De logistieke sector is kapot?

De logistieke sector moet werken aan een eerlijke, duurzame en circulaire economie. Dat zegt het College van Rijksadviseurs (CRa) in een kritisch rapport over misstanden in de logistieke sector. Tegen zo'n rapport werkt geen publiekscampagne zoals 'het lukt alleen met logistiek'. Moeten we het rapport zo snel mogelijk vergeten? Of heeft CRa toch wel een punt? Hoe maken de Topsector Logistiek relevanter?

De logistiek sector is 'kapot'. De tijd van schijnbaar onbegrensde groei is voorbij, stelt CRa in een gitzwarte analyse van de sector. Wat op dit moment mist, is een verhaal over de logistiek die we wél willen in Nederland en hoe we hiervoor op een goede manier ruimte kunnen maken. CRa vraagt zich af: “Hoe kunnen we nu werken aan een gezonde bloedsom­loop voor de circulaire economie?”
Het CRa rapport is een opvallend ‘politiek’ en ‘ideologisch’ advies zonder serieuze onderbouwing. Het rapport gaat over het globale ecosysteem waarin het koloniale Nederland een schakel is, de onvoldoende toegevoegde waarde van de logistiek, het ruimtebeslag, de waardeloze transitostromen en andere misstanden. De Topsector Logistiek krijgt een dikke onvoldoende.

Ik snap de boze reacties uit de sector. CRa schets een eenzijdig beeld. De logistiek heeft vooral een binnenlandse rol en is daarnaast van groot belang voor de exportpositie van Nederland (en Europa). Bovendien is Nederland een onmisbare gateway voor de doorvoer van grondstoffen en brandstoffen over water en spoor naar partner Duitsland. De Topsector Logistiek is veel diverser en innovatiever dan het RCa ons wil doen geloven. Wat moeten we nu met het RCa-advies?

Lutkemeerpolder
In mijn eigen stadje Amsterdam is veel te doen over de bouw van domme distributiecentra in de Lutkemeerpolder. Vastgoedontwikkelaars lijken hier een ‘carte blanche’ te hebben gekregen om voor hun eigen financiële gewin te gaan, ten koste van Amsterdam, de natuur en bewoners. In de Lutkemeerpolder wordt iets ontwikkeld dat 20 jaar geleden nodig was: heel klassieke op- en overslag met weinig toegevoegde waarde. Ik schaam me daarvoor toch wel een beetje.

De logistieke sector gaat nog veel meer ruimte nodig hebben. Het PlanBureau voor de Leefomgeving rekende uit dat we 40 procent meer ruimte nodig hebben voor de circulaire afhandeling van afval- rest- en retourstromen. Ook is er ruimte tekort voor duurzame stadslogistiek. Minder logistiek? Vergeet het maar.

Overheidsingrijpen
CRa wil overheidsingrijpen. Laten we ervoor oppassen dat de overheid niet 'populistisch' ingrijpt. Belgie nam onlangs een 'pakjeswet' aan om de thuisbezorging te beteugelen. Niet gehinderd door enige kennis en inzicht van het logistieke proces achter consumentenleveringen. De logistieke sector moet zelf het toekomstige speelveld bepalen in samenwerking met verladers, de overheid, kennisinstellingen en de Topsector Logistiek. Niks doen is geen optie.

Zelfreflectie
Waar CRa een terecht punt heeft is dat de logistieke sector moet werken aan een eerlijke arbeidsmarkt (ook voor arbeidsmigranten en Oost-Europese chauffeurs), snellere verduurzaming, vollere vrachtwagens en minder ruimtebeslag. Maar, dat er geen innovatie plaats vindt in de logistieke sector is onzin. Distributiecentra zijn super-BREEAM, we gaan snel naar elektrische voertuigen, realiseren modal shift, gaan slimmer naar de bouwplaats, zetten robots in om het werk beter te maken en de Topsector Logistiek doet aansprekend onderzoek.

Maar, misschien moeten we breder kijken naar de UN Sustainable Development Goals. Armoede, honger, ongelijkheid, klimaatverandering en de biodiversiteitscrisis zijn slechts enkele van de problemen die we dringend moeten aanpakken. De maatschappij vraagt steeds meer van ons en roept ons op het matje. Wat is ons verhaal dan?

Is de logistieke sector nog wel relevant?

Logistiek is meer dan ooit nodig om de vele maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. Maar, de huidige ‘logistieke’ concepten voldoen niet meer. Er is een andere kijk nodig op samenwerking in ketens, de technische inrichting van goederenstromen en de beheersing van wereldwijde goederenstromen. We moeten ons vakgebied opnieuw relevant maken; ‘never waste a good mid life crisis’.

Walther Ploos van Amstel