De beste energie is energie die je niet gebruikt

Vanochtend hoorde ik in de Ster-reclame de quote: “de beste besparing is energie die je niet gebruikt“. De gierend oplopende energieprijzen bepalen mijn kijk op 2022. Die prijzen zijn het gevolg van de Oekraine-crisis en de Europese boycot van Rusland. Het schudde veel sectoren in de logistiek, agrofood en industrie even stevig wakker. Maar, de logistieke sector rijdt nog vrolijk door alsof er niks aan de hand is… wanneer worden we wakker?

“Vooral de energie-intensieve industrie die zich richt op de productie van basismetalen, chemie, papier en karton kampt met hoge energieprijzen die moeilijk kunnen worden doorberekend aan afnemers. Het aantal nieuwe orders daalt sterk en de productie wordt daarom afgeschaald of verplaatst naar het buitenland', stelde David Kemps, sectorbankier Industrie bij ABNAMRO op FD.nl.

De industrie past zich snel aan: waar blijft de logistieke sector?

De industrie past zich in snel tempo aan aan de nieuwe energiemarktrealiteit. Dat kan door het verkorten van ketens, andere productiemethoden en het verminderen van derving in de agrofood. Toch blijft de logistieke sector achter; we rijden zelfs meer kilometers en bouwen nog steeds meer grote opslaghallen.

De logistieke sector moet niet alleen inzetten op elektrische voertuigen, schone biobrandstoffen of zonnepanelen op het dak, maar op veel minder energiegebruik. Waarom rijden we met bestelauto’s van 2.000 kg rond die 400 kg spulletjes vervoeren? Waarom rijden we met vrachtwagens als het ook over water kan? Waarom zijn er zoveel magazijnen waar dezelfde voorraden liggen?

Delen is de nieuwe norm voor een duurzame logistieke sector

Delen is de nieuwe norm als we de energievraag willen verminderen. Distributiecentra worden gedeelde faciliteiten met andere bedrijven. Transporten, ook multimodaal, gaan we afstemmen met collega-ondernemers via transparante marktplaatsen. Met verladers moeten we aan tafel om de beladingsgraad te verbeteren; minder kilometers met minder voertuigen.

De logistieke sector moet nu echt digitaliseren. Het is triest dat nog niet 5% van de vrachtbrieven digitaal is. Dan is het wel heel lastig om informatie te delen. Wat mij betreft komt er een wet die ervoor zorgt dat geen vrachtwagen nog de weg op gaat zonder een digitale vrachtbrief.

Investeren in energieneutraal: dat doe je samen met de buren

En de energie die we dan toch nog nodig hebben? Ook die regel je samen, toch? Het een na het andere magazijn kondigt aan energieneutraal te worden. Dat doen ze met zonnepanelen, windmolens, warmtepompen, energieopslag en meer ‘energietransitie’ snufjes. Eigen snufjes, vaak op eigen terrein. Dan kan er een vinkje achter de duurzaamheidsdoelstellingen. Klaar is Kees?

Ik ben er oprecht verbaasd over dat bedrijven bij energieneutraliteit niet veel meer samenwerken met hun buren. Dan worden het dure ‘lokale’ oplossingen. Het is de vraag is of de energieopwekking op het juiste moment plaats vindt. Vraag en aanbod zijn niet noodzakelijk in balans. Dan is de stroom die je overdag zelf opwekt ‘waardeloos’. Dan verdien je de investeringen niet snel terug. En, het klimaat schiet er niks mee op.

Wie even doorvraagt hoort dat het bij de vele energieneutrale plannen enkel gaat om het magazijn zelf, maar nog niet om de stroom voor de elektrische voertuigen die er straks komen. Die vreten stroom. Vandaag energieneutraal is straks nog niet energieneutraal. De stroomleveranciers gaan het in elk geval niet voor je oplossen; het stroomnet is vol.

Er zijn echt slimmere oplossingen nodig. Het initiatief van bijvoorbeeld Essent met City Logistics Innovation Campus is een prima plan waarbij energieaanbod en -vraag van meerdere bedrijven slim worden gekoppeld. Ook CTPark Amsterdam laat zien dat het kan; eigen energie eerst. Dan ben je ook niet meer afhankelijk van die akelige Russen.

Het project Zero Emissie Corridors onderzoekt waar kansen liggen om CO2-neutraal vervoer in de Amsterdamse regio te versnellen en welke investeringen in laadpunten en laadinfrastructuur nodig zijn. Kijkend naar de energievraag voor het totale Nederlandse wegtransport dan zou met de oplossingen die Zero Emissie Corridors uitwerkt bijna 80% van de energievraag (op basis van de huidige voertuigtechnologie en kilometers) kunnen worden opgelost zonder netuitbreiding. Met alle daken die er op distributiecentra liggen (41 mln. vierkante meter) kan 6,1 miljard kWh worden opgewekt. De totale energievraag voor elektrisch wegtransport is 7,8 miljard kWh.

Veel minder energiegebruik

De toekomst van de logistieke sector is in samen bundelen, samen delen van capaciteiten, energie en data en samen innoveren om de klant steeds beter van dienst te zijn. Een echt duurzame logistieke sector betekent veel minder, heel veel minder energiegebruik. Dat kan alleen maar als je samen de juiste ketendata gebruikt en samen investeert in geweldig plannerstalent.

Dit wordt de tegeltjeswijsheid van 2023: de beste energie is energie die je niet gebruikt.

Walther Ploos van Amstel

Lector Citylogistiek

Hogeschool van Amsterdam