Onlangs was ik op een congres waar een hoogleraar zei “Een baas moet baas zijn, geen coach” en “Je kunt die twee rollen niet in een en dezelfde persoon samenbrengen”. Ik keek mijn buurman aan; we hadden net diezelfde ochtend een andere hoogleraar een vlammend betoog zien houden over de positieve effecten van een coachende leiderschapsstijl. Geroezemoes en verwarring in de zaal, diverse tegen-reacties. Het leek wel alsof het vertrouwen in de wetenschap plotseling ter discussie stond. Het zette mij wel aan het denken.
In mijn vak begeleid ik ondernemers en leidinggevenden, met als doel hun effectiviteit te vergroten. Ik beschouw dat wél als coaching. Terug naar de uitspraak van de hoogleraar. Stel: u bent accountant en boegbeeld van uw kantoor, financieel ...
Ik ben van mening dat Professor nummer 1 de plank volkomen misslaat. Hij zou eens een praatje moeten maken met Mattieu Weggeman.
We willen juist af van bazen. "Je bent toch geen hond" zei een topcoach enige tijd geleden.
Als je mensen wilt houden, the war for talent wilt winnen en je meten met de benchmark, zonder schaamrood op je kaken, hou dan rekening met deze trends:
Van het hoofd naar het hart
Van denken naar voelen
Van powerleafs naar servant-leaders
Van controle naar vertrouwen
Van managen naar (nieuw) leiden
Van stakeholders naat shareholders
Ondernemers, managers, directeuren en bestuurders die dit niet (willen) zien komen in zwaar weer terecht.
De modellen voor situationeel leiderschap van Hersey en Blanchard zijn vast en zeker aan deze hoogleraar voorbij gegaan. Als het goed is, is er een ondernemingsplan en zijn de doelen voor de medewerkers inhoudelijk en qua planning wel zo'n beetje duidelijk. En als het goed is, is een aantal medewerkers ook bij het maken van dat plan betrokken geweest. Het is ook hun plan. Daarbinnen kun je als manager delegeren. Als iemand wegvalt kun je "afzakken" naar een andere leiderschapsstijl en ik zou niet weten waarom coachen daar niet bij hoort.
We lezen tegenwoordig veel over het succes van voldoende verantwoordelijkheid en ruimte voor creativiteit voor medewerkers, ook in jouw bijdrage. Ik ben het daar roerend mee eens.. Het woord "baas" voelt daarbij knap onnatuurlijk aan.
Ik heb het gevoel dat managen vooral "geven" is. Als je geen mensenmens bent, heb dan geen ambitie om het hoger op de ladder te zoeken. Waarom zou een manager het vertrouwen niet hebben om ook te begeleiden. Bovendien kan de manager als geen ander bepalen dat de geformuleerde doelen niet reëel zijn en die bijstellen. Als ik de vorige zin zou kunnen onderstrepen, zou ik dat doen. Want coachen is ook spiegelen.
Een baas stuurt, die heeft doelen gesteld en resultaten afgesproken. Hij spreekt zijn ondergeschikten aan, helpt ze actief in het realiseren van hun doelen en resultaten. Dat hij daarbij technieken gebruikt die ook door coaches worden gebruikt is prima, dat maakt hem echter nog geen coach. De baas heeft een belang. Als de ondergeschikte zijn doelen niet haalt heeft de baas ook een probleem.
Volgens mij is dat het verschil. Een baas die zegt dat hij coach is voor zijn mensen, is dat niet, omdat hij belanghebbend is. Een baas die zegt dat hij bij (sommige van) zijn medewerkers een coachende stijl hanteert, die geloof ik wel. Maar als ze hun doelen niet halen, dan zal de baas ze 'ouderwets' aanspreken.
Kortom, de vergelijking gaat mank, en eens met Peter Slikker.
Een coachende stijl hanteren is heel iets anders dan de verhouding baas-medewerker uitgummen. Als het er op aankomt, namelijk als er vaste aanstellingen of salarisverhogingen gegeven moeten worden is de baas gewoon de baas ook al geeft hij nog zo coachend feedback. Niemand is er bij gebaat om te doen alsof dat niet zo is.
Neem Jaap. Jaap is verkoopmanager. Hij heeft een faciliterende en begeleidende managementstijl. Hij grijpt alleen terug naar hiërarchie als een discussie te lang duurt en er echt een beslissing moet volgen. Dat gebeurt zelden. Bilaterale gesprekken en beoordelingsgesprekken zijn bij hem tweezijdig, de laatste dus meer als functioneringsgesprekken. Er worden over en weer veel vragen gesteld en op basis van de feedback past hij ook zijn eigen gedrag aan. Hij heeft veel succes met zijn afdeling. Daarom is hij zijn houding gaandeweg gaan verinnerlijken.
Neem Klaas. Klaas is ZZP'er en wordt ingehuurd als personal coach. De ervaring heeft hem geleerd dat hij vooraf altijd een uitgebreide intake moet houden met de manager en de kandidaat. De doelen moeten volstrekt helder zijn, zeker waar het gaat over de toegevoegde waarde voor het bedrijf. Wanneer hij door Jaap wordt ingehuurd en de performance en daarmee de verkoopresultaten van de kandidaat verbeteren niet, dan heeft hij een probleem. Mogelijk verliest hij Jaap als klant.
Zijn de professionele uitgangspunten en egoposities van Jaap en Klaas nu echt zo verschillend?
(ik laat omwille van de duidelijkheid nu wat nuances zoals "misschien" en "na overleg" etc weg, evenals alle managementdynamieken over belangen en groepsprocessen).
Als Jaap ontevreden is over Klaas, verliest Klaas Jaap als klant. Jaap "ontslaat" dus Klaas; het is Jaaps beslissing.
Als Jaap ontevreden is over het gedrag van een medewerker zal hij, na het hele coachings- en feedbackgebeuren, maatregelen jegens die medewerker nemen. Het is wederom Jaaps beslissing.
Als een medewerker ontevreden is over Jaap, zal Jaap zich dat aantrekken, misschien zijn gedrag aanpassen, maar hij kan er ook voor kiezen om dat niet te doen. Dat is namelijk Jaaps keuze van leidinggevende stijl en dus Jaaps beslissing.
Klaas kan er voor kiezen om Jaap niet meer als klant te willen, omdat hij vindt dat Jaap een slechte klant is. Dat kan, dan verliest de coach omzet.
Medewerker kan er voor kiezen niet meer met Jaap te willen werken, dan neemt hij ontslag en verliest de "gecoachte" salaris.
Kortom: de verhoudingen mogen gelijkwaardig lijken en in een coachingssausje gegoten worden, het verschil is wie de beslissingen neemt en wie er zijn inkomen verliest als de partijen ontevreden uit elkaar gaan.
Zie in hr kiosk http://www.hr-kiosk.nl/files/in_de_pers_en_literatuur/4._artikelen_andries_bg_magazine/baas_boven_baas_andries_bongers_bgmagazine26-2.pdf
Ik verbaas me er over dat iedereen maar hoogleraar kan worden . . . . .
Maar misschien bedoelde de bewuste hoogleraar het anders. Maar dan nog: meestal moet je coordinator zijn en heel even soms toch baas zijn. En die twee kunnen heel goed samen.
Zie http://www.systemsthinking.co.uk/6-seddon-jan10.asp