Burn-out is een uitdaging tot verbinding …

Op een mooie zomerdag in december loop ik samen met mijn vrouw naar de ingang van het schitterende Victoria Building aan George Street in Sydney, Australië. Het is lunchtijd en druk op straat. Werknemers zijn in groepjes onderweg naar hun lunchplek, onderwijl geanimeerd in gesprek. Op de grond voor de ingang ligt een man. Het is een vieze man. Hij is dronken. De mensen op straat merken hem niet op. Ze lopen er omheen zoals je om een stuk straatmeubilair heenloopt dat zich op jouw route bevindt. Je registreert het, maar ziet het niet echt.

Ik blijf staan en kijk naar de man. Hij maakt me verdrietig. Het is een Aboriginal. Ik weet dat het grootste probleem van Aboriginals is dat ze de verbinding met hun ziel zijn verloren. Die zit onder andere in belangrijke plekken op de aarde. Het kan zomaar zijn dat waar de man ligt zo’n belangrijke plek voor hem is.

Tegenover me zit Chantal (niet haar echte naam). Ze is uitgeblust. Haar energie heeft wel wat weg van die van de man op straat in Sydney. Ze is uiteraard niet dronken en ze zit op een stoel op kantoor in plaats van dat ze op straat ligt, maar ze is wel opgebrand, sleept zich naar het werk, heeft er geen plezier meer in en weet niet hoe lang ze dit nog gaat volhouden. Chantal lijkt me normaal gesproken een krachtige vrouw die goed in het leven staat. Nu loopt ze met haar ziel onder haar arm. Hoe kan dat?

Werkdruk

De vraag die we dan moeten stellen is: ‘Wat bezielt mensen?’ Chantal werkt in een organisatie waar de laatste jaren grote veranderingen zijn doorgevoerd. Er is een ‘overgangssituatie’ – die overigens al jaren duurt - die veel extra werkdruk met zich meebrengt. Niets nieuws, dat gebeurt in meer organisaties. Tijdens dat proces gaat niet alles goed. Relaties zijn onder druk komen te staan, software en andere systemen zijn (nog) niet geoptimaliseerd, er zijn vaak brandjes die geblust moeten worden, er ontstaat frustratie en irritatie die mensen ongewild op elkaar gaan afreageren. Ook dat klinkt voor sommigen wellicht bekend.

Overwerk komt voornamelijk op de schouders terecht van loyale medewerkers die slecht ‘Nee’ kunnen zeggen, zoals Chantal. Daardoor heeft zij in haar privéleven geen tijd meer om te doen waar ze energie van krijgt, zoals leuke dingen doen met haar familie en sporten. Chantal loopt met haar ziel onder haar arm en er is niemand die haar echt ziet. Dat komt ook wel door Chantal zelf. Ze laat niet makkelijk zien dat ze iets niet kan, dat ze eigenlijk hulp nodig heeft.

Burn-out organisatieziekte nummer 1

Het is bekend dat burn-out organisatieziekte nummer een is. In de huidige krapte op de arbeidsmarkt kunnen organisaties het zich niet veroorloven om loyale, vakbekwame medewerkers als Chantal te verliezen. Dat is een serieuze bedreiging voor het bereiken van doelen en resultaat. Daarom verbaast het mij dat er in veel organisaties zo weinig besef en aandacht is van wat mensen werkelijk bezielt en waarmee je ze, ook als de werkdruk groot is, gezond kunt houden. Geen aandacht besteden aan bezieling staat in deze tijd vrijwel gelijk aan het ondermijnen van de eigen ambities.

Er waait in de organisatie van Chantal sinds enkele jaren een sterkere wind richting meer omzet, winstmaximalisatie, efficiency en kostenbesparing.

Deze zakelijke doelen zijn zinvol, maar ze zijn geen voedsel voor de ziel. Vertrouwen, goede samenwerking, waardering, een fijne werkplek, training en coaching - vooral ook van soft-skills - persoonlijke ontwikkeling, plezier en aandacht voor de mens en goede koffie (die is van mij :), zijn dat wel. Haar organisatie laat het op vrijwel al deze punten afweten.

Bezieling

De belangrijkste reden daarvoor is dat er nog altijd veel managers zijn die helemaal niets hebben met het woord bezieling. Veel managers worden enthousiast van grafieken met stijgende lijnen.

Een goed resultaat is de basis van een organisatie, maar zonder waardering, zonder schoonheid en psychische gezondheid is het zielloos.

Het onvermogen deze waarden te verbinden met werk, is de grootste oorzaak van het opbranden van mensen als Chantal. Als je immers als management de keuze maakt om gevoelens, kwetsbaarheid en bezieling zoveel mogelijk uit te sluiten, dan blijft er weinig anders over dan vanuit efficiency te managen. Als dat doorslaat, wordt het kil en zielloos.

Ik zou managers die denken dat resultaat en bezieling niet samengaan graag mee willen nemen naar de ingang van het Victoria Building en ze uitnodigen daar met vieze, stinkende kleren op straat te gaan liggen. Als ze dat maar lang genoeg doen ervaren ze wellicht iets van hoe het voelt wanneer iedereen om ze heenloopt en niemand hen ziet. Maar goed, je vliegt niet even op een neer naar Sydney. Dat hoeft gelukkig ook niet, want je kunt die reis prima in jezelf maken. Het is een innerlijke reis.

Veel managers beseffen niet dat hun eigen gebrek aan verbinding van werk met schoonheid, innerlijke rust en bezieling een van de grootste bedreigingen is voor het realiseren van hun eigen ambities. Zij die die wijsheid wel hebben en die de verbinding met hart en ziel herstellen, zijn veel beter in staat om processen in hun organisaties te managen en burn-out bij medewerkers te voorkomen.

Chantal heeft niet de luxe om te wachten of haar manager die stap gaat maken. Om te voorkomen dat ze door burn-out langdurig uitvalt moet ze dat doen waar ze de meeste moeite mee heeft: zichzelf belangrijk genoeg gaan vinden om voor zichzelf op te komen, om grenzen te stellen en ‘Nee’ te zeggen. Ook dat is een verbinding die ze lang geleden is kwijtgeraakt.