De gemeente Amsterdam werkt aan het Transitieplan Werven en Overslagpunten. Met de uitvoering van dit plan vindt een transitie plaats van 37 naar 23 uitvoeringslocaties. Er wordt passende, kwalitatief goede en veilige huisvesting gerealiseerd voor medewerkers die uitvoerende werkzaamheden verrichten en hun ondersteuning. Naast passende huisvesting wordt er ook ruimte vrij gemaakt voor gebiedsontwikkeling en woningbouw.

Hoe gaat het met de plannen?

Helaas zijn er problemen met de plannen en de uitvoering. Dat staat in de voortgangsrapportage. De huidige inschatting is dat het programma afstevent op 14 mln euro overschrijding (na een eerdere verhoging van 16 mln euro) in de uitvoeringsfase. Het programma zou in 2024 klaar zijn. Een van de aanleidingen voor de vertraging vormden de wijzigende uitgangspunten bij de bedrijfsvoering en het emissievrij maken van het wagenpark. De verwachting is dat het programma in 2028 kan worden afgerond. De langere doorlooptijd leidt tot hogere organisatiekosten en mogelijk bouwkosten, omdat de gemeente aanbesteding nog niet heeft gestart.

De gemeente wilde vorig jaar nog een uitbreiding van het aantal locaties voor Afval en Grondstoffen. Deze wijzigingen zijn mede het gevolg van aanpassingen in de operationele werkwijze om meer gericht te kunnen opereren binnen specifieke gebieden. De gebruikte locaties zijn nu samengevoegd met andere faciliteiten op bestaande terreinen. Een nieuwe locatie is de Toetsenbordweg in Amsterdam Noord. Hier wordt het recyclepunt gecombineerd met een werf- en overslagfaciliteit.

Met de aanpassingen in het oorspronkelijke plan en de uitbreiding van het budget is al veel bereikt. Toch blijft het Transitieplan Werven een dynamisch programma dat doorloopt tot 2027. De betrokken directies (Stadswerken, Afval & Grondstoffen, en Toezicht en Handhaving Openbare Ruimte) bevinden zich in een voortdurende ontwikkeling. Dit betekent dat keuzes bij de scope, bedrijfsvoering (zoals werken in shifts, gebiedsgericht werken en snelladen) en ruimtevraag (aantallen en typen werkplekken en voertuigen) kunnen leiden tot nieuwe risico’s. Een voorbeeld hiervan is de parkeerbehoefte voor het wagenpark, die groter blijkt dan momenteel voorzien. Dit komt mede door brandveiligheidsvraagstukken rondom elektrische voertuigen.

Het lukt ook niet om vier overslagpunten aan het water in bedrijf te stellen binnen looptijd en budget programma. Hiermee neemt het aantal vervoersbewegingen over de weg minder af dan was voorzien. Om op lange termijn over voldoende overslaglocaties te beschikken is waarschijnlijk nieuwe bestuurlijke besluitvorming nodig.

Hoe moet het nu verder?

De wethouder schrijft dat vanwege vertragingen en stijgende bouwkosten wordt in 2025 de rapportagestructuur aangepast en versterkt. Het college hoopt dat er dat jaar nog keuzes kunnen worden gemaakt om kostenoverschrijdingen te beperken. Zes projecten starten naar verwachting in 2025 en twee in 2026; ze bevinden zich nu in de ontwerpfase, waarbij kostenbesparing prioriteit heeft. Voor het Transitieplan Werven worden in de Voorjaarsnota 2025 geen extra middelen gereserveerd. Afhankelijk van de ontwikkelingen in 2025 wordt bekeken of bij de coalitieonderhandelingen na de verkiezingen van 2026 aanpassingen in de investeringsraming nodig zijn.

Herijking: benut de potentie van de werven

Het is goed dat de gemeente het transitieplan regelmatig herijkt. De werven bieden namelijke een prima logistiek uitgangspunt voor vervoer van afval en bouwmaterialen over water, recycle- en reparatiepunten, laden van elektrische voertuigen en bouwlogistieke hubs. Het wijzigen en verplaatsen van werflocaties en het aanpassen van uitgangspunten in de bedrijfsvoering heeft wel consequenties voor de uitrol van het elektrische wagenpark en voor de laadvoorzieningen en de laadinfrastructuur die op de locaties uiteindelijk nodig zijn. 

De werven bieden veel potentie voor transformatie naar logistieke hubs met ruimte voor kleinschalige bedrijvigheid en stadsmakers. Misschien mag het nog wat ambitieuzer in publiek-private samenwerking op de werven, maar ook in samenwerking met andere gemeentelijke functies als Waternet en Pantar. Zorgwekkend is dat keuzes bij de scope, bedrijfsvoering en ruimtevraag kunnen leiden tot nieuwe risico’s. De voortgangsrapportage biedt voldoende aanleiding om nog eens kritisch naar de plannen en de uitvoering te kijken. 

Walther Ploos van Amstel.