijd haar invloed ter waarborging van de stedelijke ontwikkeling kan uitoefenen.

Amsterdam kan door afspraken te maken bij de verkoop duidelijk aangeven hoe zij de toekomst van de haven wil zeker stellen. Bovendien behoudt de gemeente Amsterdam de mogelijkheid om via het verlenen van vergunningen te zorgen dat de leefomgeving van de haven binnen de gemeentegrenzen schoon, veilig en gezond blijft, aldus de VVD.

Gateway Holland

De Amsterdamse haven is één van de vijf havens van nationaal belang, samen met de havens van Rotterdam, de North Sea Port, Groningen Seaports en de Port of Moerdijk. Al in 2010 pleitte de Raad voor Verkeer en Waterstaat dat het Rijk het voortouw zou moeten nemen in het opstellen van een Nationale HavenStrategie voor de Nederlandse zeehavens met als kern één ‘Gateway Holland’ in plaats van een verzameling grote en kleine havens. ‘Gateway Holland’ zal bestaan uit een samenhangend netwerk van zeehavens met gezamenlijke achterlandverbindingen en achterlandterminals. Het hart van ‘Gateway Holland’ is een strategische alliantie, zo niet een fusie van de Rotterdamse en Amsterdamse havenbeheerders, stelde de Raad destijds. De bijdrage aan de nationale welvaart wordt leidend in besluiten over omvangrijke rijksinvesteringen in de toegang tot de zeehavens en de achterlandverbindingen.

Het regionale en nationale belang van de haven is positief, vooral voor de werkgelegenheid. Echter, dit staat onder druk. Bedrijven die al jaren in de haven gevestigd zijn, worden bedreigd in hun voortbestaan door de oprukkende woningbouw. De Amsterdamse haven is niet alleen belangrijk voor de stad Amsterdam, maar ook voor de regio en voor het gehele land. In 2021 stelde het Ministerie van IenW nog dat de huidige aandeelhoudersstructuur van de Amsterdamse haven niet past bij de rol die het op regionaal niveau en nationaal niveau heeft.

De haven verdient beter

Ik ben benieuwd hoe de komende periode het debat over de toekomst van het Havenbedrijf, en de economie in de haven, gaat lopen. Onze Amsterdamse haven speelt een cruciale rol als het gaat om de toekomst van duurzame energie, circulaire logistiek en economie. De haven zorgt voor een concurrerende transport- en logistieke functie voor het Europese achterland en is daarmee een belangrijke springplank voor de import en export. Daarbij past geen korte termijn lokaal opportunisme.

Andere aandeelhouders betrekken bij de haven is zo nog niet zo'n gek idee. En niet alleen om het financiële gat bij de bruggen over het IJ te dichten. De nieuwe coalitie in Den Haag begrijpt dat Nederland moet behoren tot de top 5 van de landen met een goede concurrentiepositie. Maar, dan moet het college wel bereid zijn om te handelen met de nieuwe PVV-bewindspersoon op het ministerie. 

Lees het voorstel hier.

Walther Ploos van Amstel.